Inleiding tot neurowetenschappen
Algemeen
Belangrijke aantallen:
- 100 miljard neuronen
- Nog groter aantal neurogliacellen
- In 1 mm³ hersenweefsel
o 500 miljoen synapsen
o 90000 neuronen
o 3,5 km neurieten
!! Ook nog 2e zenuwstelsel: maag-darmstelsel
Schematische voorstelling
Zenuwstelsel
Anatomische verdeling zenuwstelsel
- Centraal zenuwstelsel: hersenen & ruggenmerg
- Perifeer zenuwstelsel: craniale/spinale zenuwen & hun ganglia
Functionele verdeling zenuwstelsel
- Somatisch (willekeurig)
- Vegatatief (autonoom)
In centraal zenuwstelsel
- Grijze stof: bevat cellichamen van neuronen
o Cortex: oppervlakkige grijze stof die centrale hemisferen & cerebellum afboort
o Nuclei/columnae: groepen van cellichamen in andere delen van hersenen
o Ganglia: accumulaties cellichamen van neuronen in PZS
- Witte stof: bevat gemyeliniseerde uitlopers van neuronen
1
,Tractus: collectie zenuwvezels met gemeenschappelijke origine & bestemming
Fasciculus, pedunculus of brachium: specifiek aflijnbare collectie zenuwvezels
Lemniscus: afferente sensorische zenuwvezels in hersenstam
Neuron
Elk neuron heeft
- Dendrieten: aantal afferente uitlopers
- Axon: een efferente uitloper
1 neuron doet wat heel ZS met 100 miljard neuronen doet
2
,Embryologie van het CZS
Algemene gegevens & een vroegtijdige ontwikkeling
neurulatie
Dorsaal zicht op embryo
- Aan buitenkant ectoderm
- Aantal ectodermale cellen focussen op maken centraal
zenuwweefsel
- Vorming neurale plaat + primitieve neurectodermale cellen
▪ Zullen gescheiden liggen van rest ectoderm
Inzinking neurale plaat
Vorming neurale groeve & neurale wallen
Wallen komen bij elkaar
Vorming neurale buis
▪ Vergroeiing neurale wallen tot neurale buis gebeurt
van craniaal naar caudaal
Dit proces: neurulatie
!! Heel vroeg na conceptie (18-19 dagen na conceptie)
Veel vrouwen weten nog niet dat ze zwanger zijn
Zenuwweefsel vatbaar voor allerlei storende invloeden
o Opletten met medicatie, stralingen, …
o Kan iets mislopen met vorming CZS
o Zo stoornissen krijgen
DUS: elke vrouw die voor u zit is zwanger tot het tegendeel bewezen is
Verder sluiten neurale buis
Als neurale buis gesloten
Neurale lijstcellen weg migreren
Vorming crista neuralis (neurale lijst)
Verschillende dingen zullen ontstaan uit crista neuralis
Melanocyten, stukken binnenoor, schwanncellen, …
Wand neurale buis: neuro-epitheelcellen
3
, Neurocristopathiën
= afwijkingen bij vorming crista neuralis
!! diverse klinische beelden, want betrokken bij vorming vele dingen
Neuroporus anterior & posterior
= twee openingen in neurale buis
!! Moeten sluiten, anders problemen
- Geen sluiting neuroporus posterior → spina bifida
- Geen sluiting neuroporus anterior → anencefalie
(niet leefbaar, want kinderen hebben geen hersenen)
Vanaf 4e week is groeve volledig gesloten
Dan neurale buis omsluit holte, gevuld met vocht
Rostraal <-> craniaal
Term rostraal gebruiken, want in CZS is term craniaal verwarrend
Rostraal = craniaal uiteinde
Zones neurale buis
Na enkele celdelingen: 3 zones onderscheiden
- Ventriculaire zone (binnenste)
o Delende neuro-epitheliale cellen, vorming
▪ Neuroblasten → neuronen
▪ Macrogliacellen → astrocyten, oligodendocyten (myeline aanmaak),
ependymcellen
!! Ependymcellen blijven als enige hier
<-> rest migreren naar mantelzonde
- Mantelzone (middelste)
o Neuroblasten komen hier terecht
- Marginale zone (buitenste)
o Gevormd door uitlopers neuronen
o Aparte populatie neuro-epitheliale cellen → primitieve gliacellen
4
Algemeen
Belangrijke aantallen:
- 100 miljard neuronen
- Nog groter aantal neurogliacellen
- In 1 mm³ hersenweefsel
o 500 miljoen synapsen
o 90000 neuronen
o 3,5 km neurieten
!! Ook nog 2e zenuwstelsel: maag-darmstelsel
Schematische voorstelling
Zenuwstelsel
Anatomische verdeling zenuwstelsel
- Centraal zenuwstelsel: hersenen & ruggenmerg
- Perifeer zenuwstelsel: craniale/spinale zenuwen & hun ganglia
Functionele verdeling zenuwstelsel
- Somatisch (willekeurig)
- Vegatatief (autonoom)
In centraal zenuwstelsel
- Grijze stof: bevat cellichamen van neuronen
o Cortex: oppervlakkige grijze stof die centrale hemisferen & cerebellum afboort
o Nuclei/columnae: groepen van cellichamen in andere delen van hersenen
o Ganglia: accumulaties cellichamen van neuronen in PZS
- Witte stof: bevat gemyeliniseerde uitlopers van neuronen
1
,Tractus: collectie zenuwvezels met gemeenschappelijke origine & bestemming
Fasciculus, pedunculus of brachium: specifiek aflijnbare collectie zenuwvezels
Lemniscus: afferente sensorische zenuwvezels in hersenstam
Neuron
Elk neuron heeft
- Dendrieten: aantal afferente uitlopers
- Axon: een efferente uitloper
1 neuron doet wat heel ZS met 100 miljard neuronen doet
2
,Embryologie van het CZS
Algemene gegevens & een vroegtijdige ontwikkeling
neurulatie
Dorsaal zicht op embryo
- Aan buitenkant ectoderm
- Aantal ectodermale cellen focussen op maken centraal
zenuwweefsel
- Vorming neurale plaat + primitieve neurectodermale cellen
▪ Zullen gescheiden liggen van rest ectoderm
Inzinking neurale plaat
Vorming neurale groeve & neurale wallen
Wallen komen bij elkaar
Vorming neurale buis
▪ Vergroeiing neurale wallen tot neurale buis gebeurt
van craniaal naar caudaal
Dit proces: neurulatie
!! Heel vroeg na conceptie (18-19 dagen na conceptie)
Veel vrouwen weten nog niet dat ze zwanger zijn
Zenuwweefsel vatbaar voor allerlei storende invloeden
o Opletten met medicatie, stralingen, …
o Kan iets mislopen met vorming CZS
o Zo stoornissen krijgen
DUS: elke vrouw die voor u zit is zwanger tot het tegendeel bewezen is
Verder sluiten neurale buis
Als neurale buis gesloten
Neurale lijstcellen weg migreren
Vorming crista neuralis (neurale lijst)
Verschillende dingen zullen ontstaan uit crista neuralis
Melanocyten, stukken binnenoor, schwanncellen, …
Wand neurale buis: neuro-epitheelcellen
3
, Neurocristopathiën
= afwijkingen bij vorming crista neuralis
!! diverse klinische beelden, want betrokken bij vorming vele dingen
Neuroporus anterior & posterior
= twee openingen in neurale buis
!! Moeten sluiten, anders problemen
- Geen sluiting neuroporus posterior → spina bifida
- Geen sluiting neuroporus anterior → anencefalie
(niet leefbaar, want kinderen hebben geen hersenen)
Vanaf 4e week is groeve volledig gesloten
Dan neurale buis omsluit holte, gevuld met vocht
Rostraal <-> craniaal
Term rostraal gebruiken, want in CZS is term craniaal verwarrend
Rostraal = craniaal uiteinde
Zones neurale buis
Na enkele celdelingen: 3 zones onderscheiden
- Ventriculaire zone (binnenste)
o Delende neuro-epitheliale cellen, vorming
▪ Neuroblasten → neuronen
▪ Macrogliacellen → astrocyten, oligodendocyten (myeline aanmaak),
ependymcellen
!! Ependymcellen blijven als enige hier
<-> rest migreren naar mantelzonde
- Mantelzone (middelste)
o Neuroblasten komen hier terecht
- Marginale zone (buitenste)
o Gevormd door uitlopers neuronen
o Aparte populatie neuro-epitheliale cellen → primitieve gliacellen
4
