De Geo: Zuid-Amerika || Samenvatting Hoofdstuk 3: Zuid-Amerika: wereldspeler?
H3 | Zuid-Amerika: wereldspeler?
§3.1 Relaties binnen Zuid-Amerika
Begrippen
Exportvalorisatie = Bewerking van en waardetoevoeging aan goederen die voor uitvoer bestemd
zijn.
Landgrabbing = Zie landroof.
Landroof = Het verwerven van landbouwgrond in armere landen door kolonisten, (vaak
buitenlandse) inversteerders en grote productiebedrijven waarbij de plaatselijke bevolking
gedwongen wordt zijn land af te staan. Heet ook landgrabbing.
Mercosur = Douane-unie tussen Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay, Venezuela en Bolivia en een
aantal geassocieerde landen.
UNASUR = Organisatie van alle Zuid-Amerikaanse landen, gericht op politieke, economische en
culturele integratie.
Samenvatting
Samenwerking en spanningen
► Samenwerking wordt gezien als belangrijk, maar is moeilijk te realiseren vanwege de vele
belangentegenstellingen in Zuid-Amerika.
● Oorzaken van spanningen gaan over hulpbronnen en grondgebied, over de angst voor economische
of politieke overheersing, over buitenlandse relaties, de politieke koers en de positie in het
globaliseringsproces. De uitersten zijn Chili en Venezuela.
■ Een voorbeeld van een diep ingrijpend conflict was de Salpeteroorlog (omstreeks 1880), waar het
ging om het bezit van winstgevende stikstofafzettingen. Bolivia werd daardoor een landlocked
country. Ook het bezit van olievoorraden is een bron van conflict.
Mercosur
► In 1991 ging Mercosur van start met als doel samenwerking op basis
van interne vrije handel en vrij verkeer. Het betekende het einde van
protectionisme en importsubstitutie.
● Mercosur heeft een interne markt van 285 miljoen mensen. De
douane-unie wil ook de sterke invloed van de V.S. in Zuid-Amerika
beperken. Het handelsblok is daarmee tegenwicht van de NAFTA.
Trekpaard Brazilië
► Het succes van Mercosur is vooral aan Brazilië te danken, dat de helft
van de totale uitvoer verzorgt.
● Voor Brazilië zelf is Mercosur minder belangrijk. Een zwak punt van
Mercosur is het beperkte aandeel van de interne handel in het totale
handelsvolume. Dat betekent dat Mercosur sterk afhankelijk is van de
wereldeconomie. Dat telt des te meer omdat de uitvoer van grondstoffen en landbouwproducten
erg kenmerkend zijn voor Mercosur.
● Binnen Mercosur is er een beweging naar protectionisme als gevolg van de algemene economische
teruggang na 2008, met als voorbeeld Argentinië.
■ Venezuela loopt voorop in de afkeer van vrijhandel. De gedaalde olieprijs en een ongedekt
uitgavenpatroon hebben het land in een diepe crisis gestort.
Pacifische Alliantie
► Dit handelsblok is minder op interne handel gericht dan Mercosur en meer op externe mondiale
handel. Wapenspreuken zijn: liberalisering, vrijhandel en exportgerichte industrialisatie. Daarvan
zijn de V.S. en China de voornaamste partners. Ook Mexico is lid van de Pacifische Alliantie. Het
blok wil ook tegenwicht bieden aan grootmacht Brazilië. Ook hier is de interne handel tussen de
lidstaten beperkt.
● Een voorbeeld van exportvalorisatie zijn Peru en Colombia. Het zijn in zekere zin verlengstukken
van het Aziatische productieapparaat.
● De (assemblage)productie is geconcentreerd in vrijhandelszones (EPZ’s) bij vervoersknooppunten
(havens, luchthavens). Een succesvolle formule zolang de wereldeconomie groeide. De kloof tussen
arm en rijk nam ook hier toe, maar de ongelijkheid ligt gemiddeld toch onder Brazilië.
1
H3 | Zuid-Amerika: wereldspeler?
§3.1 Relaties binnen Zuid-Amerika
Begrippen
Exportvalorisatie = Bewerking van en waardetoevoeging aan goederen die voor uitvoer bestemd
zijn.
Landgrabbing = Zie landroof.
Landroof = Het verwerven van landbouwgrond in armere landen door kolonisten, (vaak
buitenlandse) inversteerders en grote productiebedrijven waarbij de plaatselijke bevolking
gedwongen wordt zijn land af te staan. Heet ook landgrabbing.
Mercosur = Douane-unie tussen Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay, Venezuela en Bolivia en een
aantal geassocieerde landen.
UNASUR = Organisatie van alle Zuid-Amerikaanse landen, gericht op politieke, economische en
culturele integratie.
Samenvatting
Samenwerking en spanningen
► Samenwerking wordt gezien als belangrijk, maar is moeilijk te realiseren vanwege de vele
belangentegenstellingen in Zuid-Amerika.
● Oorzaken van spanningen gaan over hulpbronnen en grondgebied, over de angst voor economische
of politieke overheersing, over buitenlandse relaties, de politieke koers en de positie in het
globaliseringsproces. De uitersten zijn Chili en Venezuela.
■ Een voorbeeld van een diep ingrijpend conflict was de Salpeteroorlog (omstreeks 1880), waar het
ging om het bezit van winstgevende stikstofafzettingen. Bolivia werd daardoor een landlocked
country. Ook het bezit van olievoorraden is een bron van conflict.
Mercosur
► In 1991 ging Mercosur van start met als doel samenwerking op basis
van interne vrije handel en vrij verkeer. Het betekende het einde van
protectionisme en importsubstitutie.
● Mercosur heeft een interne markt van 285 miljoen mensen. De
douane-unie wil ook de sterke invloed van de V.S. in Zuid-Amerika
beperken. Het handelsblok is daarmee tegenwicht van de NAFTA.
Trekpaard Brazilië
► Het succes van Mercosur is vooral aan Brazilië te danken, dat de helft
van de totale uitvoer verzorgt.
● Voor Brazilië zelf is Mercosur minder belangrijk. Een zwak punt van
Mercosur is het beperkte aandeel van de interne handel in het totale
handelsvolume. Dat betekent dat Mercosur sterk afhankelijk is van de
wereldeconomie. Dat telt des te meer omdat de uitvoer van grondstoffen en landbouwproducten
erg kenmerkend zijn voor Mercosur.
● Binnen Mercosur is er een beweging naar protectionisme als gevolg van de algemene economische
teruggang na 2008, met als voorbeeld Argentinië.
■ Venezuela loopt voorop in de afkeer van vrijhandel. De gedaalde olieprijs en een ongedekt
uitgavenpatroon hebben het land in een diepe crisis gestort.
Pacifische Alliantie
► Dit handelsblok is minder op interne handel gericht dan Mercosur en meer op externe mondiale
handel. Wapenspreuken zijn: liberalisering, vrijhandel en exportgerichte industrialisatie. Daarvan
zijn de V.S. en China de voornaamste partners. Ook Mexico is lid van de Pacifische Alliantie. Het
blok wil ook tegenwicht bieden aan grootmacht Brazilië. Ook hier is de interne handel tussen de
lidstaten beperkt.
● Een voorbeeld van exportvalorisatie zijn Peru en Colombia. Het zijn in zekere zin verlengstukken
van het Aziatische productieapparaat.
● De (assemblage)productie is geconcentreerd in vrijhandelszones (EPZ’s) bij vervoersknooppunten
(havens, luchthavens). Een succesvolle formule zolang de wereldeconomie groeide. De kloof tussen
arm en rijk nam ook hier toe, maar de ongelijkheid ligt gemiddeld toch onder Brazilië.
1
