Literatuur dag 10, Basiscursus Cognitieve Gedragstherapie Kind &
Jeugd
Inhoudsopgave
Boek: Cognitieve Therapie, Theorie en praktijk (Bögels & van Oppen, 2019)..............................................................2
Hoofdstuk 5, Cognitieve therapie bij gegeneraliseerde angststoornis......................................................................2
5.1. Inleiding.....................................................................................................................................................................................................2
5.2. Cognitief model...................................................................................................................................................................................2
5.3. Behandeling...........................................................................................................................................................................................2
5.4. Valkuilen...................................................................................................................................................................................................4
5.5. Therapie-effectstudies....................................................................................................................................................................4
Boek: Geïntegreerde cognitieve gedragstherapie. Handboek voor theorie en praktijk (Korrelboom &
Ten Broeke, 2014)..................................................................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 12, Aangrijpingspunt van de behandeling (I); interventies die sequentiële relaties
falsificeren.............................................................................................................................................................................................................5
12.3. Interventies specifiek ontwikkeld om disfunctionele verwachtingen te falsificeren bij
aversieve prikkels........................................................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 13, Aangrijpingspunt van de behandeling (II); interventies die direct of indirect de
emotionele betekenis van de US/UR-representatie herevalueren...............................................................................6
13.2. Generieke interventies die de betekenis van de US/UR-representatie rechtstreeks
herevalueren..................................................................................................................................................................................................6
Boek: Protocollaire behandeling voor kinderen en adolescenten met psychische klachten. Deel III.....8
Hoofdstuk 18, Dwangstoornis.................................................................................................................................................................8
18.1. Inleiding...................................................................................................................................................................................................8
18.2. Onderzoeksbevindingen............................................................................................................................................................8
18.3. Assessment...........................................................................................................................................................................................8
18.4. Rationale................................................................................................................................................................................................9
18.5. Behandelprotocol............................................................................................................................................................................9
18.6. Rol van de ouders...........................................................................................................................................................................10
18.7. Evaluatie.................................................................................................................................................................................................11
18.8. Discussie................................................................................................................................................................................................11
Bijlage 18a, Valkuilen................................................................................................................................................................................11
Artikel: Kinderen en ouders profiteren van kindgerichte CGT bij angststoornissen (Gedragstherapie,
46, 303-316; Nauta & Liber, 2013)................................................................................................................................................................12
Effectiviteit van cognitieve gedragstherapie bij kinderen met angststoornissen......................................12
De rol van ouders bij het ontstaan en voortbestaan van angst................................................................................12
Ouderfactoren beïnvloeden behandelsucces.......................................................................................................................12
Logische conclusie: ouders betrekken bij de behandeling.........................................................................................12
Angstige ouders leren van hun kinderen.................................................................................................................................12
Conclusie en discussie...........................................................................................................................................................................12
Artikel: Metacognitieve therapie voor de gegeneraliseerde angststoornis (Psychopraktijk, 1; Van der
Heiden, 2010)..........................................................................................................................................................................................................13
Inleiding...........................................................................................................................................................................................................13
Casus Aruna...................................................................................................................................................................................................13
Meta cognitieve therapie (MCT)......................................................................................................................................................13
1
, Boek: Cognitieve Therapie, Theorie en praktijk (Bögels & van Oppen, 2019).
Hoofdstuk 5, Cognitieve therapie bij gegeneraliseerde angststoornis
5.1. Inleiding
Patiënten met een gegeneraliseerde angststoornis (GAS) reageren op problemen met een reeks
‘wat-nu-als’-gedachten, die uitmonden in een ‘rampzalige’ voorspelling. Ze anticiperen continu op
mogelijke problemen die ze door hun gepieker hopen te voorkomen of op te lossen. Deze
problemen kunnen alledaagse zaken zijn.
Gegeneraliseerde angststoornis= Overmatig piekeren over (minimaal 2) alledaagse zaken waarbij
de patiënt lang (minimaal 6 maanden) en vaker in een dergelijke gemoedstoestand verkeren omdat
ze meer gevaren zien en meer moeite hebben om hun gepieker te beheersen.
Door het piekeren activeren ze continu ‘fight-or-flight’-reacties, waarbij patiënten denken te kunnen
ontsnappen aan het gevaar dan wel proberen te vermijden. Er is pas sprake van GAS als er een
negatieve opvatting over piekeren bestaat. De stoornis komt vaker voor bij vrouwen dan bij
mannen.
5.2. Cognitief model
Modellen:
Cognitieve model van Beck: Een generaliseerde angststoornis hangt
samen met het voortdurend activeren van disfunctionele cognitieve
schema’s over gevaar, die leiden tot verstoringen in de
informatieverwerking. Deze schema’s zijn ontstaan op basis van eerdere
ervaringen en bevatten disfunctionele opvattingen over de kans op het
optreden van gevaar en over de eigen vermogens daarmee om te gaan.
Cognitieve vermijdingstheorie: Piekeren wordt gezien als een reactie op
aversieve gevoelens die optreden in reactie op imaginaire voorstellingen
van mogelijk gevaar. Gevreesde voorstellingen van gevaar worden
hierbij gezien als uitlokkers van het piekeren.
Metacognitieve theorie en de intolerance of uncertainty-theorie:
Piekeren dient niet alleen om arousal in reactie op negatieve beelden te
vermijden, maar opgevat moet worden als een strategie die bepaalde
voordelen heeft, zoals het voorbereid zijn op mogelijke problemen.
5.3. Behandeling
Metacognities= de opvattingen die patiënten hebben over iets, bijvoorbeeld over piekeren.
Meestal bestaat behandeling bij GAS uit 10-14-wekelijkse sessies. De behandeling is onderverdeeld
in 4 fasen:
2
Jeugd
Inhoudsopgave
Boek: Cognitieve Therapie, Theorie en praktijk (Bögels & van Oppen, 2019)..............................................................2
Hoofdstuk 5, Cognitieve therapie bij gegeneraliseerde angststoornis......................................................................2
5.1. Inleiding.....................................................................................................................................................................................................2
5.2. Cognitief model...................................................................................................................................................................................2
5.3. Behandeling...........................................................................................................................................................................................2
5.4. Valkuilen...................................................................................................................................................................................................4
5.5. Therapie-effectstudies....................................................................................................................................................................4
Boek: Geïntegreerde cognitieve gedragstherapie. Handboek voor theorie en praktijk (Korrelboom &
Ten Broeke, 2014)..................................................................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 12, Aangrijpingspunt van de behandeling (I); interventies die sequentiële relaties
falsificeren.............................................................................................................................................................................................................5
12.3. Interventies specifiek ontwikkeld om disfunctionele verwachtingen te falsificeren bij
aversieve prikkels........................................................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 13, Aangrijpingspunt van de behandeling (II); interventies die direct of indirect de
emotionele betekenis van de US/UR-representatie herevalueren...............................................................................6
13.2. Generieke interventies die de betekenis van de US/UR-representatie rechtstreeks
herevalueren..................................................................................................................................................................................................6
Boek: Protocollaire behandeling voor kinderen en adolescenten met psychische klachten. Deel III.....8
Hoofdstuk 18, Dwangstoornis.................................................................................................................................................................8
18.1. Inleiding...................................................................................................................................................................................................8
18.2. Onderzoeksbevindingen............................................................................................................................................................8
18.3. Assessment...........................................................................................................................................................................................8
18.4. Rationale................................................................................................................................................................................................9
18.5. Behandelprotocol............................................................................................................................................................................9
18.6. Rol van de ouders...........................................................................................................................................................................10
18.7. Evaluatie.................................................................................................................................................................................................11
18.8. Discussie................................................................................................................................................................................................11
Bijlage 18a, Valkuilen................................................................................................................................................................................11
Artikel: Kinderen en ouders profiteren van kindgerichte CGT bij angststoornissen (Gedragstherapie,
46, 303-316; Nauta & Liber, 2013)................................................................................................................................................................12
Effectiviteit van cognitieve gedragstherapie bij kinderen met angststoornissen......................................12
De rol van ouders bij het ontstaan en voortbestaan van angst................................................................................12
Ouderfactoren beïnvloeden behandelsucces.......................................................................................................................12
Logische conclusie: ouders betrekken bij de behandeling.........................................................................................12
Angstige ouders leren van hun kinderen.................................................................................................................................12
Conclusie en discussie...........................................................................................................................................................................12
Artikel: Metacognitieve therapie voor de gegeneraliseerde angststoornis (Psychopraktijk, 1; Van der
Heiden, 2010)..........................................................................................................................................................................................................13
Inleiding...........................................................................................................................................................................................................13
Casus Aruna...................................................................................................................................................................................................13
Meta cognitieve therapie (MCT)......................................................................................................................................................13
1
, Boek: Cognitieve Therapie, Theorie en praktijk (Bögels & van Oppen, 2019).
Hoofdstuk 5, Cognitieve therapie bij gegeneraliseerde angststoornis
5.1. Inleiding
Patiënten met een gegeneraliseerde angststoornis (GAS) reageren op problemen met een reeks
‘wat-nu-als’-gedachten, die uitmonden in een ‘rampzalige’ voorspelling. Ze anticiperen continu op
mogelijke problemen die ze door hun gepieker hopen te voorkomen of op te lossen. Deze
problemen kunnen alledaagse zaken zijn.
Gegeneraliseerde angststoornis= Overmatig piekeren over (minimaal 2) alledaagse zaken waarbij
de patiënt lang (minimaal 6 maanden) en vaker in een dergelijke gemoedstoestand verkeren omdat
ze meer gevaren zien en meer moeite hebben om hun gepieker te beheersen.
Door het piekeren activeren ze continu ‘fight-or-flight’-reacties, waarbij patiënten denken te kunnen
ontsnappen aan het gevaar dan wel proberen te vermijden. Er is pas sprake van GAS als er een
negatieve opvatting over piekeren bestaat. De stoornis komt vaker voor bij vrouwen dan bij
mannen.
5.2. Cognitief model
Modellen:
Cognitieve model van Beck: Een generaliseerde angststoornis hangt
samen met het voortdurend activeren van disfunctionele cognitieve
schema’s over gevaar, die leiden tot verstoringen in de
informatieverwerking. Deze schema’s zijn ontstaan op basis van eerdere
ervaringen en bevatten disfunctionele opvattingen over de kans op het
optreden van gevaar en over de eigen vermogens daarmee om te gaan.
Cognitieve vermijdingstheorie: Piekeren wordt gezien als een reactie op
aversieve gevoelens die optreden in reactie op imaginaire voorstellingen
van mogelijk gevaar. Gevreesde voorstellingen van gevaar worden
hierbij gezien als uitlokkers van het piekeren.
Metacognitieve theorie en de intolerance of uncertainty-theorie:
Piekeren dient niet alleen om arousal in reactie op negatieve beelden te
vermijden, maar opgevat moet worden als een strategie die bepaalde
voordelen heeft, zoals het voorbereid zijn op mogelijke problemen.
5.3. Behandeling
Metacognities= de opvattingen die patiënten hebben over iets, bijvoorbeeld over piekeren.
Meestal bestaat behandeling bij GAS uit 10-14-wekelijkse sessies. De behandeling is onderverdeeld
in 4 fasen:
2
