Samenvatting Hoofdstuk 10, Plannen en uitvoeren- Inleiding tot de gedragstherapie (Hermans, Raes, Orlemans)

Samenvatting boek Inleiding tot de gedragstherapie – Hermans, Raes &
Orlemans (7e herziene druk)- Hoofdstuk 10


Inhoudsopgave
Hoofdstuk 10, Plannen en uitvoeren........................................................................................................................................................1
10.1. Inleiding.........................................................................................................................................................................................................1
10.2. Plannen........................................................................................................................................................................................................2
10.2.1. Behandeldoel(en)..........................................................................................................................................................................2
10.2.2. Behandelplan..................................................................................................................................................................................2
10.2.3. Illustratie 1: casus Anna.............................................................................................................................................................2
10.2.4. Illustratie 2: casus Pieter..........................................................................................................................................................2
10.3. Uitvoeren: behandelmethoden...................................................................................................................................................3
10.3.1. Evidencebased werken.............................................................................................................................................................3
10.3.2. Exposure met responspreventie........................................................................................................................................3
10.3.3. Operante technieken.................................................................................................................................................................5
10.3.4. Cognitieve technieken.............................................................................................................................................................6
10.3.5. Ontspanningstechnieken.......................................................................................................................................................6
10.3.6. Specifieke programma’s/technieken/behandelprotocollen.........................................................................6
10.3.7. ‘Vierde generatie’-interventies............................................................................................................................................7
10.4. Tot besluit...................................................................................................................................................................................................7




ISBN: 9789036819503
Uitgave jaar: 2018




Hoofdstuk 10, Plannen en uitvoeren
10.1. Inleiding
De functieanalyse geeft inzicht in de functie van het centrale probleemgedrag en meteen ook zicht
op mogelijke interventies. Het concretiseren en expliciteren van je behandeldoel(en) is iets waar al
te vaak onvoldoende bij stil wordt gestaan.

, 10.2. Plannen
Na het in beeld brengen van de betekenis en/of functie van het probleemgedrag, komt de
behandeling. Daarbij is het belangrijk om te bedenken wat je precies hoopt te bereiken en welke
interventie(s) je dan het best kunt inzetten. Dit dient besproken te worden met de cliënt en kan heel
kort.

10.2.1. Behandeldoel(en)
Het formuleren van behandeldoelen vormt de overgang van het diagnostische gedeelte naar het
therapeutische gedeelte van het behandelproces. Vragen die je kunt stellen:
 Wat wil jij dat er na deze therapie anders is?
 Aan welk gedrag zul je merken dat we de behandeling kunnen afronden?
 Hoe ga jij merken dat je klachten verminderd zijn?
De doelen moeten haalbaar (realistisch) zijn. Een probleem kan niet zomaar opeens volledig
verdwijnen, waardoor dit ook niet realistisch is dit als doel op te stellen. Soms zijn ‘te hoge’ of ‘te lage’
verwachtingen juist een onderdeel van de problematiek zelf. Hoe vager en/of algemener je
doelstellingen formuleert, des te moeilijker is het om verderop in de behandeling te evalueren of het
beoogde bereikt is.

10.2.2. Behandelplan
Een behandelplan is eigenlijk het ontwerp voor de therapeutische fase van de behandeling die er
wordt ingezet. Het beschrijft dus de methoden en technieken die de therapeut zou aanwenden om
de therapeutische doelen te bereiken. Het toetst de hypothese die je stelt. Therapie is eigenlijk het
‘trachten’ wijzigingen teweeg te brengen in de afhankelijke variabele (de klacht) door systematische
manipulaties van de onafhankelijke variabele. De hypothesen over welke onafhankelijke variabelen
van cruciaal belang zijn, heb je omschreven in de FA.

10.2.3. Illustratie 1: casus Anna
Het emotioneel reactieve gedrag en de sociale terugtrekking van Anna volgden rechtstreeks uit de
spanning die het gevolg was van plagerijen op school. De therapeut houdt echter rekening met 2
andere factoren: overmatige focus op het uiterlijk en een algemene neiging om ontkennend om te
gaan met problemen. In de HT zijn die nog als hypothetisch omschreven.
De afhankelijke variabelen (AV’s) zijn: spanning, bedplassen, ongecontroleerde emotionele reacties
en terugtrekken uit sociale situaties. verbetering zal moeten worden afgelezen aan wijzigingen in
deze AV’s. de belangrijkste onafhankelijke variabele (OV) zijn de pesterijen op school.

Behandeldoelen:
1. Anders omgaan met plagerijen: geen hoog oplopende emotionele tegenreacties maar een
assertieve houding gekenmerkt door een duidelijke respons en negeren van plaaggedrag
2. Uitbouwen van sociale contacten met andere kinderen uit de klas
3. Reduceren van plagerijen in de school

Secundaire behandeldoelen:
1. Bespreekbaar maken en verder analyseren van het thema overwaardering van uiterlijk.
2. Bespreekbaar maken en verder analyseren van het thema ontkennende coping bij problemen.

Behandelplan:
 Socialevaardigheidstraining: via rollenspel en oefening leren het plaaggedrag te negeren.
 Opdrachten rond het ventileren van verdriet en frustraties bij vriendinnen en ouders
 Uitbreiden van de – momenteel beperkte- sociale integratie in de klas: klasgenootjes
uitnodigen, actief meedoen aan het spel en anderen in de klas.
 Overleg met contactpersoon van de school over aanpak plaaggedrag
 Naarmate de behandeling vordert, deze thema’s bespreekbaar maken en indien gewenst
verder aanpakken in overleg met moeder.

10.2.4. Illustratie 2: casus Pieter
Behandeldoel:
 Duidelijke verbetering van de depressieve klachten (daling van BDI-score tot 14 of minder)
 Merkbare toename activiteiten (normale inzet binnen afdelingsactiviteiten; minstens 1
activiteit/hobby buiten het ziekenhuis weer opnemen)
 Reductie van het passief-vermijdend gedragspatroon (klinische betekenisvolle en
betrouwbare verandering op subschaal passief-vermijdende coping
 Uitbreiding van gedragsalternatieven inzake moeizame conflicthantering