Inhoudsopgave
Ma 10/1 | HC 1 | Wouter van Elburg: Identiteit en de geschiedenis van Amsterdam 3
Amsterdamse Grachten 4
Wat is een Amsterdams woonhuis? 5
e
17 eeuws: 5
de Waard- Imagining Global Amsterdam 8
Olsen - De stad als kunstwerk 10
Di 11/1 | HC 2 | Esther Mulders: Het Mirakel en katholiek Amsterdam 12
Mirakel van Amsterdam 15 maart 1345 13
Heiligdomsvaart Maastricht 14
Bedevaarten naar de Heilige Stede 15
Het vierde Lateraans Concilie (Paus Innocentius III), de Transubstantiatieleer 15
Alteratie 26 mei 1578 19
Augustinuskerk Postjesweg 124 22
Oud Vredenburg woonhuis van Cornelis Bam 22
de Melker- burgers en devotie 24
M. Carasso-Kok, Ter ere van God en tot het aanzien van de stad, p. 251-311. 26
Do 13/1 | HC 3 | Lex Bosman: De Portugese Synagoge 28
Elias Bouman 34
Stoutenbeek en Vigeveno - Joods Amsterdam 39
Frijhoff en Prak - Centrum van de Wereld 1578-1650 41
HC 4: De gouden eeuw van Amsterdam? Inclusiviteit en identiteit 42
Agneta Deutz 1633-1692 46
Agneta Block 1629-1704 47
Maria Sybilla Merian 1647 – 1717 48
Kloek - de vrouw (literatuur) 49
Van Zijl - Rembrandt voor 175 miljoen 54
HC 5: Dekolonisatie in Amsterdam en Amsterdamse Musea 56
De geschiedenis van musea 56
Dekolonisatie 57
Ariese - Amplifying Voices (literatuur 63
Kassim - The museum will not be decolonized (literatuur) 64
HC 6: Het Paleis voor Volksvlijt 66
Aerts - Het Verval, de Verkrotting en het Verleden 73
,HC 7: De Dam als lieu de mémoire monumenten van oorlog, vrede en vrijheid 75
Nieuwe Stadhuis op de Dam 75
Nieuwe functie dam: Als revolutieplein. 77
Nationaal Monument De Eendracht op de Dam 79
19de-eeuwse vieringen op de dam 16 september 1863 80
Totstandkoming Nationaal Monument 80
3 minuten stilte voor de Hongaarse Opstand 1956 83
De verbinding tussen de lieux de mémoire 84
W. Oosterbaan, 86
HC 8: De verbeelding aan de macht: Metrokunst en de Nieuwmarktrellen 90
Jongeren in Amsterdam 92
Casus: Nieuwmarktbuurt 94
Wat heeft het met kunst te maken? 95
De Liagre Böhl - Amsterdam op de Helling 97
Kwon - One Place After Another 98
Jonker - Van Metro tot Beeldbuis 100
Samenvatting Colleges 101
,Ma 10/1 | HC 1 | Wouter van Elburg: Identiteit en de geschiedenis van Amsterdam
Dit is Amsterdam: identiteit en beeldvorming in kunst en architectuur
Chronologisch: krijgen zo een overzicht van de verschillende overblijfselen van de cultuur
van Amsterdam.
Identiteit:
1. Gelijkheid: je identiteit bewijzen, bewijzen dat je de persoon bent voor wie je je
uitgeeft
2. Eigen karakter
Wat is voor de stad Amsterdam het eigen karakter dat Amsterdam Amsterdam maakt?
Unesco erfgoed: 17e eeuwse grachtengordel van Amsterdam binnen de Singelgracht
Identiteit hangt in Amsterdam samen met erfgoed.
• We hebben bepaalde gevoelens bij de omgeving: wat is er overgebleven uit het
verleden?
o Ook negatieve gevoelens maken deel uit van het erfgoed!
• Hoe is de Amsterdamse identiteit verdeeld in Materieel en Immaterieel erfgoed?
Materieel erfgoed
- Het gebouwde erfgoed: de kenmerkende structuur van de stad amsterdam:
grachtengordels met grachtenpanden.
o Amsterdam is ook met deze grachtengordels op de UNESCO
Werelderfgoedlijst gekomen.
- Musea en kunst: valt deels onder gebouwd erfgoed, maar is zeker een breder thema.
o Rijksmuseum, gaat niet zozeer om het gebouw, maar om de kunst die in dit
gebouw hangt (Melkmeisje, Nachtwacht, etc.)
o Moderne kunst: Stedelijk Museum en de daarin hangende collecties, maar
ook straatkunst en andere kunst in de publieke ruimte.
- Populaire Cultuur: uitingen die zowel materieel als ontastbaar kunnen zijn.
o Trekmuren van FEBO: zowel de fysieke muren als de associaties die hierbij
komen kijken.
o Coffeeshops: snijvlak tussen materieel en immaterieel: gaat zowel om de
fysieke winkels als de daarbij behorende cultuur en het liberale drugsbeleid.
o Fietsen
o Bloemenmarkt
o Uitgaanscultuur van Amsterdam: kent verschillende fases: continu aan
verandering onderhevig.
▪ Housecultuur van de late jaren 80 en 90.
▪ Zowel de specifieke locaties als de manier waarop de feesten worden
georganiseerd zijn deel van het erfgoed van Amsterdam.
Veranderen van identiteit heeft verschillende oorzaken:
Bedreigingen:
- Globalisering
- Toeristische sector, opkomst van massa toerisme
- Paradox met het opzoeken van de identiteit. Het geen waar de toeristen voor naar
Amsterdam komen verdwijnt doordat de toeristen naar Amsterdam komen.
Hoe het materiële erfgoed van Amsterdam kan meedragen aan de beeldvorming van
Amsterdam?
, Immaterieel erfgoed
- Taal: eigen taal.
o Mokums, komt voort uit het Jiddisch: mengvorm van talen.
o Straattaal van Amsterdam: deels beïnvloed door de jongeren uit Zuidoost, maar
ook door het Marokkaans en Turks.
- Bepaalde Media: die Amsterdam vertegenwoordigd of op een andere onlosmakende
manier met de stad is verbonden.
o Andre Hazes, Ciske de Rat, etc.
o Amsterdamned en Diamonds Are Forever: films waarin Amsterdam
internationaal wordt vertegenwoordigd.
o Tradities
▪ Koningsdag: kent de origine uit feesten in de Jordaan.
▪ Hartjesdag: traditioneel gevierd op de Zeedijk in de binnenstad: mannen
verkleden zich als vrouwen, en vrouwen verkleden zich als mannen.
▪ Gay Pride: over de grachten van Amsterdam.
▪ Keti Koti: herdenking van de slavernij.
Identiteit is persoonlijk, en verandert continu: over 50 jaar zou dit schema er compleet anders
uit kunnen zien.
• Voorbeeld: broodjeszaken/broodjescultuur.
o Verdwenen uiteindelijk door de opkomst van de snackbar cultuur.
Amsterdamse Grachten
Gegraven naar de idealen van een Renaissance stad en 4 bouwcampagnes. De uitleg van
Amsterdam, 1e en de 2e uitleg vallen samen, havens langs het IJ in de 16e eeuw.
3e uitleg: 1610-1614
4e uitleg: halve eeuw later.
Ook veel geschilderd, maar wel geïdealiseerd, geen bomen dus echt focus op de gebouwen.
De panden waren belangrijk ook in Het Grachtenboek, Caspar Philipsz, 1768-1770
(Rijksmuseum). Belangrijk document voor de bouwgeschiedenis van Amsterdam. De kopers
waren mensen buiten Amsterdam.
Aandacht Amsterdamse huizen en Architectuur ook naar het buitenland. In de 17e eeuw al
een populaire reisbestemming. Zijn veel reisverslagen met meningen over de stad. Zoals die
van William Temple en Johann Frieberich Baum. In 300 jaar weinig verandering over de stad
Wat opviel:
Handelsgeest
Schoonheid van de steden, vooral heel schoon.
Ma 10/1 | HC 1 | Wouter van Elburg: Identiteit en de geschiedenis van Amsterdam 3
Amsterdamse Grachten 4
Wat is een Amsterdams woonhuis? 5
e
17 eeuws: 5
de Waard- Imagining Global Amsterdam 8
Olsen - De stad als kunstwerk 10
Di 11/1 | HC 2 | Esther Mulders: Het Mirakel en katholiek Amsterdam 12
Mirakel van Amsterdam 15 maart 1345 13
Heiligdomsvaart Maastricht 14
Bedevaarten naar de Heilige Stede 15
Het vierde Lateraans Concilie (Paus Innocentius III), de Transubstantiatieleer 15
Alteratie 26 mei 1578 19
Augustinuskerk Postjesweg 124 22
Oud Vredenburg woonhuis van Cornelis Bam 22
de Melker- burgers en devotie 24
M. Carasso-Kok, Ter ere van God en tot het aanzien van de stad, p. 251-311. 26
Do 13/1 | HC 3 | Lex Bosman: De Portugese Synagoge 28
Elias Bouman 34
Stoutenbeek en Vigeveno - Joods Amsterdam 39
Frijhoff en Prak - Centrum van de Wereld 1578-1650 41
HC 4: De gouden eeuw van Amsterdam? Inclusiviteit en identiteit 42
Agneta Deutz 1633-1692 46
Agneta Block 1629-1704 47
Maria Sybilla Merian 1647 – 1717 48
Kloek - de vrouw (literatuur) 49
Van Zijl - Rembrandt voor 175 miljoen 54
HC 5: Dekolonisatie in Amsterdam en Amsterdamse Musea 56
De geschiedenis van musea 56
Dekolonisatie 57
Ariese - Amplifying Voices (literatuur 63
Kassim - The museum will not be decolonized (literatuur) 64
HC 6: Het Paleis voor Volksvlijt 66
Aerts - Het Verval, de Verkrotting en het Verleden 73
,HC 7: De Dam als lieu de mémoire monumenten van oorlog, vrede en vrijheid 75
Nieuwe Stadhuis op de Dam 75
Nieuwe functie dam: Als revolutieplein. 77
Nationaal Monument De Eendracht op de Dam 79
19de-eeuwse vieringen op de dam 16 september 1863 80
Totstandkoming Nationaal Monument 80
3 minuten stilte voor de Hongaarse Opstand 1956 83
De verbinding tussen de lieux de mémoire 84
W. Oosterbaan, 86
HC 8: De verbeelding aan de macht: Metrokunst en de Nieuwmarktrellen 90
Jongeren in Amsterdam 92
Casus: Nieuwmarktbuurt 94
Wat heeft het met kunst te maken? 95
De Liagre Böhl - Amsterdam op de Helling 97
Kwon - One Place After Another 98
Jonker - Van Metro tot Beeldbuis 100
Samenvatting Colleges 101
,Ma 10/1 | HC 1 | Wouter van Elburg: Identiteit en de geschiedenis van Amsterdam
Dit is Amsterdam: identiteit en beeldvorming in kunst en architectuur
Chronologisch: krijgen zo een overzicht van de verschillende overblijfselen van de cultuur
van Amsterdam.
Identiteit:
1. Gelijkheid: je identiteit bewijzen, bewijzen dat je de persoon bent voor wie je je
uitgeeft
2. Eigen karakter
Wat is voor de stad Amsterdam het eigen karakter dat Amsterdam Amsterdam maakt?
Unesco erfgoed: 17e eeuwse grachtengordel van Amsterdam binnen de Singelgracht
Identiteit hangt in Amsterdam samen met erfgoed.
• We hebben bepaalde gevoelens bij de omgeving: wat is er overgebleven uit het
verleden?
o Ook negatieve gevoelens maken deel uit van het erfgoed!
• Hoe is de Amsterdamse identiteit verdeeld in Materieel en Immaterieel erfgoed?
Materieel erfgoed
- Het gebouwde erfgoed: de kenmerkende structuur van de stad amsterdam:
grachtengordels met grachtenpanden.
o Amsterdam is ook met deze grachtengordels op de UNESCO
Werelderfgoedlijst gekomen.
- Musea en kunst: valt deels onder gebouwd erfgoed, maar is zeker een breder thema.
o Rijksmuseum, gaat niet zozeer om het gebouw, maar om de kunst die in dit
gebouw hangt (Melkmeisje, Nachtwacht, etc.)
o Moderne kunst: Stedelijk Museum en de daarin hangende collecties, maar
ook straatkunst en andere kunst in de publieke ruimte.
- Populaire Cultuur: uitingen die zowel materieel als ontastbaar kunnen zijn.
o Trekmuren van FEBO: zowel de fysieke muren als de associaties die hierbij
komen kijken.
o Coffeeshops: snijvlak tussen materieel en immaterieel: gaat zowel om de
fysieke winkels als de daarbij behorende cultuur en het liberale drugsbeleid.
o Fietsen
o Bloemenmarkt
o Uitgaanscultuur van Amsterdam: kent verschillende fases: continu aan
verandering onderhevig.
▪ Housecultuur van de late jaren 80 en 90.
▪ Zowel de specifieke locaties als de manier waarop de feesten worden
georganiseerd zijn deel van het erfgoed van Amsterdam.
Veranderen van identiteit heeft verschillende oorzaken:
Bedreigingen:
- Globalisering
- Toeristische sector, opkomst van massa toerisme
- Paradox met het opzoeken van de identiteit. Het geen waar de toeristen voor naar
Amsterdam komen verdwijnt doordat de toeristen naar Amsterdam komen.
Hoe het materiële erfgoed van Amsterdam kan meedragen aan de beeldvorming van
Amsterdam?
, Immaterieel erfgoed
- Taal: eigen taal.
o Mokums, komt voort uit het Jiddisch: mengvorm van talen.
o Straattaal van Amsterdam: deels beïnvloed door de jongeren uit Zuidoost, maar
ook door het Marokkaans en Turks.
- Bepaalde Media: die Amsterdam vertegenwoordigd of op een andere onlosmakende
manier met de stad is verbonden.
o Andre Hazes, Ciske de Rat, etc.
o Amsterdamned en Diamonds Are Forever: films waarin Amsterdam
internationaal wordt vertegenwoordigd.
o Tradities
▪ Koningsdag: kent de origine uit feesten in de Jordaan.
▪ Hartjesdag: traditioneel gevierd op de Zeedijk in de binnenstad: mannen
verkleden zich als vrouwen, en vrouwen verkleden zich als mannen.
▪ Gay Pride: over de grachten van Amsterdam.
▪ Keti Koti: herdenking van de slavernij.
Identiteit is persoonlijk, en verandert continu: over 50 jaar zou dit schema er compleet anders
uit kunnen zien.
• Voorbeeld: broodjeszaken/broodjescultuur.
o Verdwenen uiteindelijk door de opkomst van de snackbar cultuur.
Amsterdamse Grachten
Gegraven naar de idealen van een Renaissance stad en 4 bouwcampagnes. De uitleg van
Amsterdam, 1e en de 2e uitleg vallen samen, havens langs het IJ in de 16e eeuw.
3e uitleg: 1610-1614
4e uitleg: halve eeuw later.
Ook veel geschilderd, maar wel geïdealiseerd, geen bomen dus echt focus op de gebouwen.
De panden waren belangrijk ook in Het Grachtenboek, Caspar Philipsz, 1768-1770
(Rijksmuseum). Belangrijk document voor de bouwgeschiedenis van Amsterdam. De kopers
waren mensen buiten Amsterdam.
Aandacht Amsterdamse huizen en Architectuur ook naar het buitenland. In de 17e eeuw al
een populaire reisbestemming. Zijn veel reisverslagen met meningen over de stad. Zoals die
van William Temple en Johann Frieberich Baum. In 300 jaar weinig verandering over de stad
Wat opviel:
Handelsgeest
Schoonheid van de steden, vooral heel schoon.
