Samenvatting Thema leerdoelen kennistoets OWE 4
Wat is een ethisch dilemma?
Ethiek: kritisch nadenken of dat wat je doet wel goed is. Systematisch en kritisch nadenken
over moraal.
Bij een ethisch dilemma botsen er twee waarden, waardoor het lastig is om te beslissen wat
de beste oplossing is in die situatie. Voorbeeld: een patiënt wil liever de hele dag in bed
liggen, dan uit bed te komen.
1. Je gaat hierin mee, want je moet immers de autonomie van de patiënt respecteren
2. Je gaat hier tegenin, want in de beroepscode staat dat je er voor moet zorgen dat
iemand niet zieker wordt dan dat hij nu al is.
Ethisch dilemma: maak ik de juiste keuze op het juiste moment? De beroepscode kan helpen
om een keuze te maken in een moeilijke situatie.
Wat is het verschil tussen een moreel dilemma en een ethisch dilemma?
Ethisch: je moet kiezen tussen een ‘foute’ keuze en een ‘goede’ keuze.
Moreel: allebei de keuzes zijn goed.
- Je moet kiezen
- De keuzes sluiten elkaar uit
- Er zijn goede redenen voor elke keuze
Wat is het verschil tussen een moreel en ethisch beraad?
Het verschil tussen een moreel en ethisch beraad is de kwestie die centraal staat.
Deelnemers kunnen zijn, verpleegkundige, arts, naasten, patiënt en jurist. Tijdens zo’n
beraad wordt er geprobeerd een onderbouwde keuze te maken door te overleggen en
verschillende standpunten in te nemen.
Welke methoden zijn er om een ethisch dilemma uit te werken?
CURA-methode
- Concentreren
- Uitstellen
- Reflecteren
- Actie ondernemen
, Ethische besluitvorming (Tenwolde & Houtlosser)
1. Het probleem identificeren
o Herkennen en onder woorden brengen van het dilemma op het eerste gezicht
o Overzicht krijgen van ter zake doende informatie
o Moet/behoor/mag ik … of moet/behoor/mag ik …?
2. Het probleem analyseren
o Benoemen van de waarden en belangen van de betrokken personen
o Benoemen van tegenstellingen die in de situatie besloten liggen
o Vaststellen wie de beslissing moet nemen
o Opnieuw benoemen van de ethische vraag
3. Besluit ontwikkelen
o Mogelijke gedragslijnen en hun gevolgen inventariseren en uitwerken
o Gedragslijnen afwegen en toetsen (wat kun je allemaal doen?)
4. Een keuze maken
o Een gedragslijn kiezen
o Bijbehorende uitvoeringsbesluiten nemen
Voor goede zorg is het (moreel) juist dat ik A, B of … (alternatief) doe
Vanwege de volgende waarden en normen
Ondanks … (welk nadeel heeft deze keuze)
Wat kun je doen om de schade te beperken die bij ‘C’ is genoemd?
Wat heb je nodig om ‘A’ ook daadwerkelijk te doen
Begrijpt waarom het herkennen en bespreekbaar maken van dilemma's onderdeel is van je
toekomstige beroep als verpleegkundige.
Je moet als verpleegkundige continu blijven nadenken of de keuzes die je maakt de goede
keuzes zijn. Soms is het lastig om deze keuze in je eentje te maken als je voor een dilemma
staat. Wat kan helpen is het dilemma bespreken met je collega’s, zodat je meerdere
inzichten krijgt, en de volgende keer direct goed kunt handelen. Zo blijf je jezelf (en de
organisatie) ontwikkelen.
Welke vormen van verpleegkundige verantwoordelijkheid zijn er?
1. Persoonlijke verantwoordelijkheid: je bent als verpleegkundige verantwoordelijk voor
de relatie met je patiënt en moet je daarin overeenstemming bereiken met de
patiënt over wat er aan de hand is en wat er gedaan kan worden.
2. Functionele verantwoordelijkheid: verpleegkundigen voeren opgedragen
werkzaamheden of taken uit en leggen daarover verantwoording af. Deze twee
dingen samen vormen de functionele verantwoordelijkheid.
3. Professionele verantwoordelijkheid: zorg verlenen die in overeenstemming is met de
opvattingen die binnen de beroepsgroep leven over goede zorg.
Wat is een ethisch dilemma?
Ethiek: kritisch nadenken of dat wat je doet wel goed is. Systematisch en kritisch nadenken
over moraal.
Bij een ethisch dilemma botsen er twee waarden, waardoor het lastig is om te beslissen wat
de beste oplossing is in die situatie. Voorbeeld: een patiënt wil liever de hele dag in bed
liggen, dan uit bed te komen.
1. Je gaat hierin mee, want je moet immers de autonomie van de patiënt respecteren
2. Je gaat hier tegenin, want in de beroepscode staat dat je er voor moet zorgen dat
iemand niet zieker wordt dan dat hij nu al is.
Ethisch dilemma: maak ik de juiste keuze op het juiste moment? De beroepscode kan helpen
om een keuze te maken in een moeilijke situatie.
Wat is het verschil tussen een moreel dilemma en een ethisch dilemma?
Ethisch: je moet kiezen tussen een ‘foute’ keuze en een ‘goede’ keuze.
Moreel: allebei de keuzes zijn goed.
- Je moet kiezen
- De keuzes sluiten elkaar uit
- Er zijn goede redenen voor elke keuze
Wat is het verschil tussen een moreel en ethisch beraad?
Het verschil tussen een moreel en ethisch beraad is de kwestie die centraal staat.
Deelnemers kunnen zijn, verpleegkundige, arts, naasten, patiënt en jurist. Tijdens zo’n
beraad wordt er geprobeerd een onderbouwde keuze te maken door te overleggen en
verschillende standpunten in te nemen.
Welke methoden zijn er om een ethisch dilemma uit te werken?
CURA-methode
- Concentreren
- Uitstellen
- Reflecteren
- Actie ondernemen
, Ethische besluitvorming (Tenwolde & Houtlosser)
1. Het probleem identificeren
o Herkennen en onder woorden brengen van het dilemma op het eerste gezicht
o Overzicht krijgen van ter zake doende informatie
o Moet/behoor/mag ik … of moet/behoor/mag ik …?
2. Het probleem analyseren
o Benoemen van de waarden en belangen van de betrokken personen
o Benoemen van tegenstellingen die in de situatie besloten liggen
o Vaststellen wie de beslissing moet nemen
o Opnieuw benoemen van de ethische vraag
3. Besluit ontwikkelen
o Mogelijke gedragslijnen en hun gevolgen inventariseren en uitwerken
o Gedragslijnen afwegen en toetsen (wat kun je allemaal doen?)
4. Een keuze maken
o Een gedragslijn kiezen
o Bijbehorende uitvoeringsbesluiten nemen
Voor goede zorg is het (moreel) juist dat ik A, B of … (alternatief) doe
Vanwege de volgende waarden en normen
Ondanks … (welk nadeel heeft deze keuze)
Wat kun je doen om de schade te beperken die bij ‘C’ is genoemd?
Wat heb je nodig om ‘A’ ook daadwerkelijk te doen
Begrijpt waarom het herkennen en bespreekbaar maken van dilemma's onderdeel is van je
toekomstige beroep als verpleegkundige.
Je moet als verpleegkundige continu blijven nadenken of de keuzes die je maakt de goede
keuzes zijn. Soms is het lastig om deze keuze in je eentje te maken als je voor een dilemma
staat. Wat kan helpen is het dilemma bespreken met je collega’s, zodat je meerdere
inzichten krijgt, en de volgende keer direct goed kunt handelen. Zo blijf je jezelf (en de
organisatie) ontwikkelen.
Welke vormen van verpleegkundige verantwoordelijkheid zijn er?
1. Persoonlijke verantwoordelijkheid: je bent als verpleegkundige verantwoordelijk voor
de relatie met je patiënt en moet je daarin overeenstemming bereiken met de
patiënt over wat er aan de hand is en wat er gedaan kan worden.
2. Functionele verantwoordelijkheid: verpleegkundigen voeren opgedragen
werkzaamheden of taken uit en leggen daarover verantwoording af. Deze twee
dingen samen vormen de functionele verantwoordelijkheid.
3. Professionele verantwoordelijkheid: zorg verlenen die in overeenstemming is met de
opvattingen die binnen de beroepsgroep leven over goede zorg.
