Gezins- en contextbegeleiding
AJ 2022 - 2023
MEREL BOTTE
2E BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE - HOGENT
, DEEL 1: BETREKKEN EN
BEGELEIDEN VAN
GEZINNEN EN CONTEXTEN
1|GE Z I N S - E N C O N TE X TB E GE L E I D I N G
,HOOFDSTUK 1: EEN EERSTE SITUERING
1 HET GEZIN: EEN POGING TOT DEFINITIE
Gezin (Van Dale)
Ouders met hun kinderen, vrouw of man en kinderen
− gezin bestaat minimaal uit twee generaties
− enig bloedverwantschap
− één-oudergezinnen als volwaardige gezinnen
− bloedverwantschap geen absolute voorwaarde
Gezin (ruimere definitie)
Alle samenwerkingsvormen die een herkenbare sociale eenheid op microniveau vormen, met al dan niet verwante personen
die duurzame en affectieve banden hebben en elkaar onderling steun en verzorging verlenen.
− herkenbare sociale eenheid
· tonen dat leden van gezin bij elkaar horen
− al dan niet verwante personen
· bloedverwantschap geen voorwaarde om tot gezin te behoren
− duurzame en affectieve banden
· band die gezinsleden hebben is duurzaam in tijd + kan tegen een stootje
· gezinsleden hebben gevoelsband
→ positief en negatief
− elkaar onderling steun en verzorging verlenen
· belangrijkste kenmerk
· gezinsleden kunnen op elkaar rekenen/dragen zorg voor elkaar
Gezin (Family Quality of Life)
Immediate family are those people who are closely involved in the day-to-day affairs of your household and who support each
other on a regular basis. Family members ma ybe related by blood or by close relationship.
− family → geen verschil tussen familie en gezin
− immediate → familieleden waar je nauw betrokken bij bent
2 DE GESCHIEDENIS VAN HET GEZIN
Dé geschiedenis van het gezin bestaat niet
→ ontwikkeling gezin door invloeden vanuit religie, politiek en beeldvorming van maatschappij → vroeger anders dan nu
Vb. kinderen die vroeger op hun 14 jaar al gingen werken
→ 4 perioden:
− 1875 – 1945: Het gezin is de hoeksteen van de samenleving
· gezinnen zijn fundament van de samenleving
· christelijke hoek → gezin is enige juiste plek voor seksualiteit en voortplanting
· man = kostenwinner, vrouw = zorgt voor de kinderen
· paternalisme
− 1945 – 1960: Het gezin in wederopbouw
· wederopbouw zorgt voor gezinsbeleid
· aandacht voor goede huisvesting en toereikend gezinsinkomen
· ontstaan gezinsgericht werken in hulpverlening
· eerste gastarbeiders in België
· vestigen van eerste allochtone gezinnen in Vlaanderen
2|GE Z I N S - E N C O N TE X TB E GE L E I D I N G
, − 1960 – 1980: Het gezin onder druk
· eerste stappen naar gezinsgericht werken en gezinstheorieën door opkomst systeemtheorie
· seksuele revolutie en emancipatie > in vraag stellen van bestaande rolpatronen binnen het gezin
· opkomen van kinderopvangdiensten
· gezin niet langer hoeksteen van samenleving
− 1990 tot nu …: Het gezin terug een hoeksteen?
· alternatieve gezinsvormen
· toenemende belang van gezinsvervangende hulpvormen
· aandacht voor gezin door stijgende jeugdcriminaliteit/gewelddadige incidenten
· belang van ‘veilige gezin’
3 DE GEZINSKENMERKEN
Drie soorten kenmerken:
SOCIO-DEMOGRAFISCH CULTUURPEDAGOGISCH AFFECTIEF
− gezinsgrootte − gesproken thuistaal − opvoedingsstijl
− gezinssamenstelling − aanbod van taal − risico- en protectieve factoren
− leeftijden van gezinsleden − mediagebruik − al dan niet gebruiken van
− etnische achtergrond − betrokkenheid van ouders bij medische en maatschappelijke
− opleidingsniveau school zorg
− huidige tewerkstelling − waarden en normen − hoe hecht is gezin en hoe
− maandinkomen = zaken die ouders belangrijk vinden communiceren ze
om mee te geven aan hun kinderen − hoe gaan ze om met gevoelens?
Socio-demografische gegevens opvragen door vragenlijsten
→ andere gegevens zijn moeilijk te taxeren
4 GEZINSVORMEN
4.1 HET KERNGEZIN
Kerngezin
Samenlevingsvorm die bestaat uit twee ouders en eventuele nakomelingen
4.2 HET UITGEBREID GEZIN
Uitgebreid gezin
Of extended family is het kerngezin aangevuld met minstens één verwant
4.3 ÉÉN-OUDERGEZINNEN
Eén-oudergezinnen
Wanneer de man of vrouw sterft, het gezin verlaat of wanneer een vrouw zwanger wordt, dan ontstaat een één-oudergezin
4.4 ALLEENWONENDEN
Alleenwonenden
De alleenwonende vorm een eenpersoonsgezin
4.5 ONGEHUWD SAMENWONENDE
Ongehuwd samenwonende
Twee mensen zonder een huwelijkscontract wonen onder één dak
4.6 LIVING APART TOGETHER (LAT)
Living Apart Together
Getrouwd zijn of een relatie hebben met iemand, maar niet hetzelfde dak delen
3|GE Z I N S - E N C O N TE X TB E GE L E I D I N G
AJ 2022 - 2023
MEREL BOTTE
2E BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE - HOGENT
, DEEL 1: BETREKKEN EN
BEGELEIDEN VAN
GEZINNEN EN CONTEXTEN
1|GE Z I N S - E N C O N TE X TB E GE L E I D I N G
,HOOFDSTUK 1: EEN EERSTE SITUERING
1 HET GEZIN: EEN POGING TOT DEFINITIE
Gezin (Van Dale)
Ouders met hun kinderen, vrouw of man en kinderen
− gezin bestaat minimaal uit twee generaties
− enig bloedverwantschap
− één-oudergezinnen als volwaardige gezinnen
− bloedverwantschap geen absolute voorwaarde
Gezin (ruimere definitie)
Alle samenwerkingsvormen die een herkenbare sociale eenheid op microniveau vormen, met al dan niet verwante personen
die duurzame en affectieve banden hebben en elkaar onderling steun en verzorging verlenen.
− herkenbare sociale eenheid
· tonen dat leden van gezin bij elkaar horen
− al dan niet verwante personen
· bloedverwantschap geen voorwaarde om tot gezin te behoren
− duurzame en affectieve banden
· band die gezinsleden hebben is duurzaam in tijd + kan tegen een stootje
· gezinsleden hebben gevoelsband
→ positief en negatief
− elkaar onderling steun en verzorging verlenen
· belangrijkste kenmerk
· gezinsleden kunnen op elkaar rekenen/dragen zorg voor elkaar
Gezin (Family Quality of Life)
Immediate family are those people who are closely involved in the day-to-day affairs of your household and who support each
other on a regular basis. Family members ma ybe related by blood or by close relationship.
− family → geen verschil tussen familie en gezin
− immediate → familieleden waar je nauw betrokken bij bent
2 DE GESCHIEDENIS VAN HET GEZIN
Dé geschiedenis van het gezin bestaat niet
→ ontwikkeling gezin door invloeden vanuit religie, politiek en beeldvorming van maatschappij → vroeger anders dan nu
Vb. kinderen die vroeger op hun 14 jaar al gingen werken
→ 4 perioden:
− 1875 – 1945: Het gezin is de hoeksteen van de samenleving
· gezinnen zijn fundament van de samenleving
· christelijke hoek → gezin is enige juiste plek voor seksualiteit en voortplanting
· man = kostenwinner, vrouw = zorgt voor de kinderen
· paternalisme
− 1945 – 1960: Het gezin in wederopbouw
· wederopbouw zorgt voor gezinsbeleid
· aandacht voor goede huisvesting en toereikend gezinsinkomen
· ontstaan gezinsgericht werken in hulpverlening
· eerste gastarbeiders in België
· vestigen van eerste allochtone gezinnen in Vlaanderen
2|GE Z I N S - E N C O N TE X TB E GE L E I D I N G
, − 1960 – 1980: Het gezin onder druk
· eerste stappen naar gezinsgericht werken en gezinstheorieën door opkomst systeemtheorie
· seksuele revolutie en emancipatie > in vraag stellen van bestaande rolpatronen binnen het gezin
· opkomen van kinderopvangdiensten
· gezin niet langer hoeksteen van samenleving
− 1990 tot nu …: Het gezin terug een hoeksteen?
· alternatieve gezinsvormen
· toenemende belang van gezinsvervangende hulpvormen
· aandacht voor gezin door stijgende jeugdcriminaliteit/gewelddadige incidenten
· belang van ‘veilige gezin’
3 DE GEZINSKENMERKEN
Drie soorten kenmerken:
SOCIO-DEMOGRAFISCH CULTUURPEDAGOGISCH AFFECTIEF
− gezinsgrootte − gesproken thuistaal − opvoedingsstijl
− gezinssamenstelling − aanbod van taal − risico- en protectieve factoren
− leeftijden van gezinsleden − mediagebruik − al dan niet gebruiken van
− etnische achtergrond − betrokkenheid van ouders bij medische en maatschappelijke
− opleidingsniveau school zorg
− huidige tewerkstelling − waarden en normen − hoe hecht is gezin en hoe
− maandinkomen = zaken die ouders belangrijk vinden communiceren ze
om mee te geven aan hun kinderen − hoe gaan ze om met gevoelens?
Socio-demografische gegevens opvragen door vragenlijsten
→ andere gegevens zijn moeilijk te taxeren
4 GEZINSVORMEN
4.1 HET KERNGEZIN
Kerngezin
Samenlevingsvorm die bestaat uit twee ouders en eventuele nakomelingen
4.2 HET UITGEBREID GEZIN
Uitgebreid gezin
Of extended family is het kerngezin aangevuld met minstens één verwant
4.3 ÉÉN-OUDERGEZINNEN
Eén-oudergezinnen
Wanneer de man of vrouw sterft, het gezin verlaat of wanneer een vrouw zwanger wordt, dan ontstaat een één-oudergezin
4.4 ALLEENWONENDEN
Alleenwonenden
De alleenwonende vorm een eenpersoonsgezin
4.5 ONGEHUWD SAMENWONENDE
Ongehuwd samenwonende
Twee mensen zonder een huwelijkscontract wonen onder één dak
4.6 LIVING APART TOGETHER (LAT)
Living Apart Together
Getrouwd zijn of een relatie hebben met iemand, maar niet hetzelfde dak delen
3|GE Z I N S - E N C O N TE X TB E GE L E I D I N G
