Samenvatting Openbaar Bestuur en Bestuurswetenschap (Beide boeken: De Bestuurlijke kaart & Openbaar Bestuur)

Openbaar Bestuur en Bestuurswetenschap
Inhoudsopgave:
 Deel 1.1: Introductie
 Deel 1.2: Decentralisatie
 Deel 2.1: Het Nederlandse Openbaar Bestuur
 Deel 2.2: Het Huis van Thorbecke
 Deel 3.1: De Europese Unie
 Deel 3.2: Staat en Maatschappij
 Deel 4.1: Beleid 1
 Deel 4.2: Beleid 2
 Deel 5.1: Organisatie
 Deel 5.2: Management
 Deel 6.1: Politiek & Bestuur 1
 Deel 6.2: Politiek & Bestuur 2




SamenvattingenUL 1

, Deel 1.1: Introductie
Doelstelling Cursus:
 Inzicht in functioneren openbaar bestuur
 Beschrijvend (hoe werkt het openbaar bestuur)
 Verklarend (waarom werkt het openbaar bestuur zo)
 Normatief (in hoeverre voldoet het openbaar bestuur aan eisen als
doeltreffendheid en responsiviteit)
 Prescriptief (hoe kan het openbaar bestuur beter functioneren; vergelijk ‘een
krachtige en dienstverlenende overheid’, motto kabinet Rutte-Asscher)
Toetsing:
 75% tentamen
 25% werkgroepcijfer

Foto’s:
 Max Weber - Paul ’t Hart - Herbert Simon




Complexe issues, cruciale besluiten:
 Migratieproblematiek
 Klimaatverandering
 Vergrijzing / toekomst zorg
 Kloof hoger en lager opgeleiden
 Terrorisme en andere veiligheidsvraagstukken
 Identiteit
 Europese integratie




SamenvattingenUL 2

,Levensverwachtingen:
 Hoogopgeleiden leven langer dan laagopgeleiden

Gezonde levensverwachting:
 Hoogopgeleiden leven langer in goed gezondheid dan laagopgeleiden

Problemen bij herinrichting wijkpark:
 Er zijn allerlei randvoorwaarden: juridisch, technisch en politiek, zoals de
ecologische zone, het bomenbeleid, het verkeersbeleid en het onderwijsbeleid,
met alle bijbehorende procedures
 Er zijn allerlei uiteenlopende meningen, ook onder bewoners, over bijvoorbeeld
honden en fietspaden
 Het stadsdeel en de centrale stad zitten niet altijd op één lijn

Besturen (I):
 Activiteit: richting geven, koers uitzetten, voorbereiden, tot stand brengen en
uitvoeren van beslissingen (Bovens en anderen, pagina 19)
 Bestuurbaarheidsprobleem: de mate waarin men bij machte is een doel te
bereiken of een probleem op te lossen
 Vergelijk besturen auto: van belang zijn vaardigheden ofwel competenties
bestuurder, kwaliteit auto (beleidsinstrumentarium), kwaliteit weg en
weersomstandigheden (omgeving) en gedrag andere weggebruikers (actoren)
Besturen (II):
 Wie besturen er?
 Besturen van verenigingen en stichtingen, Raden van Bestuur, Colleges van
Bestuur, gemeentebesturen, provinciebesturen, regering
 Maar: andere actoren sturen mee én tegen (leden / medewerkers / ambtenaren,
medezeggenschap en vakbonden, (social) media, belangenorganisaties)
 Automobilisten moeten een rijvaardigheidsbewijs hebben, maar bestuurders
hoeven geen examen af te leggen
Bestuurders:
 Opereren in een krachtenveld
 Moeten onverenigbare eisen verenigen (bijvoorbeeld daadkracht versus
draagkracht, zorgvuldigheid versus flexibiliteit, maatwerk versus gelijke
behandeling)
 En hebben te maken met uiteenlopende omstandigheden (crisissituaties,
vijandige of welwillende omgeving, leiding geven aan professionals of laag
opgeleiden)
 De beste stuurlui staan aan wal




SamenvattingenUL 3

,Het openbaar bestuur:
 Verwante begrippen: publieke sector, (semi-)overheid en staat
 Neemt beslissingen met een bindend karakter voor leden samenleving op een
bepaald grondgebied (geweldsmonopolie, publiekrechtelijke bevoegdheden)
 Omvat politieke gezags- of ambtsdragers, ambtelijk apparaat (samen overheid
ofwel staat) en zelfstandige publieke organisaties (bestuursorganen die niet
rechtstreeks ondergeschikt zijn aan politieke gezagsdragers)
 Publieke sector: openbaar bestuur en particuliere organisaties zonder
winstoogmerk die (deels) publieke taken vervullen
 Twee ‘dichotomieën’ ofwel tweedelingen: politiek - bestuur en publiek - privaat

Politiek - Bestuur (I):
 Goodnow: ‘’Politics has to do with policies or expressions of the state will’
Administration (dat wil zeggen: het bestuur) has to do with the execution of these
policies’’
Politieke ambtsdragers:
 Leden van Gemeenteraad, Provinciale Staten, Tweede Kamer en Eerste Kamer
 Ministers en staatssecretarissen
 Burgemeesters en Commissarissen van de Koning
 Wethouders en gedeputeerden
 Leden van het Europees Parlement en de Europese Commissie
 Politieke ambtsdragers hebben een politieke kleur, anders dan ambtenaren




SamenvattingenUL 4

, Het politieke krachtenveld:
 Bestaat niet alleen uit politici, maar ook uit belangengroeperingen, media,
individuele burgers en anderen die de politieke besluitvormingen proberen te
beïnvloeden; ook ambtenaren doen dat (bureaupolitiek)
Het bestuurlijke domein:
 Is het terrein van ambtenaren, die het uitvoerende werk doen, en politieke
ambtsdragers (Europese Commissie, ministers, het college van burgemeester en
wethouders, Gedeputeerde Staten), die verantwoordelijke zijn (uitvoerende
macht)
 De Commissie, Ministers, het college van burgemeester en wethouders en
Gedeputeerde Staten zijn hiervoor verantwoording verschuldigd aan het
Europees Parlement, de Staten-Generaal, gemeenteraad en provinciale staten,
die dus het bestuur controleren
Publiek (openbaar) - Privaat:
 Algemeen: publiek of openbaar = algemeen toegankelijk (vergelijk openbare weg,
openbare school, openbare financiën en openbare toiletten VS eigen weg,
bijzondere school, privé inkomsten en uitgaven en privé-toiletten)
 Verschillende criteria: juridisch en economisch (Bovens en anderen, pagina 22)
 Juridisch: bevoegdheden en rechtsvorm
 Economisch: eigendom en bekostiging
 Verschuivingen (verzelfstandiging, privatisering)

Bestuurskunde als wetenschap:
 Interdisciplinair (‘basisdisciplines’ economie, politicologie, rechten, sociologie)
 Toepassingsgericht
 Niet alleen empirisch en descriptief maar ook normatief en prescriptief

Bijdragen basisdisciplines:
 Economie: efficiency en effectiviteit, openbare financiën, calculerend handelen
 Politicologie: politiek bestel, macht en invloed, conflicten
 Rechten: formele organisatie en regels, rechtmatigheid, juridische context
 Sociologie: organisatietheorie, groepsprocessen, stabiliteit en verandering

Doel Bestuurskunde:
 Inzicht in functioneren openbaar bestuur (begrip, reflectie, ‘aanbeveling’)
 Inzicht in (verticale en horizontale) relaties binnen en tussen verschillende
bestuurslagen en sectoren: lokaal, provinciaal, nationaal, internationaal +
functioneel bestuur + semi-overheid + deel maatschappelijk middenveld (publieke
taken; multi level governance)
 Belangrijk is: vergelijking!




SamenvattingenUL 5