2023/2024 Samenvatting
hoorcolleges
diagnostiek
Tilburg University
,Inhoud
Hoorcollege 1: diagnostische cyclus deel 1 ............................................................................................. 2
Diagnostisch proces deel 1 .............................................................................................................. 2
Hoorcollege 2: diagnostisch proces deel 2 .............................................................................................. 5
Diagnostisch proces deel 2 .................................................................................................................. 5
Hoorcollege 3: persoonlijkheidsonderzoek ........................................................................................... 10
Hoorcollege 4: Neuropsychologie en intelligentie................................................................................. 20
Intelligentie .................................................................................................................................... 24
Specifiek hoorcollege 1 specifieke leerproblemen ................................................................................ 28
Diagnostisch proces ........................................................................................................................... 31
Specifiek hoorcollege 2: neurobiologische ontwikkelingsstoornis ........................................................ 35
Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen ..................................................................................... 35
Autismespectrumstoornissen............................................................................................................ 35
Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) .............................................................................. 39
Specifiek hoorcollege 3: trauma en stress gerelateerde stoornissen .................................................... 43
Hechting ............................................................................................................................................ 43
Ingrijpende gebeurtenissen............................................................................................................... 45
Typische en zorgwekkende reacties op ingrijpende gebeurtenissen ................................................ 46
Traumagerelateerde problemen ....................................................................................................... 48
,Hoorcollege 1: diagnostische cyclus deel 1
Wat is diagnostiek
Diagnostiek is een besluitvormingsproces waarin de diagnosticus – in interactie met de
cliënt/patiënt/onderzochte – voortdurend hypothesen formuleert en test, gepaste instrumenten
selecteert en gegevens interpreteert waarbij hij/zij/hen op dynamische wijze informatie van
verschillende bronnen integreert.
Toepassing diagnostiek:
Diagnostiek kent een brede toepassing enkele voorbeelden hiervan zijn: Binnen de klinische GGZ-
setting (bv. wanneer iemand stemmingsklachten ervaart), Binnen de forensische setting (bv. wanneer
de rechtbank een verklaring/advies zoekt over het criminele gedrag van een verdachte en Binnen de
kind en jeugdsetting (bv. wanneer een keer op school tegen leerproblemen aanloopt).
Een diagnosticus wil begrijpen welke interne psychische processen en omgevingsinvloeden ten
grondslag liggen aan klachten/problemen van de cliënt, patiënt of onderzochte (bv. het systeem)
Diagnostisch proces deel 1
Diagnostisch proces
Diagnostisch onderzoek is een proces dat naast inhoudelijke inzicht op het gebied van de klinische,
forensische of kind & jeugd psychologie, theoretische kennis en professionele vaardigheden vereist.
Het start met de aanmelding en eindigt met de bespreking van het advies
Het diagnostisch proces volgt de empirische cyclus. Zie afbeelding.
Hieronder zie je de volgorde van het diagnostisch proces afgebeeld
, Aanmelding:
Hierbij kijk je wat de reden van aanmelding/opdracht is. Het is geen uitleg van de aanleiding, je
omschrijft meer wie de aanmelder is. De aanmelder kan verschillen (bijv. ouders, cliënt zelf) en
plaatsvinden vanuit verschillende contexten (psychologisch, algemene gezondheidszorg, forensisch,
school etc.). Tijdens deze fase is het belangrijk om na te gaan of de aanmelding op de juiste plek is of
dat je moet doorverwijzen naar een andere setting. Hierbij moet je ook nagaan of je de kwalificaties
hebt die aansluiten bij de aanmelding of moet doorverwijzen naar een andere professional.
Daarnaast moet je stilstaan of je de tijd hebt voor de aanmelding.
Anamnese/intake
In de diagnostiek is de anamnese één van de belangrijkste bronnen van informatie over de klachten
of problemen van de cliënt, patiënt of onderzochte. Het is een aanvulling op gegevens die al bekend
zijn voor het onderzoek (bijv. aanmeldformulieren, verwijzing, doorgestuurde dossiers,
intakevragenlijsten). De anamneses/intake bestaat uit het verzamelen van relevante gegevens. Hierbij
kan je denken aan:
- De levensloopgeschiedenis van de cliënt, patiënt of onderzochte (bij kinderen de
ontwikkelingsanamnese)
- Vragen over het stamgezin/ het verleden (o.a. de schooltijd)
- Vriendschappen en relaties
- Huidige woonsituatie, werksituatie
- Hulpverleningsgeschiedenis; Medische-, persoonlijke- en gezinsgeschiedenis.
- Het zelfbeeld van de cliënt, patiënt of onderzochte; Het beeld dat vrienden en/of familie
hebben
- Gedrag gedurende het intakegesprek
Belangrijk om te onthouden is dat het referentiekader van de cliënt centraal staat. Krijg hierbij een
duidelijk beeld van het aanmeldingsprobleem, zoals de cliënt, patiënt of onderzochte het ervaart,
presenteert en formuleert. Vergeet niet wensen/verwachtingen van de cliënt, patiënt of onderzochte
in kaart te brengen De anamnese/intake eindigt met het formuleren van concrete (hulp)vragen die
aansluiten op de klachten van de cliënt/de visie van de opdrachtgever.
hoorcolleges
diagnostiek
Tilburg University
,Inhoud
Hoorcollege 1: diagnostische cyclus deel 1 ............................................................................................. 2
Diagnostisch proces deel 1 .............................................................................................................. 2
Hoorcollege 2: diagnostisch proces deel 2 .............................................................................................. 5
Diagnostisch proces deel 2 .................................................................................................................. 5
Hoorcollege 3: persoonlijkheidsonderzoek ........................................................................................... 10
Hoorcollege 4: Neuropsychologie en intelligentie................................................................................. 20
Intelligentie .................................................................................................................................... 24
Specifiek hoorcollege 1 specifieke leerproblemen ................................................................................ 28
Diagnostisch proces ........................................................................................................................... 31
Specifiek hoorcollege 2: neurobiologische ontwikkelingsstoornis ........................................................ 35
Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen ..................................................................................... 35
Autismespectrumstoornissen............................................................................................................ 35
Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) .............................................................................. 39
Specifiek hoorcollege 3: trauma en stress gerelateerde stoornissen .................................................... 43
Hechting ............................................................................................................................................ 43
Ingrijpende gebeurtenissen............................................................................................................... 45
Typische en zorgwekkende reacties op ingrijpende gebeurtenissen ................................................ 46
Traumagerelateerde problemen ....................................................................................................... 48
,Hoorcollege 1: diagnostische cyclus deel 1
Wat is diagnostiek
Diagnostiek is een besluitvormingsproces waarin de diagnosticus – in interactie met de
cliënt/patiënt/onderzochte – voortdurend hypothesen formuleert en test, gepaste instrumenten
selecteert en gegevens interpreteert waarbij hij/zij/hen op dynamische wijze informatie van
verschillende bronnen integreert.
Toepassing diagnostiek:
Diagnostiek kent een brede toepassing enkele voorbeelden hiervan zijn: Binnen de klinische GGZ-
setting (bv. wanneer iemand stemmingsklachten ervaart), Binnen de forensische setting (bv. wanneer
de rechtbank een verklaring/advies zoekt over het criminele gedrag van een verdachte en Binnen de
kind en jeugdsetting (bv. wanneer een keer op school tegen leerproblemen aanloopt).
Een diagnosticus wil begrijpen welke interne psychische processen en omgevingsinvloeden ten
grondslag liggen aan klachten/problemen van de cliënt, patiënt of onderzochte (bv. het systeem)
Diagnostisch proces deel 1
Diagnostisch proces
Diagnostisch onderzoek is een proces dat naast inhoudelijke inzicht op het gebied van de klinische,
forensische of kind & jeugd psychologie, theoretische kennis en professionele vaardigheden vereist.
Het start met de aanmelding en eindigt met de bespreking van het advies
Het diagnostisch proces volgt de empirische cyclus. Zie afbeelding.
Hieronder zie je de volgorde van het diagnostisch proces afgebeeld
, Aanmelding:
Hierbij kijk je wat de reden van aanmelding/opdracht is. Het is geen uitleg van de aanleiding, je
omschrijft meer wie de aanmelder is. De aanmelder kan verschillen (bijv. ouders, cliënt zelf) en
plaatsvinden vanuit verschillende contexten (psychologisch, algemene gezondheidszorg, forensisch,
school etc.). Tijdens deze fase is het belangrijk om na te gaan of de aanmelding op de juiste plek is of
dat je moet doorverwijzen naar een andere setting. Hierbij moet je ook nagaan of je de kwalificaties
hebt die aansluiten bij de aanmelding of moet doorverwijzen naar een andere professional.
Daarnaast moet je stilstaan of je de tijd hebt voor de aanmelding.
Anamnese/intake
In de diagnostiek is de anamnese één van de belangrijkste bronnen van informatie over de klachten
of problemen van de cliënt, patiënt of onderzochte. Het is een aanvulling op gegevens die al bekend
zijn voor het onderzoek (bijv. aanmeldformulieren, verwijzing, doorgestuurde dossiers,
intakevragenlijsten). De anamneses/intake bestaat uit het verzamelen van relevante gegevens. Hierbij
kan je denken aan:
- De levensloopgeschiedenis van de cliënt, patiënt of onderzochte (bij kinderen de
ontwikkelingsanamnese)
- Vragen over het stamgezin/ het verleden (o.a. de schooltijd)
- Vriendschappen en relaties
- Huidige woonsituatie, werksituatie
- Hulpverleningsgeschiedenis; Medische-, persoonlijke- en gezinsgeschiedenis.
- Het zelfbeeld van de cliënt, patiënt of onderzochte; Het beeld dat vrienden en/of familie
hebben
- Gedrag gedurende het intakegesprek
Belangrijk om te onthouden is dat het referentiekader van de cliënt centraal staat. Krijg hierbij een
duidelijk beeld van het aanmeldingsprobleem, zoals de cliënt, patiënt of onderzochte het ervaart,
presenteert en formuleert. Vergeet niet wensen/verwachtingen van de cliënt, patiënt of onderzochte
in kaart te brengen De anamnese/intake eindigt met het formuleren van concrete (hulp)vragen die
aansluiten op de klachten van de cliënt/de visie van de opdrachtgever.
