1
,Voorwoord
In het kader van de opleiding tot hbo-verpleegkundige werd dit verslag geschreven voor de eenheid
van leeruitkomst Verpleegkundig advies niveau C. De implementatie van de Virtual Reality-bril ter
reducering van baringspijn en angst op de afdeling Verloskunde van OLVG staat binnen dit verslag
centraal. In navolging van het verslag voor Verpleegkundig advies niveau B, waarin deze interventie
na een literatuur- en praktijkonderzoek werd geadviseerd, zal deze op passende wijze worden
geïmplementeerd. Door het voortzetten van hetzelfde onderwerp zullen delen van het verslag voor
Verpleegkundig advies niveau A en B opnieuw worden gebruikt voor het huidige onderzoek, met
name in de probleemanalyse en methodologie. Sinds 2015 ben ik werkzaam als obstetrie
verpleegkundige in OLVG, een dynamische functie, welke ik met enthousiasme bekleed. De
emotionele ondersteuning voor ouders tijdens dit life-event maakt de rol van de verpleegkundige
belangrijk, door de kwetsbare positie ontstaat een bepaalde afhankelijkheid. De taak van de
zorgmedewerkers is dan ook veiligheid, rust en ontspanning bieden. In de huidige tijd met het
personeelstekort blijft dit een uitdagende taak. Om in te spelen op verschillende lastige kwesties in de
gezondheidzorg gebruik ik graag mijn opdrachten om op zoek te gaan naar bruikbare oplossingen. Op
deze manier wordt het onderwijs daadwerkelijk naar de praktijk gebracht, om altijd in ontwikkeling te
blijven en kwaliteitszorg te bieden voor de individuele patiënt. Met veel voldoening doorloop ik om
deze reden de opleiding tot hbo-verpleegkundige.
Veel leesplezier.
Leeswijzer
In de onderstaande tabel wordt weergegeven in welk hoofdstuk de kernbegrippen aangetoond worden.
Kernbegrip Hoofdstuk
Onderzoekend vermogen 1 t/m 6 (totale onderzoek cyclus)
7 (implementatieplan)
Inzet Evidence Based Practice 1, 6 & 7
Participeren in kwaliteit van zorg 3, 5 & 7
2
,Inhoudsopgave
Voorwoord................................................................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1 Situatieverkenning.................................................................................................................................... 4
1.1 Aanleiding.......................................................................................................................................................................4
1.2 Inleiding...........................................................................................................................................................................4
1.3 Theoretisch kader............................................................................................................................................................5
1.4 Vooronderzoek................................................................................................................................................................6
1.5 Probleemstelling.............................................................................................................................................................8
1.6 Doelstelling.....................................................................................................................................................................8
1.7 Randvoorwaarden..........................................................................................................................................................8
1.8 Onderzoeksvraag............................................................................................................................................................9
1.8.1 Deelvragen...............................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 2 Methodologie......................................................................................................................................... 10
2.1 Literatuuronderzoek.....................................................................................................................................................10
2.1.1 Dataverzameling....................................................................................................................................................10
2.2 Praktijkonderzoek.........................................................................................................................................................11
2.2.1 Dataverzameling....................................................................................................................................................11
2.2.2 Data-analyse...........................................................................................................................................................14
Hoofdstuk 3 Resultaten.............................................................................................................................................. 15
3.1 Resultaten literatuurstudie...........................................................................................................................................15
3.2 Resultaten praktijkonderzoek.......................................................................................................................................16
Hoofdstuk 4 Conclusie................................................................................................................................................ 22
Hoofstuk 5 Discussie................................................................................................................................................... 23
5.1 Beoordeling geïncludeerde artikelen............................................................................................................................23
5.2 Evaluatie uitvoering praktijkonderzoek........................................................................................................................24
5.3 Bijdrage aan de kwaliteitssystemen in *organisatie....................................................................................................24
Hoofdstuk 6 Aanbevelingen........................................................................................................................................ 26
Hoofdstuk 7 Implementatieplan................................................................................................................................. 28
3
, Hoofdstuk 1
Situatieverkenning
1.1 Aanleiding
De geboortezorg kamt al geruime tijd met grote personeelstekorten, met name gespecialiseerd
obstetrie verpleegkundigen. Naast het landelijk tekort aan (gespecialiseerd) verpleegkundigen, is het
ziekteverzuim in de huidige situatie uitzonderlijk gestegen (Vernet, 2022). Het personeelstekort in
combinatie met het hoge aanbod aan geboortes zorgt voor grote druk op de ziekenhuizen. Dit
resulteerde in augustus 2022 in een fusie binnen de gehele vrouw-, moeder-, kindzorg tussen de
locaties Oost en West van *organisatie. Zelfs in tijden van de fusie zorgt het grote aanbod geboortes in
Amsterdam voor noodgedwongen overplaatsingen buiten de regio (*organisatie, 2022a).
Jaarlijks bevallen ongeveer 170.000 vrouwen in Nederland (Nederlands Jeugdinstituut, 2022),
waarvan ongeveer 6000 vrouwen in *organisatie (*organisatie, 2023). In Nederland wordt 23% van de
barende vrouwen ingestuurd met een pijnstillingsverzoek, omvattend epidurale anesthesie of
intraveneuze Remifentanil (Perined, 2020), gemiddeld betekent dit dat 1200 vrouwen per jaar
opgenomen worden voor pijnstilling tijdens de bevalling in *organisatie. Bevallen is een pijnlijke
ervaring. Uit onderzoek blijkt dat 80 tot 90% van de vrouwen op enig moment veel pijn ervaart tijdens
de bevalling. Het percentage vrouwen dat baringspijn als ondraaglijk ervaart, varieert in de
verschillende studies van 25-90% (Schuurhuis et al., 2009). De International Association for the Study
of Pain (IASP) definieert pijn als ‘‘een onaangename zintuigelijke en emotionele ervaring die verband
houdt met feitelijke of potentiële weefselbeschadiging, of wordt beschreven in termen van dergelijke
schade’’ (Madden et al., 2016). Begeleiding bieden aan vrouwen bij baringspijn en angst is een
essentieel onderdeel in het takenpakket van de zorgmedewerkers in het verloskundig team, bestaande
uit obstetrie verpleegkundigen, klinisch verloskundigen en arts-assistenten gynaecologie (KNOV,
2022). Uit onderzoek blijkt dat continue aanwezigheid van zorgverleners leidt tot minder verzoek om
farmacologische pijnstillers, verminderde pijnbeleving, hogere patiënttevredenheid en meer spontane
bevallingen (Bohren et al., 2017). “Echter is het voor het verloskundig team onmogelijk om constant
aanwezig te zijn tijdens de bevalling, zo is de zorg niet ingericht in Nederland, met het huidige
personeelstekort en de druk op de zorg, is het heel lastig om dit te realiseren” (Yoshida, 2022). Helaas
is het niet realiseerbaar om een blik personeel binnen de geboortezorg open te trekken, de gehele zorg
is in verandering. Het zorglandschap gaat anders ingericht worden: slimmer, efficiënter en
doelmatiger (KNOV, 2023).
1.2 Inleiding
Het personeelstekort heeft een negatief effect op de kwaliteit van zorg (Achterberg et al., 2020). Door
de hoge werkdruk zorgt het verloskundig team (obstetrie verpleegkundigen, klinisch verloskundigen
en arts-assistenten gynaecologie) per dienst voor twee á drie barende patiënten tegelijkertijd, wat de
contactmomenten met de patiënten kort maakt en voornamelijk gericht is op essentiële
werkzaamheden (persoonlijke communicatie, L. de Vries, 1 maart 2023). Ondersteuning bieden bij
pijn en/of angst tijdens de bevalling blijkt in de praktijk niet onder de essentiële werkzaamheden te
behoren. Uit het praktijkonderzoek voor Verpleegkundig advies niveau B, te vinden in bijlage A,
kwam naar voren dat obstetrie verpleegkundigen het gebrek aan tijd als hoofdoorzaak ervaren in het
4
,Voorwoord
In het kader van de opleiding tot hbo-verpleegkundige werd dit verslag geschreven voor de eenheid
van leeruitkomst Verpleegkundig advies niveau C. De implementatie van de Virtual Reality-bril ter
reducering van baringspijn en angst op de afdeling Verloskunde van OLVG staat binnen dit verslag
centraal. In navolging van het verslag voor Verpleegkundig advies niveau B, waarin deze interventie
na een literatuur- en praktijkonderzoek werd geadviseerd, zal deze op passende wijze worden
geïmplementeerd. Door het voortzetten van hetzelfde onderwerp zullen delen van het verslag voor
Verpleegkundig advies niveau A en B opnieuw worden gebruikt voor het huidige onderzoek, met
name in de probleemanalyse en methodologie. Sinds 2015 ben ik werkzaam als obstetrie
verpleegkundige in OLVG, een dynamische functie, welke ik met enthousiasme bekleed. De
emotionele ondersteuning voor ouders tijdens dit life-event maakt de rol van de verpleegkundige
belangrijk, door de kwetsbare positie ontstaat een bepaalde afhankelijkheid. De taak van de
zorgmedewerkers is dan ook veiligheid, rust en ontspanning bieden. In de huidige tijd met het
personeelstekort blijft dit een uitdagende taak. Om in te spelen op verschillende lastige kwesties in de
gezondheidzorg gebruik ik graag mijn opdrachten om op zoek te gaan naar bruikbare oplossingen. Op
deze manier wordt het onderwijs daadwerkelijk naar de praktijk gebracht, om altijd in ontwikkeling te
blijven en kwaliteitszorg te bieden voor de individuele patiënt. Met veel voldoening doorloop ik om
deze reden de opleiding tot hbo-verpleegkundige.
Veel leesplezier.
Leeswijzer
In de onderstaande tabel wordt weergegeven in welk hoofdstuk de kernbegrippen aangetoond worden.
Kernbegrip Hoofdstuk
Onderzoekend vermogen 1 t/m 6 (totale onderzoek cyclus)
7 (implementatieplan)
Inzet Evidence Based Practice 1, 6 & 7
Participeren in kwaliteit van zorg 3, 5 & 7
2
,Inhoudsopgave
Voorwoord................................................................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1 Situatieverkenning.................................................................................................................................... 4
1.1 Aanleiding.......................................................................................................................................................................4
1.2 Inleiding...........................................................................................................................................................................4
1.3 Theoretisch kader............................................................................................................................................................5
1.4 Vooronderzoek................................................................................................................................................................6
1.5 Probleemstelling.............................................................................................................................................................8
1.6 Doelstelling.....................................................................................................................................................................8
1.7 Randvoorwaarden..........................................................................................................................................................8
1.8 Onderzoeksvraag............................................................................................................................................................9
1.8.1 Deelvragen...............................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 2 Methodologie......................................................................................................................................... 10
2.1 Literatuuronderzoek.....................................................................................................................................................10
2.1.1 Dataverzameling....................................................................................................................................................10
2.2 Praktijkonderzoek.........................................................................................................................................................11
2.2.1 Dataverzameling....................................................................................................................................................11
2.2.2 Data-analyse...........................................................................................................................................................14
Hoofdstuk 3 Resultaten.............................................................................................................................................. 15
3.1 Resultaten literatuurstudie...........................................................................................................................................15
3.2 Resultaten praktijkonderzoek.......................................................................................................................................16
Hoofdstuk 4 Conclusie................................................................................................................................................ 22
Hoofstuk 5 Discussie................................................................................................................................................... 23
5.1 Beoordeling geïncludeerde artikelen............................................................................................................................23
5.2 Evaluatie uitvoering praktijkonderzoek........................................................................................................................24
5.3 Bijdrage aan de kwaliteitssystemen in *organisatie....................................................................................................24
Hoofdstuk 6 Aanbevelingen........................................................................................................................................ 26
Hoofdstuk 7 Implementatieplan................................................................................................................................. 28
3
, Hoofdstuk 1
Situatieverkenning
1.1 Aanleiding
De geboortezorg kamt al geruime tijd met grote personeelstekorten, met name gespecialiseerd
obstetrie verpleegkundigen. Naast het landelijk tekort aan (gespecialiseerd) verpleegkundigen, is het
ziekteverzuim in de huidige situatie uitzonderlijk gestegen (Vernet, 2022). Het personeelstekort in
combinatie met het hoge aanbod aan geboortes zorgt voor grote druk op de ziekenhuizen. Dit
resulteerde in augustus 2022 in een fusie binnen de gehele vrouw-, moeder-, kindzorg tussen de
locaties Oost en West van *organisatie. Zelfs in tijden van de fusie zorgt het grote aanbod geboortes in
Amsterdam voor noodgedwongen overplaatsingen buiten de regio (*organisatie, 2022a).
Jaarlijks bevallen ongeveer 170.000 vrouwen in Nederland (Nederlands Jeugdinstituut, 2022),
waarvan ongeveer 6000 vrouwen in *organisatie (*organisatie, 2023). In Nederland wordt 23% van de
barende vrouwen ingestuurd met een pijnstillingsverzoek, omvattend epidurale anesthesie of
intraveneuze Remifentanil (Perined, 2020), gemiddeld betekent dit dat 1200 vrouwen per jaar
opgenomen worden voor pijnstilling tijdens de bevalling in *organisatie. Bevallen is een pijnlijke
ervaring. Uit onderzoek blijkt dat 80 tot 90% van de vrouwen op enig moment veel pijn ervaart tijdens
de bevalling. Het percentage vrouwen dat baringspijn als ondraaglijk ervaart, varieert in de
verschillende studies van 25-90% (Schuurhuis et al., 2009). De International Association for the Study
of Pain (IASP) definieert pijn als ‘‘een onaangename zintuigelijke en emotionele ervaring die verband
houdt met feitelijke of potentiële weefselbeschadiging, of wordt beschreven in termen van dergelijke
schade’’ (Madden et al., 2016). Begeleiding bieden aan vrouwen bij baringspijn en angst is een
essentieel onderdeel in het takenpakket van de zorgmedewerkers in het verloskundig team, bestaande
uit obstetrie verpleegkundigen, klinisch verloskundigen en arts-assistenten gynaecologie (KNOV,
2022). Uit onderzoek blijkt dat continue aanwezigheid van zorgverleners leidt tot minder verzoek om
farmacologische pijnstillers, verminderde pijnbeleving, hogere patiënttevredenheid en meer spontane
bevallingen (Bohren et al., 2017). “Echter is het voor het verloskundig team onmogelijk om constant
aanwezig te zijn tijdens de bevalling, zo is de zorg niet ingericht in Nederland, met het huidige
personeelstekort en de druk op de zorg, is het heel lastig om dit te realiseren” (Yoshida, 2022). Helaas
is het niet realiseerbaar om een blik personeel binnen de geboortezorg open te trekken, de gehele zorg
is in verandering. Het zorglandschap gaat anders ingericht worden: slimmer, efficiënter en
doelmatiger (KNOV, 2023).
1.2 Inleiding
Het personeelstekort heeft een negatief effect op de kwaliteit van zorg (Achterberg et al., 2020). Door
de hoge werkdruk zorgt het verloskundig team (obstetrie verpleegkundigen, klinisch verloskundigen
en arts-assistenten gynaecologie) per dienst voor twee á drie barende patiënten tegelijkertijd, wat de
contactmomenten met de patiënten kort maakt en voornamelijk gericht is op essentiële
werkzaamheden (persoonlijke communicatie, L. de Vries, 1 maart 2023). Ondersteuning bieden bij
pijn en/of angst tijdens de bevalling blijkt in de praktijk niet onder de essentiële werkzaamheden te
behoren. Uit het praktijkonderzoek voor Verpleegkundig advies niveau B, te vinden in bijlage A,
kwam naar voren dat obstetrie verpleegkundigen het gebrek aan tijd als hoofdoorzaak ervaren in het
4
