Psychodiagnostiek samenvatting
Hoofdstuk 1: de psychologische test als
wetenschappelijk meetinstrument
1. Wat is een psychologische test?
Psychologische test: is een beoordelingsprocedure van één of
meerdere psychologische eigenschappen om een
psychometrisch onderbouwde maat te verschaffen.
Psychodiagnostiek: De wetenschap die erop gericht is om op een
gefundeerde manier informatie van een persoon en zijn
omgeving te verzamelen met het oog op het nemen van
verantwoorde beslissingen.
Maar! Oordeelsfouten
Belangrijk om menselijk gedrag op een wetenschappelijke
manier te onderzoeken
Dwz: evidence based (gebaseerd op bewijsstukken )
O.a. via gebruik van psychologische tests
1.1 Een test is een beoordelingsprocedure
In kaart brengen van menselijke eigenschappen
1. Wat mensen KUNNEN (prestaties)
2. Hoe mensen ZIJN (gedragswijze)
Op zoek naar verschillen
1. Tussen mensen: inter-individueel
Bv: selectieprocedure
2. Binnen eenzelfde persoon: intra-individueel
Bv: persoon wordt na enkele sessies veel zelfverzekerder
! We gaan het gedrag niet gaan veroordelen maar wel
beoordelen
,1.2 Een test registreert psychologische eigenschappen
1.2.1 Wat zijn psychologische eigenschappen
Onderscheid tussen:
1. prestaties: Wat mensen KUNNEN
2. Gedragswijze: Hoe mensen ZIJN
Toestanden: fluctuerend (vb. emoties)
= Prestaties of gedrag, toestanden
- een emotionele toestand, een tijdelijkheid (het veranderd)
Trekken: stabiel (vb. The Big 5)
= het veranderd niet en blijft stabiel
Bv: persoonlijkheid
• Openheid: interesse voor nieuwe ervaringen. Staat in
verband met eigenschappen zoals intellectuele
nieuwsgierigheid, creativiteit en gevatheid.
• Nauwgezetheid: doelgericht en planmatig. Daaronder
vallen eigenschappen zoals ordelijk, gewetensvol en
efficiënt.
• Extraversie: gericht op de buitenwereld. Bevat
eigenschappen zoals spontaan, levendig en energiek.
• Vriendelijkheid: meevoelend en coöperatief ingesteld.
Verwijst naar kenmerken zoals vertrouwend, inschikkelijk
en begripvol.
• Emotionele stabiliteit (soms ook aangeduid met zijn
tegenpool Neuroticisme): evenwichtig en beheerst. Verwijst
naar eigenschappen zoals
rustig, onbewogen en
zelfzeker.
,Het afleiden van hypothetische constructen in het dagelijkse
leven versus in de psychodiagnostiek:
Wetenschappelijke fundering!
- Uit betrouwbare afleidingen
- Volgens strikte regels
Operationaliseren: meetbaar maken
Belang van een goede validiteit! (zie verder) Als we iets meten
moeten we dat met het gepaste meetinstrument doen
1.2.2 Psychologische eigenschappen moeten
geoperationaliseerd worden
Empirisch vaststellen: waarneembaar gedrag (ogen) in kaart
brengen
Bv: Leerkracht ziet dat Kobe niet mee werkt en Noor wel
Hypothetisch construct: hypothese opstellen
Bv: misschien is hij minder intelligent dan Noor
Je hebt intelligentie in kaart gebracht
,! Je hebt intelligentie in kaart gebracht
1.3 Een test levert een psychometrisch onderbouwd
meetresultaat op
1.3.1 De vijf psychometrische kwaliteiten zijn:
1. Betrouwbaarheid
= de herhaalbaarheid van het meetresultaten
2. Standaardisatie
= De mate waarin er voor de testprocedure strikte richtlijnen
aanwezig zijn zodat elk individu in dezelfde en meest
optimale omstandigheden kan worden getest.
Bv: intelligentietest zd instructies – zelfde materiaal – maar
sommige hebben meer info – testresultaten worden beïnvloed
3. Objectiviteit van de score
= Het moet duidelijk zijn hoe de antwoorden op een test in
testscores kunnen worden omgezet, die bovendien ook door
iedereen eenduidig te interpreteren en te implementeren
zijn.
Bv: buur kan niet goed lezen
,4. Validiteit
= De geldigheid, geeft aan in welke mate een test meet wat
hij zou moeten meten.
5. Normering
= De aanwezigheid van een zinvolle vergelijkingsbasis, bv: de
testresultaten van een grote groep leeftijdsgenoten.
Adhv de scores van die groep kan een individuele score
worden vergeleken, waardoor hij een waarde toegemeten
krijgt.
Bv: gewicht - kg
Betrouwbaarheid vs. Validiteit
Betrouwbaarheid: standvastigheid van de meting
Validiteit: meet je wat je beoogt te meten?
De validiteit wordt begrensd door de betrouwbaarheid
! Een valide maar niet-betrouwbare test bestaat niet
Een goede betrouwbaarheid is noodzakelijk maar niet
voldoende voor een goede validiteit
, 1.3.2 De testhandeling
Elke degelijke test beschikt over een testhandleiding
Een goede testhandleiding bevat alle technische informatie
die nodig is voor het correct
Afnemen
Scoren
Verwerken
Interpreteren
! Zou 8 elementen moeten bevatten
1.4 Andere kenmerken van een test
Andere kenmerken die de keuze van een test kunnen bepalen:
Reikwijdte
Aanvaardbaarheid
Onpartijdigheid
Praktische aspecten
1.4.1 Reikwijdte
Mbt het aantal te meten psychologische eigenschappen
Vb aandacht én geheugen; korte én lange termijn
geheugen…
Mbt de diversiteit aan mensen voor wie de test geschikt is
Vb adolescenten én volwassenen
1.4.2 Aanvaardbaarheid
In hoeverre vindt de cliënt/testkandidaat de test acceptabel
Hangt vaak af van de indruksvaliditeit (face validity)
= wat lijkt de test te meten?
Hoofdstuk 1: de psychologische test als
wetenschappelijk meetinstrument
1. Wat is een psychologische test?
Psychologische test: is een beoordelingsprocedure van één of
meerdere psychologische eigenschappen om een
psychometrisch onderbouwde maat te verschaffen.
Psychodiagnostiek: De wetenschap die erop gericht is om op een
gefundeerde manier informatie van een persoon en zijn
omgeving te verzamelen met het oog op het nemen van
verantwoorde beslissingen.
Maar! Oordeelsfouten
Belangrijk om menselijk gedrag op een wetenschappelijke
manier te onderzoeken
Dwz: evidence based (gebaseerd op bewijsstukken )
O.a. via gebruik van psychologische tests
1.1 Een test is een beoordelingsprocedure
In kaart brengen van menselijke eigenschappen
1. Wat mensen KUNNEN (prestaties)
2. Hoe mensen ZIJN (gedragswijze)
Op zoek naar verschillen
1. Tussen mensen: inter-individueel
Bv: selectieprocedure
2. Binnen eenzelfde persoon: intra-individueel
Bv: persoon wordt na enkele sessies veel zelfverzekerder
! We gaan het gedrag niet gaan veroordelen maar wel
beoordelen
,1.2 Een test registreert psychologische eigenschappen
1.2.1 Wat zijn psychologische eigenschappen
Onderscheid tussen:
1. prestaties: Wat mensen KUNNEN
2. Gedragswijze: Hoe mensen ZIJN
Toestanden: fluctuerend (vb. emoties)
= Prestaties of gedrag, toestanden
- een emotionele toestand, een tijdelijkheid (het veranderd)
Trekken: stabiel (vb. The Big 5)
= het veranderd niet en blijft stabiel
Bv: persoonlijkheid
• Openheid: interesse voor nieuwe ervaringen. Staat in
verband met eigenschappen zoals intellectuele
nieuwsgierigheid, creativiteit en gevatheid.
• Nauwgezetheid: doelgericht en planmatig. Daaronder
vallen eigenschappen zoals ordelijk, gewetensvol en
efficiënt.
• Extraversie: gericht op de buitenwereld. Bevat
eigenschappen zoals spontaan, levendig en energiek.
• Vriendelijkheid: meevoelend en coöperatief ingesteld.
Verwijst naar kenmerken zoals vertrouwend, inschikkelijk
en begripvol.
• Emotionele stabiliteit (soms ook aangeduid met zijn
tegenpool Neuroticisme): evenwichtig en beheerst. Verwijst
naar eigenschappen zoals
rustig, onbewogen en
zelfzeker.
,Het afleiden van hypothetische constructen in het dagelijkse
leven versus in de psychodiagnostiek:
Wetenschappelijke fundering!
- Uit betrouwbare afleidingen
- Volgens strikte regels
Operationaliseren: meetbaar maken
Belang van een goede validiteit! (zie verder) Als we iets meten
moeten we dat met het gepaste meetinstrument doen
1.2.2 Psychologische eigenschappen moeten
geoperationaliseerd worden
Empirisch vaststellen: waarneembaar gedrag (ogen) in kaart
brengen
Bv: Leerkracht ziet dat Kobe niet mee werkt en Noor wel
Hypothetisch construct: hypothese opstellen
Bv: misschien is hij minder intelligent dan Noor
Je hebt intelligentie in kaart gebracht
,! Je hebt intelligentie in kaart gebracht
1.3 Een test levert een psychometrisch onderbouwd
meetresultaat op
1.3.1 De vijf psychometrische kwaliteiten zijn:
1. Betrouwbaarheid
= de herhaalbaarheid van het meetresultaten
2. Standaardisatie
= De mate waarin er voor de testprocedure strikte richtlijnen
aanwezig zijn zodat elk individu in dezelfde en meest
optimale omstandigheden kan worden getest.
Bv: intelligentietest zd instructies – zelfde materiaal – maar
sommige hebben meer info – testresultaten worden beïnvloed
3. Objectiviteit van de score
= Het moet duidelijk zijn hoe de antwoorden op een test in
testscores kunnen worden omgezet, die bovendien ook door
iedereen eenduidig te interpreteren en te implementeren
zijn.
Bv: buur kan niet goed lezen
,4. Validiteit
= De geldigheid, geeft aan in welke mate een test meet wat
hij zou moeten meten.
5. Normering
= De aanwezigheid van een zinvolle vergelijkingsbasis, bv: de
testresultaten van een grote groep leeftijdsgenoten.
Adhv de scores van die groep kan een individuele score
worden vergeleken, waardoor hij een waarde toegemeten
krijgt.
Bv: gewicht - kg
Betrouwbaarheid vs. Validiteit
Betrouwbaarheid: standvastigheid van de meting
Validiteit: meet je wat je beoogt te meten?
De validiteit wordt begrensd door de betrouwbaarheid
! Een valide maar niet-betrouwbare test bestaat niet
Een goede betrouwbaarheid is noodzakelijk maar niet
voldoende voor een goede validiteit
, 1.3.2 De testhandeling
Elke degelijke test beschikt over een testhandleiding
Een goede testhandleiding bevat alle technische informatie
die nodig is voor het correct
Afnemen
Scoren
Verwerken
Interpreteren
! Zou 8 elementen moeten bevatten
1.4 Andere kenmerken van een test
Andere kenmerken die de keuze van een test kunnen bepalen:
Reikwijdte
Aanvaardbaarheid
Onpartijdigheid
Praktische aspecten
1.4.1 Reikwijdte
Mbt het aantal te meten psychologische eigenschappen
Vb aandacht én geheugen; korte én lange termijn
geheugen…
Mbt de diversiteit aan mensen voor wie de test geschikt is
Vb adolescenten én volwassenen
1.4.2 Aanvaardbaarheid
In hoeverre vindt de cliënt/testkandidaat de test acceptabel
Hangt vaak af van de indruksvaliditeit (face validity)
= wat lijkt de test te meten?
