Godsdiens ge ontwikkeling 2.1
HOOFDSTUK 1: VERWACHTINGEN TEN AANZIEN VAN EEN LERAAR OPTIE 1
1. Een katholieke school: een recontextualiserende dialoogschool
Recontextualiseren: terug vertalen/aanpassen naar een andere context/omgeving/, een vernieuwd
verhaal schrijven
De toenemende diversiteit in de samenleving zorgt ervoor dat kinderen die naar een katholieke school
gaan steeds minder vaak katholiek gelovig zijn + minder leraren katholiek gelovig recontextualiseren
Schema Prof. Ter Horst
- Mate waarin een school al dan niet openstaat voor het aspect ‘diversiteit in de samenleving’
- Anderzijds voor het aspect ‘katholieke iden teit’, de mate waarin scholen hun katholieke
iden teit belangrijk vinden
School 1: Monoloogschool
- Maximum aan eigenheid
- Minimum aan solidariteit en openheid
School van, voor en door gelovigen.
Isolement, wereldvreemd, wantrouwen, geborgenheid van de groep
School 2: Kleurloze school
- Minimum aan eigenheid
- Minimum aan solidariteit
Geen extra zorg, geen geborgenheid, vele contacten maar vrijblijvend en oppervlakkig
School 3: Kleurrijke school
- Maximum aan solidariteit
- Minimum aan eigenheid
Veel aandacht voor kinderen met speciale zorgvragen ten koste van de eigen iden teit
1
,School 4: Dialoogschool
- Maximum aan solidariteit en maximum aan eigenheid
Liefde staat centraal. Een evenwicht tussen geborgenheid als open communica e.
Opvoeding in dialoog maar met een hart.
De eigen iden teit hoe niet aangetast te worden als ze de andersheid van de ander erkent,
ruimte gee en zelfs probeert te versterken.
2. Leraar zijn in een katholieke school: de iden teitsdriehoek
Leraar moet goed evenwicht kunnen vinden tussen 3 iden teiten:
1) Persoonlijke iden teit: mijn levensbeschouwing (bv. Katholiek, islamiet, niet-gelovig,…)
2) Professionele iden teit: mijn func oneren als leraar met kinderen in de klas (bv. Godsdienst
geven aan kleuters)
3) Ins tu onele iden teit: als leraar meewerken aan het katholiek opvoedingsproject van mijn
school
Situa e nu:
Verschuivingen in persoonlijke iden teit: meer en meer mensen minder of niet- gelovig, anders-gelovig
of totaal onverschillig ten aanzien van het geloof.
Gevolgen:
- Professionele iden teit: godsdienst geven veronderstelt een gelovige basishouding niet
aanwezig? Geen godsdienst geven
- Ins tu onele iden teit: zinvol om als anders- en niet-gelovige in katholieke school te werken
- Dialoogschool: katholieke iden teit bevragen vanuit de aanwezige diversiteit van anders- en
niet gelovige leraren
3. Verwach ngen ten aanzien van een leraar op e 1
Vanuit een gelovige houding (persoonlijke iden teit), bereid zijn om godsdiens ge ac viteiten voor
kleuters te verzorgen (professionele iden teit) en mee te werken aan de uitbouw van het katholieke
opvoedingsproject van de school (ins tu onele iden teit).
Persoonlijke iden teit van een leraar gee blijk van een gelovige houding.
2
,Geloofss jlen:
Externe kri ek denkers Le erlijk gelovigen
Wijst het bestaan van elke God radicaal af Rechtstreekse toegang tot God
Bijbelteksten worden le erlijk gelezen en Bijbelteksten worden le erlijk gelezen en
afgewezen => klopt niet, met wetenschappelijke aanvaard zoals het er staat
bewijzen en gezond verstand Er is slechts 1 waarheid
Kri sch over hoe religies en levensbeschouwingen Le erlijke aanname van geloofsinhouden
func oneren
=> le erlijke afwijzing van geloofsinhouden
Symbolisch ongelovigen/ rela visme Symbolisch gelovigen/ Post- kri sch gelovigen
Alles is rela ef => God bestaat niet Via verhalen, tradi es, gemeenschappen een
Levensbeschouwelijke symbolen beva en hun rela e aangaan met een persoonlijke God
waarde, maar is een persoonlijke keuze van de Bijbel vertelt verhalen van God met mensen,
mens geschreven in bepaalde historische context
Er wordt met sympathie gekeken Vandaag door enkel interpreta e begrepen en
=> symbolische afwijzing van geloofsinhouden worden geloofd
Kri sch verstand speelt een belangrijke rol!
Geloof: voortdurende zoektocht
=> Symbolische aanname van geloofsinhouden
De gelovige houding = de symbolisch gelovigen.
“Symbolisch gelovigen zijn zich fundamenteel bewust van het feit dat de geloofsverhalen moeten
worden geïnterpreteerd en dat ze enkel na interpreta e geloofd kunnen worden. Dat induceert een
zekere vorm van onzekerheid, maar zij kunnen ermee leven. Zij zijn zich goed bewust van de vele
kri eken die op geloof en gelovigen kunnen worden uitgebracht, maar desondanks blijven zij op zoek
gaan naar wat geloven voor hen kan betekenen. Zij staan open voor andere religieuze visies en
gewoonten en zijn er zich van bewust dat er verschillende manieren zijn om met religieuze vragen om
te gaan. Zij staan ook open voor verandering en beseffen dat elke geloofsuitspraak vervat is in een
historische vormgeving, die dus kan veranderen. Hun manier van geloven gee hun een posi ef
gevoel, zij voelen zich goed in hun vel”
3
, Geloofsinhouden:
1) Geloven in God: staat aan begin van onze wereld, doel= Rijk Gods (een wereld waarin iedereen
gelukkig kan zijn) , God is niet de oorzaak van lijden maar biedt steun
2) Geloven in Jezus: maakt op unieke manier Rijk Gods waar, biedt inspira e voor eigen leven,
verrezen= dood overwinnen/ geloof in leven na de dood
3) Geloven in de Geest: gee kracht om Rijk Gods waar te maken, helpt om kerkgemeenschap te
vormen.
Geloven is niet: ik doe iets en krijg iets terug = bijgeloof
Geloven is wel: het geloof is mijn inspira ebron maar ik moet het zelf waarmaken
HOOFDSTUK 2: DE BELANGERIJKSTE ACCENTEN UIT HET ‘WERKPLAN ROOMS-KATHOLIEKE
GODSIDENST VOOR HET KATHOLIEK KLEUTERONDERWIJS IN VLAANDEREN’
In dit werkplan staan 2 elementen centraal:
1) Beschrijving van hoe de levensbeschouwelijke en religieuze groei van kleuters verloopt
2) Hoe kunnen leerkrachten aan die groei concreet werken
= basis voor concrete kleuterklasprak jk
HOOFDSTUK 3: STAGEWIJZER VOOR GODSDIENSTIGE ACTIVITEITEN
In elk BC moeten we aandacht hebben voor de levensbeschouwelijke groei van de kleuters
Raadplegen van bronnen:
Gebruik van handleidingen ivm de uitwerking van godsdiens ge ac viteiten:
- ‘Tuin van Heden’ (2,5 – 5jr)
- ‘Tov’ (2,5 – 5jr)
- ‘Opstapjes’ – 2 mappen met waardevolle verhalen
- ‘Prak jkmap bij het Ontwikkelingsplan en het Werkplan’
- ‘Sterretjes aan de hemel’ (onthaalklas -3de kleuterklas)
- ‘Zes kruiken wijn – voorleesverhalen uit het evangelie’
Gebruik van interessante websites in verband met de uitwerking van godsdiens ge ac viteiten:
- Startsite: www.godsdienstonderwijs.be (bevat interessant materiaal voor de uitwerking van
godsdiens ge ac viteiten)
- Specifiek voor peuters: www.peuterklas.be (verschillende thema’s met uitwerking naar
godsdiens ge invalshoek)
- www.schooltv.nl/beeldbank (verzameling van allerlei video’s)
- Mijn.digischool.nl
- www.geloventhuis.be (gericht op ouders maar ook bruikbaar materiaal voor de kleuterklas)
- www.bijbelin1000seconden.be (kindermomenten jdens wekelijkse eucharis e viering te
verzorgen)
4
HOOFDSTUK 1: VERWACHTINGEN TEN AANZIEN VAN EEN LERAAR OPTIE 1
1. Een katholieke school: een recontextualiserende dialoogschool
Recontextualiseren: terug vertalen/aanpassen naar een andere context/omgeving/, een vernieuwd
verhaal schrijven
De toenemende diversiteit in de samenleving zorgt ervoor dat kinderen die naar een katholieke school
gaan steeds minder vaak katholiek gelovig zijn + minder leraren katholiek gelovig recontextualiseren
Schema Prof. Ter Horst
- Mate waarin een school al dan niet openstaat voor het aspect ‘diversiteit in de samenleving’
- Anderzijds voor het aspect ‘katholieke iden teit’, de mate waarin scholen hun katholieke
iden teit belangrijk vinden
School 1: Monoloogschool
- Maximum aan eigenheid
- Minimum aan solidariteit en openheid
School van, voor en door gelovigen.
Isolement, wereldvreemd, wantrouwen, geborgenheid van de groep
School 2: Kleurloze school
- Minimum aan eigenheid
- Minimum aan solidariteit
Geen extra zorg, geen geborgenheid, vele contacten maar vrijblijvend en oppervlakkig
School 3: Kleurrijke school
- Maximum aan solidariteit
- Minimum aan eigenheid
Veel aandacht voor kinderen met speciale zorgvragen ten koste van de eigen iden teit
1
,School 4: Dialoogschool
- Maximum aan solidariteit en maximum aan eigenheid
Liefde staat centraal. Een evenwicht tussen geborgenheid als open communica e.
Opvoeding in dialoog maar met een hart.
De eigen iden teit hoe niet aangetast te worden als ze de andersheid van de ander erkent,
ruimte gee en zelfs probeert te versterken.
2. Leraar zijn in een katholieke school: de iden teitsdriehoek
Leraar moet goed evenwicht kunnen vinden tussen 3 iden teiten:
1) Persoonlijke iden teit: mijn levensbeschouwing (bv. Katholiek, islamiet, niet-gelovig,…)
2) Professionele iden teit: mijn func oneren als leraar met kinderen in de klas (bv. Godsdienst
geven aan kleuters)
3) Ins tu onele iden teit: als leraar meewerken aan het katholiek opvoedingsproject van mijn
school
Situa e nu:
Verschuivingen in persoonlijke iden teit: meer en meer mensen minder of niet- gelovig, anders-gelovig
of totaal onverschillig ten aanzien van het geloof.
Gevolgen:
- Professionele iden teit: godsdienst geven veronderstelt een gelovige basishouding niet
aanwezig? Geen godsdienst geven
- Ins tu onele iden teit: zinvol om als anders- en niet-gelovige in katholieke school te werken
- Dialoogschool: katholieke iden teit bevragen vanuit de aanwezige diversiteit van anders- en
niet gelovige leraren
3. Verwach ngen ten aanzien van een leraar op e 1
Vanuit een gelovige houding (persoonlijke iden teit), bereid zijn om godsdiens ge ac viteiten voor
kleuters te verzorgen (professionele iden teit) en mee te werken aan de uitbouw van het katholieke
opvoedingsproject van de school (ins tu onele iden teit).
Persoonlijke iden teit van een leraar gee blijk van een gelovige houding.
2
,Geloofss jlen:
Externe kri ek denkers Le erlijk gelovigen
Wijst het bestaan van elke God radicaal af Rechtstreekse toegang tot God
Bijbelteksten worden le erlijk gelezen en Bijbelteksten worden le erlijk gelezen en
afgewezen => klopt niet, met wetenschappelijke aanvaard zoals het er staat
bewijzen en gezond verstand Er is slechts 1 waarheid
Kri sch over hoe religies en levensbeschouwingen Le erlijke aanname van geloofsinhouden
func oneren
=> le erlijke afwijzing van geloofsinhouden
Symbolisch ongelovigen/ rela visme Symbolisch gelovigen/ Post- kri sch gelovigen
Alles is rela ef => God bestaat niet Via verhalen, tradi es, gemeenschappen een
Levensbeschouwelijke symbolen beva en hun rela e aangaan met een persoonlijke God
waarde, maar is een persoonlijke keuze van de Bijbel vertelt verhalen van God met mensen,
mens geschreven in bepaalde historische context
Er wordt met sympathie gekeken Vandaag door enkel interpreta e begrepen en
=> symbolische afwijzing van geloofsinhouden worden geloofd
Kri sch verstand speelt een belangrijke rol!
Geloof: voortdurende zoektocht
=> Symbolische aanname van geloofsinhouden
De gelovige houding = de symbolisch gelovigen.
“Symbolisch gelovigen zijn zich fundamenteel bewust van het feit dat de geloofsverhalen moeten
worden geïnterpreteerd en dat ze enkel na interpreta e geloofd kunnen worden. Dat induceert een
zekere vorm van onzekerheid, maar zij kunnen ermee leven. Zij zijn zich goed bewust van de vele
kri eken die op geloof en gelovigen kunnen worden uitgebracht, maar desondanks blijven zij op zoek
gaan naar wat geloven voor hen kan betekenen. Zij staan open voor andere religieuze visies en
gewoonten en zijn er zich van bewust dat er verschillende manieren zijn om met religieuze vragen om
te gaan. Zij staan ook open voor verandering en beseffen dat elke geloofsuitspraak vervat is in een
historische vormgeving, die dus kan veranderen. Hun manier van geloven gee hun een posi ef
gevoel, zij voelen zich goed in hun vel”
3
, Geloofsinhouden:
1) Geloven in God: staat aan begin van onze wereld, doel= Rijk Gods (een wereld waarin iedereen
gelukkig kan zijn) , God is niet de oorzaak van lijden maar biedt steun
2) Geloven in Jezus: maakt op unieke manier Rijk Gods waar, biedt inspira e voor eigen leven,
verrezen= dood overwinnen/ geloof in leven na de dood
3) Geloven in de Geest: gee kracht om Rijk Gods waar te maken, helpt om kerkgemeenschap te
vormen.
Geloven is niet: ik doe iets en krijg iets terug = bijgeloof
Geloven is wel: het geloof is mijn inspira ebron maar ik moet het zelf waarmaken
HOOFDSTUK 2: DE BELANGERIJKSTE ACCENTEN UIT HET ‘WERKPLAN ROOMS-KATHOLIEKE
GODSIDENST VOOR HET KATHOLIEK KLEUTERONDERWIJS IN VLAANDEREN’
In dit werkplan staan 2 elementen centraal:
1) Beschrijving van hoe de levensbeschouwelijke en religieuze groei van kleuters verloopt
2) Hoe kunnen leerkrachten aan die groei concreet werken
= basis voor concrete kleuterklasprak jk
HOOFDSTUK 3: STAGEWIJZER VOOR GODSDIENSTIGE ACTIVITEITEN
In elk BC moeten we aandacht hebben voor de levensbeschouwelijke groei van de kleuters
Raadplegen van bronnen:
Gebruik van handleidingen ivm de uitwerking van godsdiens ge ac viteiten:
- ‘Tuin van Heden’ (2,5 – 5jr)
- ‘Tov’ (2,5 – 5jr)
- ‘Opstapjes’ – 2 mappen met waardevolle verhalen
- ‘Prak jkmap bij het Ontwikkelingsplan en het Werkplan’
- ‘Sterretjes aan de hemel’ (onthaalklas -3de kleuterklas)
- ‘Zes kruiken wijn – voorleesverhalen uit het evangelie’
Gebruik van interessante websites in verband met de uitwerking van godsdiens ge ac viteiten:
- Startsite: www.godsdienstonderwijs.be (bevat interessant materiaal voor de uitwerking van
godsdiens ge ac viteiten)
- Specifiek voor peuters: www.peuterklas.be (verschillende thema’s met uitwerking naar
godsdiens ge invalshoek)
- www.schooltv.nl/beeldbank (verzameling van allerlei video’s)
- Mijn.digischool.nl
- www.geloventhuis.be (gericht op ouders maar ook bruikbaar materiaal voor de kleuterklas)
- www.bijbelin1000seconden.be (kindermomenten jdens wekelijkse eucharis e viering te
verzorgen)
4
