EPIDEMIOLOGIE
1. INLEIDING TOT VOEDINGSEPIDEMIOLOGIE
1.1. PRAKTISCHE INFO
1.1.1. Overzicht
1.1.2. Leerstof
1.1.3. Doel
1.1.4. Gekende toepassing van voedingsepidemiologie: de voedingsdriehoek
1.2. WAT IS EPIDEMIOLOGIE?
1.2.1. Definities
Epidemiologie De studie over wat er met de bevolking (populatie) gebeurt
Epidemie Een verschijnsel (meestal in ongunstige zin) in een grote groep van mensen
1.2.1.1. Deelaspecten
1) Beschrijvend → studie van de distributie (op 1 tijdstip en over de tijd) van gezondheidsfenomenen
en determinanten
2) Verklarend → studie van determinanten van gezondheidsfenomenen
3) (Gezondheids)bevordering → bewijs gebruiken binnen de preven e
1.2.2. Doel
Inzicht verwerven in mechanismen → basisinforma e bij:
1) Gezondheidszorg
2) Preventieve geneeskunde
3) Beleidsondersteunend onderzoek in volksgezondheid
BLOOTSTELLING GEZONDHEIDSUITKOMST Belangrijke
X Y factor: tijd
= predictor/risicofactor Bv. ziekte
1.2.3. Voorbeelden
1.3. WAT IS GEZONDHEID?
1.3.1. Wat is gezondheid?
1.3.1.1. Definitie
Gezondheid Een toestand van compleet welzijn op lichamelijk, geestelijk en sociaal gebied en
niet enkel de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken
1.3.1.2. Beïnvloedende factoren voor gezondheid
Health Field Concept (Lalonde)
Omgeving Leefstijl
Extern, heeft individu weinig controle over, Keuzes die je zelf maakt
zowel fysiek als sociaal
Biologische factoren Organisatie van de & voorzieningen binnen de
gezondheidszorg
Genetische aanleg, fysieke ontwikkeling… Weg naar de zorg, zorgaanbod, prijs van de gezondheidszorg
1.3.2. Wat is volksgezondheid?
1.3.2.1. Definitie
Volksgezondheid De wetenschap die de gezondheid van een gemeenschap van mensen tracht te
beschermen en verbeteren (= public health), door onderwijs/opleiding,
promotiecampagnes, onderzoek naar ziekte- en ongeval preventie
1.3.2.2. Verschil met geneeskunde
1.3.2.3. Voorbeelden
1.3.3. Risicofactoren en preventie
1.3.3.1. Wat is een risicofactor?
Risicofactor Een factor die gelinkt is met een verhoogde waarschijnlijkheid dat een ziekte zich
op een later tijdstip zal ontwikkelen
1.3.3.2. Belang van een risicofactor
1
, 1.4. VOEDINGSEPIDEMIOLOGIE
1.4.1. Definitie
1.4.1.1. Epidemiologie: deelaspecten (reminder)
1.4.1.2. Voedingsepidemiologie definitie
1.4.2. Doelen
1) Monitoren & beschrijven van de:
o Voedselconsumptie
o Nutriënteninname
o Voedingsstatus
2) Genereren van hypotheses over de relatie tussen de voeding en gezondheid
3) Genereren van wetenschappelijke evidentie om hypotheses te bevestigen of te weerleggen
4) Inschatten van de sterkte van het verband tussen voeding en gezondheid
1.4.3. Nood aan epidemiologisch onderzoek
1.4.4. Voorbeeld
1.4.5. Voor- en nadelen
1.4.5.1. Voordelen
1.4.5.2. Complexiteit van voedselconsumptie
1) Het correct en exact meten van voedingsinname van een populatie is bijzonder moeilijk
o Voeding = complex en variabel (kwali-, kwanti- en variëteit)
o Verandering in R & aanbod over de tijd
2) Eetgewoontes zijn sterk gecorreleerd met andere factoren die invloed hebben op de gezondheid
1.4.5.3. Nadelen
Voordelen + Nadelen -
1. Direct relevant voor de menselijke gezondheid 1. Veel verschillende soorten bias (over- of
2. Resultaten kunnen vertaald worden in onderschatting van het verband)
aanbevelingen om consumptiepatroon of 2. Soms moeilijk om na te gaan of een verband
nutriëntinname te wijzigen causaal is
3. Directe implicaties voor de 3. Misbruik of overinterpretatie van de
voedingsmiddelenindustrie onderzoeksresultaten
1.5. SOORTEN EPIDEMIOLOGISCHE STUDIES
1.5.1. Algemeen principe
1.5.2. Verschillende benaderingen
Indeling volgens het ingrijpen op de blootstelling:
1) Interventioneel
2) Observationeel → indeling volgens finaliteit
a. Beschrijvend (cijfers)
b. Analytisch (determinanten, verklarend)
Indeling volgens het temporele karakter:
1) Prospectief = vooruit kijken in de tijd
2) Retrospectief = terugkijken in de tijd
3) Cross-sectioneel = dwarsdoorsnede
Beschrijvend Analytisch Interventioneel
→ Beschrijving van gezondheidsfenomenen in → Onderzoek naar - Onderzoeker
functie van: associaties (verklaren) komt tussen in
- Tijd 1. Determinanten het gebeuren
- Plaats 2. Kwantitatieve - Effect van een
- Persoonsgebonden karakteristieken uitdrukkingen van bepaalde
Doel: risico interventie meten
1) Beschrijven van patronen in gezondheid of 3. Causaliteit
ziekte
2) Beleidsondersteunende informatie aanleveren Toetsen van hypothesen
3) Onderzoekshypotheses genereren
2
1. INLEIDING TOT VOEDINGSEPIDEMIOLOGIE
1.1. PRAKTISCHE INFO
1.1.1. Overzicht
1.1.2. Leerstof
1.1.3. Doel
1.1.4. Gekende toepassing van voedingsepidemiologie: de voedingsdriehoek
1.2. WAT IS EPIDEMIOLOGIE?
1.2.1. Definities
Epidemiologie De studie over wat er met de bevolking (populatie) gebeurt
Epidemie Een verschijnsel (meestal in ongunstige zin) in een grote groep van mensen
1.2.1.1. Deelaspecten
1) Beschrijvend → studie van de distributie (op 1 tijdstip en over de tijd) van gezondheidsfenomenen
en determinanten
2) Verklarend → studie van determinanten van gezondheidsfenomenen
3) (Gezondheids)bevordering → bewijs gebruiken binnen de preven e
1.2.2. Doel
Inzicht verwerven in mechanismen → basisinforma e bij:
1) Gezondheidszorg
2) Preventieve geneeskunde
3) Beleidsondersteunend onderzoek in volksgezondheid
BLOOTSTELLING GEZONDHEIDSUITKOMST Belangrijke
X Y factor: tijd
= predictor/risicofactor Bv. ziekte
1.2.3. Voorbeelden
1.3. WAT IS GEZONDHEID?
1.3.1. Wat is gezondheid?
1.3.1.1. Definitie
Gezondheid Een toestand van compleet welzijn op lichamelijk, geestelijk en sociaal gebied en
niet enkel de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken
1.3.1.2. Beïnvloedende factoren voor gezondheid
Health Field Concept (Lalonde)
Omgeving Leefstijl
Extern, heeft individu weinig controle over, Keuzes die je zelf maakt
zowel fysiek als sociaal
Biologische factoren Organisatie van de & voorzieningen binnen de
gezondheidszorg
Genetische aanleg, fysieke ontwikkeling… Weg naar de zorg, zorgaanbod, prijs van de gezondheidszorg
1.3.2. Wat is volksgezondheid?
1.3.2.1. Definitie
Volksgezondheid De wetenschap die de gezondheid van een gemeenschap van mensen tracht te
beschermen en verbeteren (= public health), door onderwijs/opleiding,
promotiecampagnes, onderzoek naar ziekte- en ongeval preventie
1.3.2.2. Verschil met geneeskunde
1.3.2.3. Voorbeelden
1.3.3. Risicofactoren en preventie
1.3.3.1. Wat is een risicofactor?
Risicofactor Een factor die gelinkt is met een verhoogde waarschijnlijkheid dat een ziekte zich
op een later tijdstip zal ontwikkelen
1.3.3.2. Belang van een risicofactor
1
, 1.4. VOEDINGSEPIDEMIOLOGIE
1.4.1. Definitie
1.4.1.1. Epidemiologie: deelaspecten (reminder)
1.4.1.2. Voedingsepidemiologie definitie
1.4.2. Doelen
1) Monitoren & beschrijven van de:
o Voedselconsumptie
o Nutriënteninname
o Voedingsstatus
2) Genereren van hypotheses over de relatie tussen de voeding en gezondheid
3) Genereren van wetenschappelijke evidentie om hypotheses te bevestigen of te weerleggen
4) Inschatten van de sterkte van het verband tussen voeding en gezondheid
1.4.3. Nood aan epidemiologisch onderzoek
1.4.4. Voorbeeld
1.4.5. Voor- en nadelen
1.4.5.1. Voordelen
1.4.5.2. Complexiteit van voedselconsumptie
1) Het correct en exact meten van voedingsinname van een populatie is bijzonder moeilijk
o Voeding = complex en variabel (kwali-, kwanti- en variëteit)
o Verandering in R & aanbod over de tijd
2) Eetgewoontes zijn sterk gecorreleerd met andere factoren die invloed hebben op de gezondheid
1.4.5.3. Nadelen
Voordelen + Nadelen -
1. Direct relevant voor de menselijke gezondheid 1. Veel verschillende soorten bias (over- of
2. Resultaten kunnen vertaald worden in onderschatting van het verband)
aanbevelingen om consumptiepatroon of 2. Soms moeilijk om na te gaan of een verband
nutriëntinname te wijzigen causaal is
3. Directe implicaties voor de 3. Misbruik of overinterpretatie van de
voedingsmiddelenindustrie onderzoeksresultaten
1.5. SOORTEN EPIDEMIOLOGISCHE STUDIES
1.5.1. Algemeen principe
1.5.2. Verschillende benaderingen
Indeling volgens het ingrijpen op de blootstelling:
1) Interventioneel
2) Observationeel → indeling volgens finaliteit
a. Beschrijvend (cijfers)
b. Analytisch (determinanten, verklarend)
Indeling volgens het temporele karakter:
1) Prospectief = vooruit kijken in de tijd
2) Retrospectief = terugkijken in de tijd
3) Cross-sectioneel = dwarsdoorsnede
Beschrijvend Analytisch Interventioneel
→ Beschrijving van gezondheidsfenomenen in → Onderzoek naar - Onderzoeker
functie van: associaties (verklaren) komt tussen in
- Tijd 1. Determinanten het gebeuren
- Plaats 2. Kwantitatieve - Effect van een
- Persoonsgebonden karakteristieken uitdrukkingen van bepaalde
Doel: risico interventie meten
1) Beschrijven van patronen in gezondheid of 3. Causaliteit
ziekte
2) Beleidsondersteunende informatie aanleveren Toetsen van hypothesen
3) Onderzoekshypotheses genereren
2
