Anatomie hoofdstuk 7
7. Het hormonale stelsel
7.1 Het werkingsmechanisme van het hormoonstelsel
o Hormonale stelsel kunnen cellen met elkaar communiceren
o Zowel op korte als op lange afstand
o Werking is eenvoudig:
- kan je vergelijken met het verzenden van uitnodigingen via de post
- de boodschap overbrengen aan een selecte groep doelcellen
- een systeem dat zorgt voor cel naar cel communicatie, via bloedbaan
- zo zal een endocriene cel een hormoon produceren
- dit hormoon gaat naar de bloedbaan, zo het hele lichaam bereikt
- vanuit het bloed komt het in contact met alle cellen
- het hormoon kan enkel binden op cellen die een receptor voor dit
hormoon dragen = doelcellen
Zie en leer kader in het boek p. 199
o Sommige hormonen werken ook als neurotransmitter
bv: adrenaline en noradrenaline uit het bijniermerg
o Niet elk hormoon wordt geproduceerd door een hormonale klier
bv: prostaglandine bij beschadiging
- soms noemt men dit ook paracrien: enkel de cellen in de buurt worden
aangesproken door de stof in kwestie
o Hormonaal stelsel én zenuwstelsel regulerende functie, maar werken op
een heel andere manier
Zie en leer kader in het boek p. 200
7.2 Basiskennis over hormonale klieren en hun hormonen
7.2.1 Controle over hormoonafgifte
o Negatieve feedback hormoon concentraties en effecten
worden binnen bepaalde limieten gehouden
o Zelden: positieve feedback
Zie afbeeldingen in het boek p. 201
o Hormoonsecretie wordt op 3 mogelijke manieren geregeld
1. door het zenuwstelsel
bv: sympathische stimulatie van bijniermerg of van renine
2. door een andere hormonale klier
bv: de hypothalamus maakt TRH aan
dit stimuleert de hypofyse tot aanmaak van TSH
dit stimuleert de schildklier tot aanmaak van SK hormoon
het SK hormoon ondersteunt het metabolisme maar zal tegelijk
ook het vrijkomen van het TRH/TSH afremmen (TSH is het
glandotroop hormoon)
3. door een stof in het bloed
bv: stijging van de plasmaglucose
insuline wordt vrijgesteld
glucose spiegel daalt
, insuline productie wordt geremd
glucagon doet het omgekeerde
Zie kader in het boek p. 202 – 203
7.3 De hypothalamus
o Deze maakt:
- 2 effecthormonen:
ADH of antidiuretisch hormoon
oxytocine
- een hele reeks glandotrope hormonen:
inhibiting hormones
releasing hormones
o De glandotrope hormonen
- 7 inhibiting en releasing hormonen
- gaan via bloedvatennetwerk naar de adenohypofyse beïnvloed de
adenohypofyse
bv: TRH stimuleert de adenohypofyse voor het aanmaken van TSH
Zie en leer afbeelding in het boek p. 205
7.4 De hypofyse
o Erwtvormig
o 1,3 cm groot
o Bestaat uit 2 onderdelen:
- adenohypofyse:
produceert zelf hormonen
- neurohypofyse:
‘doorgeefluik’ voor de hormonen aangemaakt door de
hypothalamus
De lopen door de axonen in de hypofysesteel
o Via hypofysesteel of infundibulum verbonden met hypothalamus
Zie en leer afbeelding in het boek p. 206
7.4.1 De adenohypofyse
o Produceert zelf 7 verschillende hormonen
- 4 glandotrope hormonen:
2 gonadotrope hormonen: LH en FSH
2 niet-gonadotrope hormonen: TSH en ACTH
- 3 effecthormonen:
groeihormoon
prolactine
melanocyten stimulerend hormoon
Zie en leer tabel in het boek p. 207
7.4.2 De neurohypofyse
o Maakt zelf geen hormonen aan
o Transporteert hormonen van de hypothalamus naar de bloedbaan
o Dit gebeurt via de hypofysesteel, waar de axonen door lopen
7. Het hormonale stelsel
7.1 Het werkingsmechanisme van het hormoonstelsel
o Hormonale stelsel kunnen cellen met elkaar communiceren
o Zowel op korte als op lange afstand
o Werking is eenvoudig:
- kan je vergelijken met het verzenden van uitnodigingen via de post
- de boodschap overbrengen aan een selecte groep doelcellen
- een systeem dat zorgt voor cel naar cel communicatie, via bloedbaan
- zo zal een endocriene cel een hormoon produceren
- dit hormoon gaat naar de bloedbaan, zo het hele lichaam bereikt
- vanuit het bloed komt het in contact met alle cellen
- het hormoon kan enkel binden op cellen die een receptor voor dit
hormoon dragen = doelcellen
Zie en leer kader in het boek p. 199
o Sommige hormonen werken ook als neurotransmitter
bv: adrenaline en noradrenaline uit het bijniermerg
o Niet elk hormoon wordt geproduceerd door een hormonale klier
bv: prostaglandine bij beschadiging
- soms noemt men dit ook paracrien: enkel de cellen in de buurt worden
aangesproken door de stof in kwestie
o Hormonaal stelsel én zenuwstelsel regulerende functie, maar werken op
een heel andere manier
Zie en leer kader in het boek p. 200
7.2 Basiskennis over hormonale klieren en hun hormonen
7.2.1 Controle over hormoonafgifte
o Negatieve feedback hormoon concentraties en effecten
worden binnen bepaalde limieten gehouden
o Zelden: positieve feedback
Zie afbeeldingen in het boek p. 201
o Hormoonsecretie wordt op 3 mogelijke manieren geregeld
1. door het zenuwstelsel
bv: sympathische stimulatie van bijniermerg of van renine
2. door een andere hormonale klier
bv: de hypothalamus maakt TRH aan
dit stimuleert de hypofyse tot aanmaak van TSH
dit stimuleert de schildklier tot aanmaak van SK hormoon
het SK hormoon ondersteunt het metabolisme maar zal tegelijk
ook het vrijkomen van het TRH/TSH afremmen (TSH is het
glandotroop hormoon)
3. door een stof in het bloed
bv: stijging van de plasmaglucose
insuline wordt vrijgesteld
glucose spiegel daalt
, insuline productie wordt geremd
glucagon doet het omgekeerde
Zie kader in het boek p. 202 – 203
7.3 De hypothalamus
o Deze maakt:
- 2 effecthormonen:
ADH of antidiuretisch hormoon
oxytocine
- een hele reeks glandotrope hormonen:
inhibiting hormones
releasing hormones
o De glandotrope hormonen
- 7 inhibiting en releasing hormonen
- gaan via bloedvatennetwerk naar de adenohypofyse beïnvloed de
adenohypofyse
bv: TRH stimuleert de adenohypofyse voor het aanmaken van TSH
Zie en leer afbeelding in het boek p. 205
7.4 De hypofyse
o Erwtvormig
o 1,3 cm groot
o Bestaat uit 2 onderdelen:
- adenohypofyse:
produceert zelf hormonen
- neurohypofyse:
‘doorgeefluik’ voor de hormonen aangemaakt door de
hypothalamus
De lopen door de axonen in de hypofysesteel
o Via hypofysesteel of infundibulum verbonden met hypothalamus
Zie en leer afbeelding in het boek p. 206
7.4.1 De adenohypofyse
o Produceert zelf 7 verschillende hormonen
- 4 glandotrope hormonen:
2 gonadotrope hormonen: LH en FSH
2 niet-gonadotrope hormonen: TSH en ACTH
- 3 effecthormonen:
groeihormoon
prolactine
melanocyten stimulerend hormoon
Zie en leer tabel in het boek p. 207
7.4.2 De neurohypofyse
o Maakt zelf geen hormonen aan
o Transporteert hormonen van de hypothalamus naar de bloedbaan
o Dit gebeurt via de hypofysesteel, waar de axonen door lopen
