CanMeds de zorgverlener – ulcus cruris
1. diagnostiek: klinische tekenen van een veneus ulcus cruris
1.1 hemosiderine pigmentatie
⟹ komt door de afbraak van rode bloedcellen, dit zorgt voor de bruine verkleuring
- Het is dus een bruine hyperpigmentatie aan het onderbeen bestaande uit een
ijzerhoudend pigment
- Haemosiderine is een geoxydeerd afbraakproduct van haemoglobine, afkomstig uit
erytrocyten → wordt vaak gezien als chronische veneuze insufficiëntie, waarbij de
erytrocyten buiten het vat zijn geraakt omdat de capillaire lekken door verhoogde
druk in het veneuze systeem
o Eerst zijn deze microbloedingen rood/paars, later bruin, soms is het geel
(=purpura jaune d’ocre) ofwel okergele-lichtbruine hemosiderine
hyperpigmentatie bij veneuze insufficiëntie
o Het ijzerpigment door de afbraak komt in de macrofagen terecht
(siderofagen) → aanbod is zo groot dat het niet lukt om het pigment af te
breken en af te voeren, het blijft dus als een soort tattoo
1.2 atrofie blanche
⟹ is een afwijking bestaande uit witte atrofische gebieden in combinatie met rode maculae,
aan de rand van veneus ulcus → het is het uitwendig zichtbare gevolg van de
microcirculatoire afwijkingen bij veneuze insufficiëntie
- Rode maculae: bestaan uit kluwens van een verlengd, gedilateerd, lek
capillairtje in de witte atrofische gebieden zijn de capillairen gesneuveld
- Gebieden met atrofie blanche zijn vaak een voorstadium van ulcus cruris
venosum en kan heel pijnlijk zijn
o In de witte gebieden zijn de capillairen verdwenen, die zitten dicht door
microthrombivorming (daarom is het wit, het bloed geeft de roze kleur)
o De overgebleven capillaire zijn sterk verwijd en gekronkeld (en
verlengd) daarom zijn ze met het blote oog te zien als en puntje (niet normaal)
→ de bloedflow is vertraagd en hierdoor komen er microthrombi en is de O2-
afgifte verminderd
o De onderliggende huid leeft van diffusie vanuit de nog resterende capillaire
o Bij klein trauma zoals stoten is het wankele evenwicht verstoord en ontstaat
er een ulcus
- Atrofie blanche is meestal chronisch, maar bij patiënten met veneuze insufficiëntie
die lange bedrust krijgen ziet men het langzaam verwijderen, omdat er weer nieuwe
gezonde capillaire groeien
1
, 1.3 klinische tekenen van een arterieel ulcus en de medische antecedenten
- Behandeling van een veneus ulcus: medicatie tegen oedeem, spataders, voorschrift
voor windels en/of spataderkousen
- Behandeling van een arterieel ulcus: medicatie voor hypertensie, diuretica, insuline,
antistolling, cholesterolverlagende middelen, hartmedicatie, vaatverwijders,
claudicatio, pijn in de voet bij inspanning of in bed
1.3.1 zichtbare tekenen van een veneuze en arteriële ulcus
- de pijn van een veneuze
ulcus verdwijnt bij het hoog
leggen van het been
- de pijn van een arteriële
ulcus is hevige pijn die het
slapen belet en die toeneemt
bij hoog leggen, maar
vermindert bij neerleggen van
de voet
- de plaats van een veneuze ulcus is het distale einde van een gebied met
spataders: meestal rond de binnenenkels
- de plaats van een arteriële ulcus is het distale gebied met slechte huiddoorbloeding
zoals de voetrug, voetrand, hiel, tenen en soms lateraal op onderbeen
- aspecten van een veneuze ulcus:
o grootte varieert
o oppervlakkig
o rond-ovaal
o natte wonde
o geel beslag op de rode bodem
o in atrofie blanche is het ulcus klein en zeer pijnlijk
- aspecten van de arteriële ulcus:
o grootte varieert
o eerder diep (soms pezen en andere weefsels te
zien op de bodem)
o droog
o atoon en bleek ulcus
o beslagen met zwarte necrose
o in de rand (soms) donkerpaarse infarctjes
- de differentiadiagnose tussen veneus of arterieel kan pas volledig worden onderzocht
door middel van een technisch onderzoek:
o enkel-arm index (EAI): Als de waarde onder de 1 is, is de bloeddruk in de
enkel lager dan die in de arm. Als een eenmalige meting van de EAI lager is
dan 0,8, dan is er vrijwel zeker een vernauwing in de slagader van het been.
Dit is ook het geval als het gemiddelde van 3 metingen lager is dan 0,9.
2
1. diagnostiek: klinische tekenen van een veneus ulcus cruris
1.1 hemosiderine pigmentatie
⟹ komt door de afbraak van rode bloedcellen, dit zorgt voor de bruine verkleuring
- Het is dus een bruine hyperpigmentatie aan het onderbeen bestaande uit een
ijzerhoudend pigment
- Haemosiderine is een geoxydeerd afbraakproduct van haemoglobine, afkomstig uit
erytrocyten → wordt vaak gezien als chronische veneuze insufficiëntie, waarbij de
erytrocyten buiten het vat zijn geraakt omdat de capillaire lekken door verhoogde
druk in het veneuze systeem
o Eerst zijn deze microbloedingen rood/paars, later bruin, soms is het geel
(=purpura jaune d’ocre) ofwel okergele-lichtbruine hemosiderine
hyperpigmentatie bij veneuze insufficiëntie
o Het ijzerpigment door de afbraak komt in de macrofagen terecht
(siderofagen) → aanbod is zo groot dat het niet lukt om het pigment af te
breken en af te voeren, het blijft dus als een soort tattoo
1.2 atrofie blanche
⟹ is een afwijking bestaande uit witte atrofische gebieden in combinatie met rode maculae,
aan de rand van veneus ulcus → het is het uitwendig zichtbare gevolg van de
microcirculatoire afwijkingen bij veneuze insufficiëntie
- Rode maculae: bestaan uit kluwens van een verlengd, gedilateerd, lek
capillairtje in de witte atrofische gebieden zijn de capillairen gesneuveld
- Gebieden met atrofie blanche zijn vaak een voorstadium van ulcus cruris
venosum en kan heel pijnlijk zijn
o In de witte gebieden zijn de capillairen verdwenen, die zitten dicht door
microthrombivorming (daarom is het wit, het bloed geeft de roze kleur)
o De overgebleven capillaire zijn sterk verwijd en gekronkeld (en
verlengd) daarom zijn ze met het blote oog te zien als en puntje (niet normaal)
→ de bloedflow is vertraagd en hierdoor komen er microthrombi en is de O2-
afgifte verminderd
o De onderliggende huid leeft van diffusie vanuit de nog resterende capillaire
o Bij klein trauma zoals stoten is het wankele evenwicht verstoord en ontstaat
er een ulcus
- Atrofie blanche is meestal chronisch, maar bij patiënten met veneuze insufficiëntie
die lange bedrust krijgen ziet men het langzaam verwijderen, omdat er weer nieuwe
gezonde capillaire groeien
1
, 1.3 klinische tekenen van een arterieel ulcus en de medische antecedenten
- Behandeling van een veneus ulcus: medicatie tegen oedeem, spataders, voorschrift
voor windels en/of spataderkousen
- Behandeling van een arterieel ulcus: medicatie voor hypertensie, diuretica, insuline,
antistolling, cholesterolverlagende middelen, hartmedicatie, vaatverwijders,
claudicatio, pijn in de voet bij inspanning of in bed
1.3.1 zichtbare tekenen van een veneuze en arteriële ulcus
- de pijn van een veneuze
ulcus verdwijnt bij het hoog
leggen van het been
- de pijn van een arteriële
ulcus is hevige pijn die het
slapen belet en die toeneemt
bij hoog leggen, maar
vermindert bij neerleggen van
de voet
- de plaats van een veneuze ulcus is het distale einde van een gebied met
spataders: meestal rond de binnenenkels
- de plaats van een arteriële ulcus is het distale gebied met slechte huiddoorbloeding
zoals de voetrug, voetrand, hiel, tenen en soms lateraal op onderbeen
- aspecten van een veneuze ulcus:
o grootte varieert
o oppervlakkig
o rond-ovaal
o natte wonde
o geel beslag op de rode bodem
o in atrofie blanche is het ulcus klein en zeer pijnlijk
- aspecten van de arteriële ulcus:
o grootte varieert
o eerder diep (soms pezen en andere weefsels te
zien op de bodem)
o droog
o atoon en bleek ulcus
o beslagen met zwarte necrose
o in de rand (soms) donkerpaarse infarctjes
- de differentiadiagnose tussen veneus of arterieel kan pas volledig worden onderzocht
door middel van een technisch onderzoek:
o enkel-arm index (EAI): Als de waarde onder de 1 is, is de bloeddruk in de
enkel lager dan die in de arm. Als een eenmalige meting van de EAI lager is
dan 0,8, dan is er vrijwel zeker een vernauwing in de slagader van het been.
Dit is ook het geval als het gemiddelde van 3 metingen lager is dan 0,9.
2
