GYNAECOLOGISCHE ASPECTEN VD
VOORTPLANTING
SAMENVATTING DEPREST
HOOFDSTUK 1. ABNORMALE GENITALE AFSCHEIDING
1. Normale (fysiologische) fluor genitalis
Normale afscheiding = schedevocht of vaginaal secreet dat men bij gezonde geslachtsrijpe vrouw aantreft
1.1. Samenstelling vh vaginale secreet
Vaginaal vocht bestaat uit:
- Baarmoeder- of baarmoederhalssecreties
→ Deze veranderen doorheen de ovulatoire cyclus, onder invloed vd aanwezige hormonen
o Piek rond de ovulatie (LH-piek)
▪ Cervix is dan maximaal toegankelijk
o Rest vd cyclus krijgen de secreties een heel andere samenstelling (slijmprop)
▪ Op basis hiervan kan cervicaal vocht als een contraceptieve methode dienen waar
een vrouw zelf cervicaal vocht neemt om te kijken hoe rekbaar het is om te zien
wanneer ze vruchtbaar is
• Onbetrouwbare methode
▪ Na de menopauze heb je deze cervicale secreties niet meer (~Atrofie), want je hebt
geen ovulatie meer
- Apocriene zweerklieren
o Zitten overal in de vagina
o Als er veel bloed doorheen de vagina loopt, dan lekt dit uit de bloedvaten
→ Vagina basaal vochtig maakt
▪ ≈ Transsudatie
▪ Meeste vocht hiervan afkomstig
▪ In de menopauze valt dit opeens weg
o ~Seksuele respons
▪ Variatie tijdens de normale seksuele respons
▪ → Vagina zal meer vocht produceren tijdens een normale cyclus omdat er hogere
doorbloeding is.
▪ Er zijn theorieën dat de klieren leeggeduwd worden. Als patiënt vindt dat secretie
vermeerderd of storend wordt, dan vergelijken ze dat met de basislijn. Als het een
helder secreet is, zonder bijkomend ding, is dit vaak deel van hun cyclus, dat is
misschien vervelend, maar of je daar iets aan moet doen, is iets anders.
- Lokale (grotere) klieren
o Bartholin-klieren
▪ Draagt deels bij aan de vaginale afscheiding
▪ Notoir, kan af en toe ontsteken, maar dit heeft niks te maken met een vaginale
ontsteking
1
,1.2. Hoeveelheid vaginaal secreet
Afhankelijk van
- Hormoonspiegel
o Ovulatiecyclus
o Contraceptiva
▪ Combinatie pil: Lichaam denkt dat we in de 2de fase vd cyclus zitten (P + E)
▪ Minipil: Enkel Progesteron
• ≈ Pseudo-zwangerschap
o Stug en ondoorlaatbare vaginale secretie
o Minder
→ Groot verschil tussen vrouw die wel/niet pil neemt
Algemeen beperkte secretie
• Meeste vrouwen ervaren dit als lastig
• Alternatief:
o Koperspiraal
o Barrièremethodes
o Fasische pillen
▪ Proberen cyclus na te bootsen, maar zit toch altijd
wel wat combinatie in
o Zwangerschap
▪ Speciale samenstelling vd secreties (stugger, dikker, …)
▪ Hoeveelheid in de loop vd zwangerschap
• Aan het einde ook veel witverlies hebben, maar dit is niet slecht
▪ Doorzichtig tot witte kleur, waardoor het niet meer transparant is
o Menopauzaal
▪ Cyclus valt weg
• Gonadotrofines gaan wel zo lang mogelijk alles uit het ovarium
proberen putten wat er nog in zit
o Bv. 3 ovulaties per jaar of cycli zonder een ovulatie
o Abnormale bloedingen
o Ander vaginaal secretiepatroon (~Atrofie)
• Klachten
- Emoties
o Bv. seksuele opwinding
- Medicatie
- Vaginale infecties Kleur Oorzaak
Wit Normaal
Grijs Bacteriële vaginose (infectie)
1.3. Kleur vh vaginale secreet
Helder Oestrogenen
De kleur vh vaginale secreet kan veel zeggen over de
Geel (groen) Pus (door infectie)
fase/gezondheid vd vrouw Rood of bruin Recent of oud bloedverlies
1.4. Geur vh vaginale secreet
De geur vh vaginaal secreet kan ook veel zeggen over de fasegezondheid vd vrouw
- Typische, specifieke of onfrisse geur kan wijzen op abnormale condities
o Bv. Visgeur bij bacteriële vaginose
- Veranderende geur kan ook samenhangen met normale condities
o Bv. Zwangerschap
Vrouw merkt de geur vaak zelf niet op
2
,1.5. Zuurtegraad vh vaginale secreet
De vagina heeft natuurlijk beschermingsmechanisme om geen besmettingen van buitenaf toe te staan:
- Lactobacillen (melkzuur bacillen)
o Organismen, die van buitenaf komen
o Typisch voor de reproductieve fase
▪ Leven vd bestandsdelen, waaronder glycogeen, vh vaginaal vocht (transsudaat),
zetten dat dan om in melkzuur
• Onder invloed vd oestrogenen rijpt het vaginale epitheel tot cellen met
glycogeen
• Glycogeen w omgezet in melkzuur door de bacillen van Döderlein
▪ Menopauzaal: pH minder zuur
• Ander bacterieel beeld (al dan niet ziekteverwekkend)
o Produceren melkzuur
▪ Zuurmilieu (pH: 3 à 4)
• Beschermingsmiddel/Strategie
→ Geen plaats voor andere ziekteverwekkende bacteriën
o Bestrijden van infecties
Maar dus enkel tijdens de reproductieve fase, daarna valt
die natuurlijke bescherming weg
2. Abnormale fluor
Fluor vaginalis= niet-bloederige vaginale afscheiding die volgens de patiënte afwijkt van wat voor haar
gebruikelijk is wat betreft hoeveelheid, kleur of geur, al dan niet gepaard gaande met jeuk of irritatie
in of rond de vagina
Symptomen variëren naargelang de opgelopen infectie
- Bij sommige infecties is er een toename vd hoeveelheid en veranderd de geur
- Bij bepaalde infecties is de geur enkel hinderlijk als je vaginale betrekkingen hebt gehad
o Fructose in het sperma is namelijk een energiebron voor bacteriën
- Soms weinig/veel symptomen van spontane pijn
- De meeste infecties geven zeer weinig roodheid en zwelling in de vagina
- Infecties kunnen zich uitbreiden naar de vulva (vulvitis) waardoor deze rood kan w
o Meeste vaginale infecties geven dit niet en blijven enkel ter plaatse
Epidemiologie: 60/1000 vrouwelijke patiënten per jaar
Oorzaak:
- In de vagina (meest voorkomend)
- Hoger in de tractus genitalis (5 – 10%)
Kanttekening:
- Als kind vaginale afscheiding heeft, dan is dit nooit normaal!
- Oorzaken:
o Vreemd voorwerp dat in de vagina gesukkeld is, meestal speelgoed.
▪ Meest voor de hand liggende oorzaak
▪ De reden is dat elk vreemd voorwerp de vagina besmet
o Verkrachting: Acute problemen zoals pijn, bloedingen…
▪ Niet zeker dat het kind een infectie gaat doen. Kan wel dat dader een genitale
infectie kan overdragen, maar dit is geen vaginale infectie, maar een SOA
3
, 3. Vaginale oorzaken
3.1. Vulvo-vaginale candidiasis
3.1.1. Definitie en epidemiologie
Normale kolonisatie: Commensale gist in de vorm van sporen en die geen klachten vormt
Candida albicans: Gist die voorkomt in de vorm van myceliumdraden en/of hyphae, vooral tussen de
vaginale epitheelcellen
- ~Vaginale schimmel
- Candida zit commensaal in ons lichaam
o Je krijgt dat uit jezelf
o Heel soms besmet via seksuele partner (zeer zeldzaam)
▪ Niet gezien als SOA
▪ Maar dus soms kan je als vrouw candida doorgeven aan je partner, dan krijgt
deze ook symptomen
• Balanitis: Wit beslag tussen de huid en de glans vd penis
• Roodheid penis
• Irriterend gevoel
o Niet als jeuk omschrijven
• Veel mannen die geen klachten hebben
- Behandeling: Geno-Daktarin
Voorkomen: 35% van alle vaginale infecties (= meest voorkomend!)
- Eenmalig: 75% van alle vrouwen
- Meermalig: 50% van alle vrouwen
- Zelden in prepuberteit of postmenopauze
3.1.2. Klachten
Hoofdsymptoom: Jeuk, afscheiding en roodheid
- Intens en plots
- ’s Avonds en ’s nachts (stilliggen en warmte)
- Branderig gevoel
Vrouwen Mannen
Jeuk Vulvovaginaal Glans
Roodheid Vulvovaginaal Glans
Pijn Bij plassen en coïtus
Excoriaties en spruwvlekken Labia en vagina-ingang Glans en voorhuid
Afscheiding Dik, korrelig, kaasachtig en witgrijs
Geur Nee
3.1.3. Diagnostiek
Predisponerende factoren Fysische omstandigheden
- Verhoogd glycogeengehalte - Niet-gave huid door slechte hygiëne
o Bv. zwangerschap, diabetes… - Overdreven hygiëne
- Verlaagde afweer - Te nauwe kleding
o Bv. antibiotica, verstoorde - Niet goed wasbaar ondergoed
immuniteit… - Verkeerde anale hygiëne
4
VOORTPLANTING
SAMENVATTING DEPREST
HOOFDSTUK 1. ABNORMALE GENITALE AFSCHEIDING
1. Normale (fysiologische) fluor genitalis
Normale afscheiding = schedevocht of vaginaal secreet dat men bij gezonde geslachtsrijpe vrouw aantreft
1.1. Samenstelling vh vaginale secreet
Vaginaal vocht bestaat uit:
- Baarmoeder- of baarmoederhalssecreties
→ Deze veranderen doorheen de ovulatoire cyclus, onder invloed vd aanwezige hormonen
o Piek rond de ovulatie (LH-piek)
▪ Cervix is dan maximaal toegankelijk
o Rest vd cyclus krijgen de secreties een heel andere samenstelling (slijmprop)
▪ Op basis hiervan kan cervicaal vocht als een contraceptieve methode dienen waar
een vrouw zelf cervicaal vocht neemt om te kijken hoe rekbaar het is om te zien
wanneer ze vruchtbaar is
• Onbetrouwbare methode
▪ Na de menopauze heb je deze cervicale secreties niet meer (~Atrofie), want je hebt
geen ovulatie meer
- Apocriene zweerklieren
o Zitten overal in de vagina
o Als er veel bloed doorheen de vagina loopt, dan lekt dit uit de bloedvaten
→ Vagina basaal vochtig maakt
▪ ≈ Transsudatie
▪ Meeste vocht hiervan afkomstig
▪ In de menopauze valt dit opeens weg
o ~Seksuele respons
▪ Variatie tijdens de normale seksuele respons
▪ → Vagina zal meer vocht produceren tijdens een normale cyclus omdat er hogere
doorbloeding is.
▪ Er zijn theorieën dat de klieren leeggeduwd worden. Als patiënt vindt dat secretie
vermeerderd of storend wordt, dan vergelijken ze dat met de basislijn. Als het een
helder secreet is, zonder bijkomend ding, is dit vaak deel van hun cyclus, dat is
misschien vervelend, maar of je daar iets aan moet doen, is iets anders.
- Lokale (grotere) klieren
o Bartholin-klieren
▪ Draagt deels bij aan de vaginale afscheiding
▪ Notoir, kan af en toe ontsteken, maar dit heeft niks te maken met een vaginale
ontsteking
1
,1.2. Hoeveelheid vaginaal secreet
Afhankelijk van
- Hormoonspiegel
o Ovulatiecyclus
o Contraceptiva
▪ Combinatie pil: Lichaam denkt dat we in de 2de fase vd cyclus zitten (P + E)
▪ Minipil: Enkel Progesteron
• ≈ Pseudo-zwangerschap
o Stug en ondoorlaatbare vaginale secretie
o Minder
→ Groot verschil tussen vrouw die wel/niet pil neemt
Algemeen beperkte secretie
• Meeste vrouwen ervaren dit als lastig
• Alternatief:
o Koperspiraal
o Barrièremethodes
o Fasische pillen
▪ Proberen cyclus na te bootsen, maar zit toch altijd
wel wat combinatie in
o Zwangerschap
▪ Speciale samenstelling vd secreties (stugger, dikker, …)
▪ Hoeveelheid in de loop vd zwangerschap
• Aan het einde ook veel witverlies hebben, maar dit is niet slecht
▪ Doorzichtig tot witte kleur, waardoor het niet meer transparant is
o Menopauzaal
▪ Cyclus valt weg
• Gonadotrofines gaan wel zo lang mogelijk alles uit het ovarium
proberen putten wat er nog in zit
o Bv. 3 ovulaties per jaar of cycli zonder een ovulatie
o Abnormale bloedingen
o Ander vaginaal secretiepatroon (~Atrofie)
• Klachten
- Emoties
o Bv. seksuele opwinding
- Medicatie
- Vaginale infecties Kleur Oorzaak
Wit Normaal
Grijs Bacteriële vaginose (infectie)
1.3. Kleur vh vaginale secreet
Helder Oestrogenen
De kleur vh vaginale secreet kan veel zeggen over de
Geel (groen) Pus (door infectie)
fase/gezondheid vd vrouw Rood of bruin Recent of oud bloedverlies
1.4. Geur vh vaginale secreet
De geur vh vaginaal secreet kan ook veel zeggen over de fasegezondheid vd vrouw
- Typische, specifieke of onfrisse geur kan wijzen op abnormale condities
o Bv. Visgeur bij bacteriële vaginose
- Veranderende geur kan ook samenhangen met normale condities
o Bv. Zwangerschap
Vrouw merkt de geur vaak zelf niet op
2
,1.5. Zuurtegraad vh vaginale secreet
De vagina heeft natuurlijk beschermingsmechanisme om geen besmettingen van buitenaf toe te staan:
- Lactobacillen (melkzuur bacillen)
o Organismen, die van buitenaf komen
o Typisch voor de reproductieve fase
▪ Leven vd bestandsdelen, waaronder glycogeen, vh vaginaal vocht (transsudaat),
zetten dat dan om in melkzuur
• Onder invloed vd oestrogenen rijpt het vaginale epitheel tot cellen met
glycogeen
• Glycogeen w omgezet in melkzuur door de bacillen van Döderlein
▪ Menopauzaal: pH minder zuur
• Ander bacterieel beeld (al dan niet ziekteverwekkend)
o Produceren melkzuur
▪ Zuurmilieu (pH: 3 à 4)
• Beschermingsmiddel/Strategie
→ Geen plaats voor andere ziekteverwekkende bacteriën
o Bestrijden van infecties
Maar dus enkel tijdens de reproductieve fase, daarna valt
die natuurlijke bescherming weg
2. Abnormale fluor
Fluor vaginalis= niet-bloederige vaginale afscheiding die volgens de patiënte afwijkt van wat voor haar
gebruikelijk is wat betreft hoeveelheid, kleur of geur, al dan niet gepaard gaande met jeuk of irritatie
in of rond de vagina
Symptomen variëren naargelang de opgelopen infectie
- Bij sommige infecties is er een toename vd hoeveelheid en veranderd de geur
- Bij bepaalde infecties is de geur enkel hinderlijk als je vaginale betrekkingen hebt gehad
o Fructose in het sperma is namelijk een energiebron voor bacteriën
- Soms weinig/veel symptomen van spontane pijn
- De meeste infecties geven zeer weinig roodheid en zwelling in de vagina
- Infecties kunnen zich uitbreiden naar de vulva (vulvitis) waardoor deze rood kan w
o Meeste vaginale infecties geven dit niet en blijven enkel ter plaatse
Epidemiologie: 60/1000 vrouwelijke patiënten per jaar
Oorzaak:
- In de vagina (meest voorkomend)
- Hoger in de tractus genitalis (5 – 10%)
Kanttekening:
- Als kind vaginale afscheiding heeft, dan is dit nooit normaal!
- Oorzaken:
o Vreemd voorwerp dat in de vagina gesukkeld is, meestal speelgoed.
▪ Meest voor de hand liggende oorzaak
▪ De reden is dat elk vreemd voorwerp de vagina besmet
o Verkrachting: Acute problemen zoals pijn, bloedingen…
▪ Niet zeker dat het kind een infectie gaat doen. Kan wel dat dader een genitale
infectie kan overdragen, maar dit is geen vaginale infectie, maar een SOA
3
, 3. Vaginale oorzaken
3.1. Vulvo-vaginale candidiasis
3.1.1. Definitie en epidemiologie
Normale kolonisatie: Commensale gist in de vorm van sporen en die geen klachten vormt
Candida albicans: Gist die voorkomt in de vorm van myceliumdraden en/of hyphae, vooral tussen de
vaginale epitheelcellen
- ~Vaginale schimmel
- Candida zit commensaal in ons lichaam
o Je krijgt dat uit jezelf
o Heel soms besmet via seksuele partner (zeer zeldzaam)
▪ Niet gezien als SOA
▪ Maar dus soms kan je als vrouw candida doorgeven aan je partner, dan krijgt
deze ook symptomen
• Balanitis: Wit beslag tussen de huid en de glans vd penis
• Roodheid penis
• Irriterend gevoel
o Niet als jeuk omschrijven
• Veel mannen die geen klachten hebben
- Behandeling: Geno-Daktarin
Voorkomen: 35% van alle vaginale infecties (= meest voorkomend!)
- Eenmalig: 75% van alle vrouwen
- Meermalig: 50% van alle vrouwen
- Zelden in prepuberteit of postmenopauze
3.1.2. Klachten
Hoofdsymptoom: Jeuk, afscheiding en roodheid
- Intens en plots
- ’s Avonds en ’s nachts (stilliggen en warmte)
- Branderig gevoel
Vrouwen Mannen
Jeuk Vulvovaginaal Glans
Roodheid Vulvovaginaal Glans
Pijn Bij plassen en coïtus
Excoriaties en spruwvlekken Labia en vagina-ingang Glans en voorhuid
Afscheiding Dik, korrelig, kaasachtig en witgrijs
Geur Nee
3.1.3. Diagnostiek
Predisponerende factoren Fysische omstandigheden
- Verhoogd glycogeengehalte - Niet-gave huid door slechte hygiëne
o Bv. zwangerschap, diabetes… - Overdreven hygiëne
- Verlaagde afweer - Te nauwe kleding
o Bv. antibiotica, verstoorde - Niet goed wasbaar ondergoed
immuniteit… - Verkeerde anale hygiëne
4
