Europees recht - leerdoelen
Les 1
Loonstra, hfds 12, par 12.1 t/m 12.4
- De bronnen van internationaal recht benoemen;
Primair (art. 38 Statuut IGH)
Verdragen (art. 2 lid 1 sub a Weens verdragenverdrag jo art 26 Weens verdragenverdrag):
o Schriftelijke overeenkomst
o Het is een overeenkomst tussen staten
o De overeenkomst is bindend
o De bedoeling van partijen is belangrijk voor de overeenkomst
Besluiten van internationale organisaties
o EU, VN, Raad van Europa, NATO of Nederlandse taalunie
Gewoonterecht
o Statenpraktijk (materieel)
o Omvangrijk
o Vrijwel uniform
o Opinio juris: deze praktijk is vereist op basis van het recht
o Vb. immuniteit staatshoofd
Algemene rechtsbeginselen
o Vb. overeenkomsten dienen nagekomen te worden
Secundair:
Beslissingen van rechterlijke tribunalen
o Formeel geen bron van internationaal recht
o Uitspraken slechts bindend voor de partijen die bij het geschil betrokken zijn waarover de
rechter een uitspraak doet (art. 59 Statuut IGH)
o Naleving van de uitspraak kan niet worden afgedwongen
o Statuut internationaal gerechtshof
Zienswijzen van de meest bevoegde auteurs
o Internationaal Gerechtshof
o Internationaal strafhof
o Rwanda tribunaal
o Joegoslavië tribunaal
Het verdrag is de kern van het Europees recht. Internationale samenwerking ontstaat op basis van
een gesloten verdrag tussen twee of meer staten.
Pacta sunt servanda: afspraken moeten nagekomen worden. Art. 26 Weens verdragenverdrag.
Bilateraal verdrag: een verdrag tussen twee landen.
vb. Verdrag tussen Nederland en België: Nederlands schiereiland was alleen via België te bereiken en
dat werd geruild met een stukje België.
Multilateraal verdrag: een verdrag tussen meerdere landen.
vb. Verdrag van Rome: Europese economische gemeenschap gevestigd (1957). De belangrijkste
voorloper van de Europese Unie.
Verschillende doelen van de verdragen:
1. Mensenrechten
2. Ontwapening
3. Milieu
4. Oprichting van internationale organisatie
, - Uitleggen hoe de internationale rechtsregels doorwerken in het Nederlands recht;
Dualisme:
Bij een dualistische visie op het verdrag wordt een uitdrukkelijk onderscheid gemaakt tussen de
internationale en de nationale rechtsorde. Regels die niet door de nationale wetgever zijn gemaakt,
kunnen – aldus luidt het standpunt – nooit zonder slag of stoot doorwerken in de nationale
rechtsorde. De twee zijn van elkaar gescheiden rechtsorden. Als buitenlandse regelgeving binnen de
nationale rechtsorde van kracht wordt, gebeurt dat alleen wanneer de nationale wetgever die
regelgeving omzet in een regel van nationaal recht. We spreken in dit verband ook wel van een
transformatiewet.
Monisme:
Bij een monistische visie op het verdrag zijn de internationale en de nationale rechtsorden niet van
elkaar gescheiden. Verdragsbepalingen werken in dit geval rechtstreeks door in de nationale
rechtsorde; een transformatiewet is geen voorwaarde voor gelding.
Hoe weet je nu of een staat een dualistische of monistische visie op een verdrag heeft? Dat blijkt uit
de nationale regelgeving zelf en dan met name uit de Grondwet. In Nederland kan men bijvoorbeeld
uit art. 93 en 94 Grondwet afleiden, dat we wat betreft het verdrag een monistisch standpunt
innemen en dat dus de regels van internationaal recht direct doorwerken in de Nederlandse
rechtsorde. Nederland heeft dus een monistisch stelsel. De internationale regels werken direct door
in de nationale rechtsorde.
Het Europees recht heeft altijd voorrang boven alle vormen van nationaal recht.
- De belangrijkste rechtssubjecten in het internationale recht onderscheiden
Rechtssubject: heeft juridische bekwaamheid om binnen internationale rechtsorde deel te nemen
aan het rechtsverkeer, internationale rechtshandelingen + rechten.
Staten
o Permanente populatie
o Gedefinieerde territorium
o Regering
o Capaciteit om relaties aan te gaan met andere staten
o onafhankelijkheid
Internationale organisaties (rechtspersonen):
Meerdere staten die samenwerken op basis van een verdrag. Intergouvernementeel of
supranationaal
o Organen die leden vertegenwoordigen
o Organen die de parlementen of bevolkingen van de leden vertegenwoordigen
o Onafhankelijke organen
Natuurlijke personen:
Iemand, mens van vlees en bloed, die rechten en plichten heeft
NGO’s:
Non-gouvernementele organisatie: onafhankelijk van de overheid, richten zich op behartigen
van maatschappelijke belangen. Genoemd Handvest van de VN.
, Les 2:
Bakker, hfdst 1
- De ontstaansgeschiedenis en doelstellingen van de EU toelichten
In 1943 schreef Jean Monnet een notitie over de toestand in de wereld en zijn ideeën voor de
toekomst van Europa. Hij vond dat Europa er alles aan moest doen om verdere oorlogen te
voorkomen. Een belangrijk onderdeel hiervan was (supranationale) economische samenwerking, om
zo het veiligheidsdilemma een ander fundament te geven. Pas in 1950 werd zijn notitie omgezet en
naar buiten gebracht door de Franse Minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman: het
Schumanplan.
Fasen van economische integratie:
Vrijhandelszone: lidstaten hebben onderling alle douanerechten afgeschaft
Douane-unie: lidstaten hebben onderling alle douanerechten afgeschaft en hanteren tevens een
gemeenschappelijk buitentarief
Gemeenschappelijke markt: lidstaten hebben onderling alle douanerechten afgeschaft en
hanteren tevens een gemeenschappelijk buitentarief en er is een vrij verkeer van goederen,
personen, diensten en kapitaal met als doel een Europese binnenmarkt
Economische en monetaire unie (EMU): de gemeenschappelijke markt wordt uitgebreid met een
gezamenlijke munt en een gezamenlijk begrotingsbeleid
Er zijn inmiddels twee internationale organisaties in Europa:
1. De Raad van Europa (Straatsburg)
2. De Europese Unie (Brussel)
Ze hebben allebei als doel samenwerking in Europa om een oorlog in ons continent te voorkomen.
Raad van Europa
Het is een internationale organisatie, gegrondvest op basis van mensenrechten en
staatsrechtelijkheid. Rechtsgronden zijn: het EVRM en de Fundamentele Vrijheden. De lidstaten
waren zowel kapitalistisch als communistische staten. Het is meer intergouvernementeel: er is geen
soevereiniteit afgedragen vanuit de lidstaten.
Benelux 1947
Europese Unie
Het is een internationale organisatie, gegrondvest op basis van economische samenwerking.
Lidstaten waren enkel de West-Europese (kapitalistische) staten. Het is een samenvoeging van drie
verschillende internationale organisaties en het is meer supranationaal, dat wil zeggen dat er
soevereiniteit is overgedragen door de lidstaten. De Europese Unie is gebaseerd op het
Schumanplan.
Europese Gemeenschap van Kolen en Staal
De oorsprong van de Europese Unie ligt na de tweede wereld oorlog. Er mochten geen kolen en staal
in de handen van lidstaten zijn. Dit betekent dat geen enkele lidstaat de kolen en staal mag
gebruiken voor zijn wapenindustrie. Dit resulteerde in de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal
(EGKS). Dit werd vastgelegd in het Verdrag van Parijs (1952).
Europese Economische Gemeenschap
Hierna volgende de Europese Economische Gemeenschap (EEG) uit het verdrag van Rome (1957 de
deelnemende lidstaten waren: Nederland, België, West-Duitsland, Frankrijk en Italië.
Fusieverdrag 1967
De EGKS, EVA en EEG zijn gaan samenwerken binnen de Europese Gemeenschappen. Instellingen van
de EEG worden omgevormd en zijn vanaf dat fusieverdrag gemeenschappelijk voor alle organisaties.
Les 1
Loonstra, hfds 12, par 12.1 t/m 12.4
- De bronnen van internationaal recht benoemen;
Primair (art. 38 Statuut IGH)
Verdragen (art. 2 lid 1 sub a Weens verdragenverdrag jo art 26 Weens verdragenverdrag):
o Schriftelijke overeenkomst
o Het is een overeenkomst tussen staten
o De overeenkomst is bindend
o De bedoeling van partijen is belangrijk voor de overeenkomst
Besluiten van internationale organisaties
o EU, VN, Raad van Europa, NATO of Nederlandse taalunie
Gewoonterecht
o Statenpraktijk (materieel)
o Omvangrijk
o Vrijwel uniform
o Opinio juris: deze praktijk is vereist op basis van het recht
o Vb. immuniteit staatshoofd
Algemene rechtsbeginselen
o Vb. overeenkomsten dienen nagekomen te worden
Secundair:
Beslissingen van rechterlijke tribunalen
o Formeel geen bron van internationaal recht
o Uitspraken slechts bindend voor de partijen die bij het geschil betrokken zijn waarover de
rechter een uitspraak doet (art. 59 Statuut IGH)
o Naleving van de uitspraak kan niet worden afgedwongen
o Statuut internationaal gerechtshof
Zienswijzen van de meest bevoegde auteurs
o Internationaal Gerechtshof
o Internationaal strafhof
o Rwanda tribunaal
o Joegoslavië tribunaal
Het verdrag is de kern van het Europees recht. Internationale samenwerking ontstaat op basis van
een gesloten verdrag tussen twee of meer staten.
Pacta sunt servanda: afspraken moeten nagekomen worden. Art. 26 Weens verdragenverdrag.
Bilateraal verdrag: een verdrag tussen twee landen.
vb. Verdrag tussen Nederland en België: Nederlands schiereiland was alleen via België te bereiken en
dat werd geruild met een stukje België.
Multilateraal verdrag: een verdrag tussen meerdere landen.
vb. Verdrag van Rome: Europese economische gemeenschap gevestigd (1957). De belangrijkste
voorloper van de Europese Unie.
Verschillende doelen van de verdragen:
1. Mensenrechten
2. Ontwapening
3. Milieu
4. Oprichting van internationale organisatie
, - Uitleggen hoe de internationale rechtsregels doorwerken in het Nederlands recht;
Dualisme:
Bij een dualistische visie op het verdrag wordt een uitdrukkelijk onderscheid gemaakt tussen de
internationale en de nationale rechtsorde. Regels die niet door de nationale wetgever zijn gemaakt,
kunnen – aldus luidt het standpunt – nooit zonder slag of stoot doorwerken in de nationale
rechtsorde. De twee zijn van elkaar gescheiden rechtsorden. Als buitenlandse regelgeving binnen de
nationale rechtsorde van kracht wordt, gebeurt dat alleen wanneer de nationale wetgever die
regelgeving omzet in een regel van nationaal recht. We spreken in dit verband ook wel van een
transformatiewet.
Monisme:
Bij een monistische visie op het verdrag zijn de internationale en de nationale rechtsorden niet van
elkaar gescheiden. Verdragsbepalingen werken in dit geval rechtstreeks door in de nationale
rechtsorde; een transformatiewet is geen voorwaarde voor gelding.
Hoe weet je nu of een staat een dualistische of monistische visie op een verdrag heeft? Dat blijkt uit
de nationale regelgeving zelf en dan met name uit de Grondwet. In Nederland kan men bijvoorbeeld
uit art. 93 en 94 Grondwet afleiden, dat we wat betreft het verdrag een monistisch standpunt
innemen en dat dus de regels van internationaal recht direct doorwerken in de Nederlandse
rechtsorde. Nederland heeft dus een monistisch stelsel. De internationale regels werken direct door
in de nationale rechtsorde.
Het Europees recht heeft altijd voorrang boven alle vormen van nationaal recht.
- De belangrijkste rechtssubjecten in het internationale recht onderscheiden
Rechtssubject: heeft juridische bekwaamheid om binnen internationale rechtsorde deel te nemen
aan het rechtsverkeer, internationale rechtshandelingen + rechten.
Staten
o Permanente populatie
o Gedefinieerde territorium
o Regering
o Capaciteit om relaties aan te gaan met andere staten
o onafhankelijkheid
Internationale organisaties (rechtspersonen):
Meerdere staten die samenwerken op basis van een verdrag. Intergouvernementeel of
supranationaal
o Organen die leden vertegenwoordigen
o Organen die de parlementen of bevolkingen van de leden vertegenwoordigen
o Onafhankelijke organen
Natuurlijke personen:
Iemand, mens van vlees en bloed, die rechten en plichten heeft
NGO’s:
Non-gouvernementele organisatie: onafhankelijk van de overheid, richten zich op behartigen
van maatschappelijke belangen. Genoemd Handvest van de VN.
, Les 2:
Bakker, hfdst 1
- De ontstaansgeschiedenis en doelstellingen van de EU toelichten
In 1943 schreef Jean Monnet een notitie over de toestand in de wereld en zijn ideeën voor de
toekomst van Europa. Hij vond dat Europa er alles aan moest doen om verdere oorlogen te
voorkomen. Een belangrijk onderdeel hiervan was (supranationale) economische samenwerking, om
zo het veiligheidsdilemma een ander fundament te geven. Pas in 1950 werd zijn notitie omgezet en
naar buiten gebracht door de Franse Minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman: het
Schumanplan.
Fasen van economische integratie:
Vrijhandelszone: lidstaten hebben onderling alle douanerechten afgeschaft
Douane-unie: lidstaten hebben onderling alle douanerechten afgeschaft en hanteren tevens een
gemeenschappelijk buitentarief
Gemeenschappelijke markt: lidstaten hebben onderling alle douanerechten afgeschaft en
hanteren tevens een gemeenschappelijk buitentarief en er is een vrij verkeer van goederen,
personen, diensten en kapitaal met als doel een Europese binnenmarkt
Economische en monetaire unie (EMU): de gemeenschappelijke markt wordt uitgebreid met een
gezamenlijke munt en een gezamenlijk begrotingsbeleid
Er zijn inmiddels twee internationale organisaties in Europa:
1. De Raad van Europa (Straatsburg)
2. De Europese Unie (Brussel)
Ze hebben allebei als doel samenwerking in Europa om een oorlog in ons continent te voorkomen.
Raad van Europa
Het is een internationale organisatie, gegrondvest op basis van mensenrechten en
staatsrechtelijkheid. Rechtsgronden zijn: het EVRM en de Fundamentele Vrijheden. De lidstaten
waren zowel kapitalistisch als communistische staten. Het is meer intergouvernementeel: er is geen
soevereiniteit afgedragen vanuit de lidstaten.
Benelux 1947
Europese Unie
Het is een internationale organisatie, gegrondvest op basis van economische samenwerking.
Lidstaten waren enkel de West-Europese (kapitalistische) staten. Het is een samenvoeging van drie
verschillende internationale organisaties en het is meer supranationaal, dat wil zeggen dat er
soevereiniteit is overgedragen door de lidstaten. De Europese Unie is gebaseerd op het
Schumanplan.
Europese Gemeenschap van Kolen en Staal
De oorsprong van de Europese Unie ligt na de tweede wereld oorlog. Er mochten geen kolen en staal
in de handen van lidstaten zijn. Dit betekent dat geen enkele lidstaat de kolen en staal mag
gebruiken voor zijn wapenindustrie. Dit resulteerde in de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal
(EGKS). Dit werd vastgelegd in het Verdrag van Parijs (1952).
Europese Economische Gemeenschap
Hierna volgende de Europese Economische Gemeenschap (EEG) uit het verdrag van Rome (1957 de
deelnemende lidstaten waren: Nederland, België, West-Duitsland, Frankrijk en Italië.
Fusieverdrag 1967
De EGKS, EVA en EEG zijn gaan samenwerken binnen de Europese Gemeenschappen. Instellingen van
de EEG worden omgevormd en zijn vanaf dat fusieverdrag gemeenschappelijk voor alle organisaties.
