Samenvatting - Onderzoeksvaardigheden

ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN

Introductie
Vanuit deze psychologische bril bekijken we de leerlijnen van
deze opleiding.

Bril is opgedeeld in drie onderdelen:

1. de montuur als fundament: professionele basishouding

2. linkerglas : handelingsgerichte diagnostiek

3. rechterglas : psychologische dienstverlener


 Onderzoeksvaardigeheden binnen de actualiteit & onderwijs
 Belangstelling onderzoeksresultaten in de actualiteit : Berichtgeving in kranten over resultaten
van (wetenschappelijk) onderzoek
 Onderwijs : - Vakliteratuur begrijpen
- Vakliteratuur kritisch analyseren
- Evidence-based werken
- Kwaliteitszorg (Jezelf en of je werk kritisch kunnen beoordelen)
- Zelf een beperkt onderzoek opzetten en uitvoeren
 Waarom onderzoeksvaardigheden?
 Leren conclusies trekken via kritisch beoordelen
 Inzicht krijgen in een onderzoek : bewezen onderzoeken begrijpen en weten wat ze betekenen

 Onderzoeksproces :




 Wat is wetenschappelijk onderzoek?
 Vragen stellen over verschijnselen in de samenleving : In het dagelijks leven onderzoeken we
constant : Is er genoeg peper/zout in het eten? Passen mijn kleren wel samen? MAAR verschil
met wetenschappelijk onderzoeken is dat deze vragen stellen over de maatschappij en de
samenleving
 Vragen beantwoorden a.d.h.v. strikte regels en stappenplan : slecht opgezet onderzoek =
onbruikbaar, onbetrouwbaar
 Cylisch proces : elk antwoord kan nieuwe vragen oproepen
 Meerwaarde : onderzoeksresultaten = basis beslissingen (bv: kinderen +12 jaar = mondmakser)
- “Onderzoek is een doelgericht proces waarbij men op systematische wijze op basis van een
onderzoeksontwerp data verzamelt en analyseert, om op een betrouwbare en geldige wijze
onderzoeksvragen te beantwoorden die deel uitmaken van een probleemstelling.”

,HOOFDSTUK 1 : BASISBEGRIPPEN
Soorten onderzoek gebaseerd op DOEL

Fundamenteel/theoriegericht onderzoek Toegepast/praktijkgericht onderzoek
Doel = kennisvermeerdering Doel = verkrijgen kennis om verschijnselen te
beïnvloeden/veranderen
Gericht op beschrijven, begrijpen, verklaren en Vraag komt vanuit praktijk, overheid,
voorspellen verschijnselen organisatie etc
Geen direct maatschappelijk nut Toepassing theoretische kennis verkregen uit
fundamenteel/theoriegericht onderzoek
(bv: Hond Pavlov)

- Beide moeten op wetenschappelijk verantwoorde wijze uitgevoerd worden : wet kennis ≠
alledaagse kennis
- Onderzoek opbouwen volgens logisch en transparant stappenplan = onderzoeksproces
- Strikte regels om kwaliteit (betrouwbaarheid + geldigheid) te verzekeren


Soorten onderzoek gebaseerd op GRONDVORM

Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek
In de breedte (= basisinformatie van veel In de diepte (= veel informatie over selecte
mensen) groep mensen)
Interpretatie van cijfermateriaal Interpretatie van taal
Groot aantal respondenten Klein aantal respondenten
Vb: enquête Vb: diepte-interview, focusgroepsgesprek


Vb kwantitatief : ‘Heeft u al aan sexting gedaan?’  ja/nee, dit is een simpele en korte vraag die je
kan stellen aan grote groep en dit kan je dan weergeven via cijfers

Vb Kwalitatief : ‘Bent u ooit al gepest geweest? En waarom? Hoe heeft dit invloed gehad op uw
leven? Etc.’  hier kan men veel meer informatie uithalen en wordt meer weergegeven via teksten



Soorten onderzoek gebaseerd op TIJD

 Cross-sectioneel onderzoek : het eenmalig vragen bij verschillende groepen
Bv : elk jaar vraagt de prof wat de studenten vinden van haar vak -> 1 vraag die eenmalig
gesteld wordt aan verschillende mensen/groepen


 Longitudinaal onderzoek : het meermalig vragen bij dezelfde groep op verschillende
momenten (verspreid over lange tijd)
Bv : over een academiejaar verspreid aan dezelfde klas feedback vragen over hoe ze de
lessen nuttig vinden
 Trendonderzoek : longitudinaal onderzoek
Bv : nu eerstejaarsstudenten vragen hoe VIVES is en jaar erop weer aan de nieuwe groep
eerstejaarsstudenten vragen hoe VIVES is VERSCHIL MET CROSS_SECTIONEEL???

,  Panelonderzoek : longitudinaal maar met dezelfde groep??????



 Retrospectief onderzoek : eenmalige vraag over/ i.v.m. het verleden aan verschillende
personen/groepen, want dit valt onder cross-sectioneel onderzoek


 Prospectief onderzoek : vragen over/ i.v.m. de toekomst, dit soort onderzoek is logischerwijs
dan ook altijd longitudinaal
Bv : vandaag en binnen halfjaar dezelfde vraag stellen om dan de link tussen de twee
antwoorden te vergelijken en te onderzoeken

Belangrijk! : In theorie is prospectief onderzoek een beter onderzoek want bij retrospectief
onderzoek kan je antwoord, en daarmee dus ook je resultaten, vertekend en nog subjectiever zijn
omdat herinneringen niet altijd volledig meer kloppen het werkelijk verleden. Maar desondanks
wordt wel gemiddeld vaker voor het retroperspectief gekozen want het duurt te lang vooraleer je
resultaten kan verkrijgen via prospectief onderzoeken.



Wetenschappelijke EISEN onderzoek

 Wetenschappelijk onderzoek moet voldoen aan deze eisen:
1. Empirisch
 -falsifieerbaar : controleerbaar + toetsbaar: je moet het kunnen weerleggen en meten
Bv : ‘god bestaat’ vs ‘mensen zijn minder gelovig dan vroeger’
 Empirische cyclus(verdieping):
 Samenspel deductie & inductie :
 Inductief : werkelijkheid -> theorie
- Bv : Inductie : prof heeft theorie dat onze examens slecht gaan zijn
door corona en de online lessen etc.  ze observeert om dan een
theorie te maken
- ! Heel vaak kwalitatief onderzoek want o.b.v. wat die mensen
vertellen maak je een theorie op !
 Deductief : theorie/idee –> werkelijkheid
- Bv : Deductie : examens dit jaar vergelijken met vorig jaar voor aan
te kunnen tonen als de theorie van
negatieve invloed door corona wel klopt
 Onderzoek= verbindingen tussen theorieën (ideeën) en
empirische werkelijkheid (data)
 Cyclisch deductie en inductie wissel elkaar af
 Wetmatigheden in sociale wetenschappen zijn probabilistisch !!  deterministische
wetmatigheid
Bv : onderzoek Piaget  zijn theorie zal niet bij iedereen van toepassing zijn
2. Onafhankelijk en objectief
 Onafhankelijk van opdrachtgever
 Onafhankelijke onderzoeker
 Anders kan je onderzoek bepaalde richting uitsturen voor persoonlijk voordeel

3. Betrouwbaarheid