Blok 2 sociaal-medische wetenschappen
1.1VC
Introductie ziekte en gezondheid
op genuanceerde wijze betekenis geven aan de begrippen ziekte en gezondheid en het spanningsveld
binnen en tussen beide begrippen beschrijven;
o Biomedisch model ziekte en gezondheid:
Ziekte: Storing van een normaal functionerend organisme. Aantoonbare en objectieve
afwijking
- Verstoorde biologische/lichamelijke processen als oorzaak
Gezondheid: Afwezigheid van ziekte
Focus:
- Behandeling van het lichaam door arts
- Preventie door wegnemen van de oorzaken
o Biopsychosociaal model:
Holistisch model (naar het geheel kijken)
Ziekte en gezondheid: continuüm (iedereen heeft zieke en gezonde delen)
Focus:
- Samenspel van biologische, psychologische (ervaring, klachten) en sociale factoren
bij ontstaan en beloop van ziekte en gezondheid. Dus voor omstreden aandoeningen.
- Verschillende aangrijpingspunten voor ziektepreventie en gezondheidsbevordering
aangeven hoe de betekenis die we aan ziekte en gezondheid toekennen onderhevig is aan tijd en
cultuur;
toelichten dat de gezondheidstoestand de uitkomst is van een multicausaal proces met diverse
determinanten
Determinanten van gezondheidstoestand
Vtv-model (RIVM)
Beleid
Externe ontwikkelingen determinanten van gezondheid preventie en zorg
Persoonsgebonden factoren
Omgeving gedrag
Gezondheidstoestand
,Belang van gezondheid
- Meerderheid vind gezondheid belangrijkst in het leven
Ziekte perspectieven:
Hangen samen met elkaar maar zijn onafhankelijk van elkaar
Disease: naturalistische theorie (biologisch en statistisch)
- medisch-professioneel perspectief (biomedisch model)
- Objectieve biologische afwijkingen, zien en waarnemen
Illness: normativistisch (vermogen doelen te bereiken, kwaliteit van leven)
- ik-perspectief
- Subjectieve ziekte-ervaring, lijden, zich ziek voelen
Sickness: sociaal-constructivistisch (maatschappelijk); de maatschappij bepaalt wat een ziekte is
- Sociaal/maatschappelijk perspectief, wat we als maatschappij denken over ziekte en
gezondheid
- Ziekterol, rechten, sociale normen, stigmatisering
Definitie gezondheid (WHO): gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en
sociaal/maatschappelijk welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek.
- Bijna niemand is volgens deze definitie gezond
- Veel problemen worden in het medische domein getrokken
Definitie gezondheid (Huber): gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te
voeren, in het licht van sociale, mentale en fysieke uitdagingen van het leven.
- Positieve gezondheid met 6 dimensies/indicatoren: lichamelijke functies, mentale functies,
spiritueel/existentieel, kwaliteit van leven, sociaal/maatschappelijke participatie, dagelijks
functioneren.
- Dynamische formulering; therapeut en patient omschrijven een gezamelike visie op oorzaken
- Sommige dingen worden hiermee niet in het medisch domein getrokken (suïcidale
gedachten)
Een ziektelabel is belangrijk voor
- Erkenning dat er echt iets aan de hand is
- medische domein afbakenen
- rechten
- goede behandeling
- gevolgen voor hoe we ermee omgaan
- toegang kunnen krijgen voor voorzieningen
2.1VC
Ervaren van en omgaan met ziekte
, de theoretische concepten stress, stressor, stressreactie, sociale steun, coping en ziektepercepties in
eigen woorden uitleggen;
het stress-copingmodel en het common sense model of self-regulation gebruiken om reacties op
ziekte te verklaren
1. stress-coping model
Stressoren:
- situaties, gebeurtenissen of prikkels die belastend zijn en een aanpassing vergen
- ingrijpende levensgebeurtenissen(overlijden naaste) vs. moeilijkheden(sleutel kwijt) vs.
chronische stressoren(medicijnen)
- kenmerken: hoge intensiteit, lange duur, lage beheersbaarheid, lage voorspelbaarheid, hoge
ambiguïteit
- een stressor kan gevolgen hebben die weer als stressvol worden ervaren; secundaire
stressoren. Opeenstapeling; cumulatie
inschattingen (appraisals)
primaire inschatting secundaire inschatting
beoordeling van de beoordeling van de eigen mogelijkheden om
situatie in relatie tot eigen welzijn. met situaties om te gaan.
neutraal vs. positief vs. negatief Positief vs. negatief
- primaire en secundaire inschatting vinden tegelijkertijd plaats en worden regelmatig
herhaald
Stress: subjectief ervaren onevenwicht tussen interne en/of externe gebeurtenissen/prikkels en de
mogelijkheden ermee om te gaan.
Stressreacties:
- fysiologisch: zweten, bloeddruk
- cognitief: niet concentreren
- emotioneel: verdriet, angst
- gedragsmatig: huilen
Coping: alle mentale en gedragsmatige acties die gericht zijn op het omgaan met als stressvol ervaren
interne en /of externe prikkels/gebeurtenissen
1.1VC
Introductie ziekte en gezondheid
op genuanceerde wijze betekenis geven aan de begrippen ziekte en gezondheid en het spanningsveld
binnen en tussen beide begrippen beschrijven;
o Biomedisch model ziekte en gezondheid:
Ziekte: Storing van een normaal functionerend organisme. Aantoonbare en objectieve
afwijking
- Verstoorde biologische/lichamelijke processen als oorzaak
Gezondheid: Afwezigheid van ziekte
Focus:
- Behandeling van het lichaam door arts
- Preventie door wegnemen van de oorzaken
o Biopsychosociaal model:
Holistisch model (naar het geheel kijken)
Ziekte en gezondheid: continuüm (iedereen heeft zieke en gezonde delen)
Focus:
- Samenspel van biologische, psychologische (ervaring, klachten) en sociale factoren
bij ontstaan en beloop van ziekte en gezondheid. Dus voor omstreden aandoeningen.
- Verschillende aangrijpingspunten voor ziektepreventie en gezondheidsbevordering
aangeven hoe de betekenis die we aan ziekte en gezondheid toekennen onderhevig is aan tijd en
cultuur;
toelichten dat de gezondheidstoestand de uitkomst is van een multicausaal proces met diverse
determinanten
Determinanten van gezondheidstoestand
Vtv-model (RIVM)
Beleid
Externe ontwikkelingen determinanten van gezondheid preventie en zorg
Persoonsgebonden factoren
Omgeving gedrag
Gezondheidstoestand
,Belang van gezondheid
- Meerderheid vind gezondheid belangrijkst in het leven
Ziekte perspectieven:
Hangen samen met elkaar maar zijn onafhankelijk van elkaar
Disease: naturalistische theorie (biologisch en statistisch)
- medisch-professioneel perspectief (biomedisch model)
- Objectieve biologische afwijkingen, zien en waarnemen
Illness: normativistisch (vermogen doelen te bereiken, kwaliteit van leven)
- ik-perspectief
- Subjectieve ziekte-ervaring, lijden, zich ziek voelen
Sickness: sociaal-constructivistisch (maatschappelijk); de maatschappij bepaalt wat een ziekte is
- Sociaal/maatschappelijk perspectief, wat we als maatschappij denken over ziekte en
gezondheid
- Ziekterol, rechten, sociale normen, stigmatisering
Definitie gezondheid (WHO): gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en
sociaal/maatschappelijk welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek.
- Bijna niemand is volgens deze definitie gezond
- Veel problemen worden in het medische domein getrokken
Definitie gezondheid (Huber): gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te
voeren, in het licht van sociale, mentale en fysieke uitdagingen van het leven.
- Positieve gezondheid met 6 dimensies/indicatoren: lichamelijke functies, mentale functies,
spiritueel/existentieel, kwaliteit van leven, sociaal/maatschappelijke participatie, dagelijks
functioneren.
- Dynamische formulering; therapeut en patient omschrijven een gezamelike visie op oorzaken
- Sommige dingen worden hiermee niet in het medisch domein getrokken (suïcidale
gedachten)
Een ziektelabel is belangrijk voor
- Erkenning dat er echt iets aan de hand is
- medische domein afbakenen
- rechten
- goede behandeling
- gevolgen voor hoe we ermee omgaan
- toegang kunnen krijgen voor voorzieningen
2.1VC
Ervaren van en omgaan met ziekte
, de theoretische concepten stress, stressor, stressreactie, sociale steun, coping en ziektepercepties in
eigen woorden uitleggen;
het stress-copingmodel en het common sense model of self-regulation gebruiken om reacties op
ziekte te verklaren
1. stress-coping model
Stressoren:
- situaties, gebeurtenissen of prikkels die belastend zijn en een aanpassing vergen
- ingrijpende levensgebeurtenissen(overlijden naaste) vs. moeilijkheden(sleutel kwijt) vs.
chronische stressoren(medicijnen)
- kenmerken: hoge intensiteit, lange duur, lage beheersbaarheid, lage voorspelbaarheid, hoge
ambiguïteit
- een stressor kan gevolgen hebben die weer als stressvol worden ervaren; secundaire
stressoren. Opeenstapeling; cumulatie
inschattingen (appraisals)
primaire inschatting secundaire inschatting
beoordeling van de beoordeling van de eigen mogelijkheden om
situatie in relatie tot eigen welzijn. met situaties om te gaan.
neutraal vs. positief vs. negatief Positief vs. negatief
- primaire en secundaire inschatting vinden tegelijkertijd plaats en worden regelmatig
herhaald
Stress: subjectief ervaren onevenwicht tussen interne en/of externe gebeurtenissen/prikkels en de
mogelijkheden ermee om te gaan.
Stressreacties:
- fysiologisch: zweten, bloeddruk
- cognitief: niet concentreren
- emotioneel: verdriet, angst
- gedragsmatig: huilen
Coping: alle mentale en gedragsmatige acties die gericht zijn op het omgaan met als stressvol ervaren
interne en /of externe prikkels/gebeurtenissen
