Top samenvatting Biologie (ppts + lesnota's) (geslaagd in 1e zit!)

Biologie 1

Hoodstuk 1: Oorsprong van het leven

Geboorte heelal na oerknal: ca. 15 miljard jaar geleden
Alles is opgebouwd uit sterrenstoffen van gestorven sterren

Ontstaan zon, aarde,... -> ca. 4,5 miljard jaar geleden

Miller experiment:
 Primitieve aarde met behulp van glaswerk nagemaakt
 In afgesloten ruimte gasmengsel van: (in vermoedelijke verhouding van oeratmosfeer)
 Waterstofgas
 Methaangas
 Ammoniakgas
 Waterdamp

 Er werden nieuwe organische verbindingen gevormd:
 Methanol
 Mierenzuur
 Melkzuur
 AZ Alanine en glycine
 Bij analoge onderzoeken van andere onderzoekers waarbij inschakeling UV-straling en hitte
 Verkregen hele reeks organische verbindingen:
 AZ
 Vetzuren
 Bestanddelen van nucleotiden, hemoglobine en cytochroom

 Experimenten toonden aan dat op primitieve aarde mogelijk was dat uit anorganische stoffen spontaan
organische werden gevormd
 Die organische stoffen waren bouwstenen van macromoleculen waaruit levende organismen zijn
opgebouwd

 Met deze proef nog nooit aangetoond hoe je tot een levende cel kan komen

Synthese voorlopercellen: LUCA

 Complexe moleculen polymeriseren tot macromoleculen
 Ontstaan membranen, enzymen, DNA en RNA
 LUCA = Last Universal Common Ancestor of voorlopercel

Endosymbiose
Eerst: ontstaan prokaryote cellen
 Door symbiose van verschillende prokaryoten => eukaryote cellen
= endosymbiose

Endosymbiosetheorie:
Celorganellen als mitochondriën en chloroplasten oorspronkelijk zelfstandige prokaryoten
 Door opname andere prokaryote cel met al inwendig membraansysteem
 Gecompartimenteerde eukaryote cel
Argumenten:
1) Mitochondriën en chloroplasten deels autonoom -> eigen DNA, ribosmen => eigen proteïnen opbouwen
2) DNA is naakt (gn histonen) en ringvormig zoals bij prokaryoten
3) Ribosomen in mitochondriën en chloroplasten -> prokaryoot type
4) Dubbel membraan mitochondriën en chloroplasten => opname in cel
5) Afmetingen komen overeen met die van bacteriën (prokaryoot)

,Opkomst + extinctie
Cambrium periode:
 Ca. 0,5 miljard j geleden
 Ontstaan veel soorten
 4 fasen
à Opkomst: nieuwe vorm treedt voor het eerst op
à 1 of meer perioden met snelle toename in aantal (exponentiële fase)
à Periode van consolidatie (versterking) en stabilisatie
à Fase van afnemen -> eerst traag -> daarna steeds sneller tot uitsterving
Nu is 99,9% van alle soorten die ooit op aarde geleefd hebben uitgestorven
 Klimaatverandering
 Verandering leefomstandigheden
 Verplaatsing continenten (warmer/kouder)
 Omstandigheden veranderen zo snel dat planten, dieren en andere organismen niet kunnen aanpassen
of niet op tijd beter leefomgeving kunnen vinden
 Door uitsterven groepen planten en dieren -> nieuwe mogelijkheden voor overlevenden
 Snelle expansie => biodiversiteit neemt weer snel toe
 Gemiddeld 10 miljoen j tot ecosysteem van uitstervingsgolf is hersteld

Oorsprong mens:
1e mensapen: 7 miljoen j geleden
200 duizend j geleden: homo sapiens
200 -30 duizend j geleden: homo neanderthalis

3 miljoen jaar geleden voetsporen gevonden van australopithecus in vulkanische aslaag in Tanzania
Ook Grot van spy ontdekt in belgië van neanderthaler

Homo sapiens:
 Ontdekking Ötzi in 1991 in Ötzal = homosapiens van 5300 j oud
= meest onderzochte lichaam ter wereld, dood door speer in schouder
 Genetisch niet veel verschil met nu
à We zitten ‘gevangen’ in genoom van vroegen (vb obesitas door verandering voeding)
 Vroeger dieet graan, hert, reebok

Oudste leven:
 Groenlandse haai: tot 400 j oud worden -> zien aan extreem stabiel kristal in ooglens
 Den tot 4800 jaar oud
 Amber (versteend hars) gevonden met bacteriën die dood waren maar wetenschappers konden die tot leven
wekken

Film Jurassic park gebaseerd op gevonden DNA in amber -> in het echt probleem -> DNA volledig gefragmenteerd


Is er elders leven?
Ja, maar nog nooit aangetoond

Mars: Robot, water gevonden (kan leven aantonen) -> nog geen leven gevonden
= veel onderzocht omdat het dichterbij ligt

Titan = saturnusmaan -> metaalsneeuw maar geen water -> schrappen

Europa = jupitermaan -> helemaal bedekt met ijs (ijsplaneet) -> eronder water, daaronder steen

Kepler – 452 = aardachtig -> maar ander zonnestelsel, veel te ver

Zodanig veel planeten dat de kans dat nergens leven is miniem is maar het kan

,Massa extinctie:
= periode met massaal biodiversiteitsverlies in korte tijd -> big 5
Hoe moeten we “vandaag begrijpen”? Big 6? (Klimaatverandering, meteorietinslag Rusland,...)
We gaan naar periode waar geen mens ooit geweest is

15 miljard j geleden: ontstaan heelal
4,6 miljard j geleden: ontstaan aarde
3,7 miljard j geleden: eerste bacteriën
2,5 miljard j geleden: eerste eukaryoten
1,5 miljard j geleden: multicellulariteit
550 miljoen j geleden: eerste dieren, cambrium explosie
520 miljoen j geleden: eerste planten
7 miljoen j geleden: eerste mensapen
200 duizend j geleden: homo sapiens
200 -30 duizend j geleden: homo neanderthalis

Hoofdstuk 2: Biomoleculen en membranen

2.1 Inleiding

Verschillende niveau’s:
Atoom -> molecule -> macromolecule -> organelle -> cel -> weefsel -> orgaan

2.1.1 Water

Gem samenstelling planten en dierlichaam:
à Water: ¾
à Macromoleculen: ¼ (eiwit meest, lipiden 4 e , nucleïnezuren 2e , suikers 3e)
à Anorg. Stoffen: 2,5%

Water= hoofdbestanddeel van alle levende wezens

Watersamenstelling afh van species, individu, leeftijd, geslacht:
 Speeksel, traan: 98%
 Zeewater: 96,5%
 Foetus: 94%
 Kwal: 94%
 Plant zonder hout: 80%
 Hart, nier, bloed: 80%
 Mens: 70%

Hoe ouder, hoe minder water
Meer vet, minder water

Voldoende drinken:
 Betere waterbalans
 Afvoer afvalstoffen
 Minder kans nierstenen, constipatie, zwaarlijvigheid
 Betere concentratie, huid




Soorten drinkwater:
 Leidingwater: sterke controle, stabiel

,  Bronwater: samenstelling wisselend, uit oppervlakkige bron
 Natuurlijk mineraalwater: diepere laag, strikt afgebakend gebied, stabiel
à Versch soorten (veel of weinig mineralen)
à Veel = richting zeewater
à Weinig = richting gedestileerd water
à Spa blauw -> geen mineralen
à Leidingwater best -> pas veranderen bij medische ziekte

 Bij zuigeling kijken naar nitraatgehalte (< 15mg/ L)


Eigenschappen:
 Waterstofbruggen
 Ionen en bep. Org. Stoffen oplossen

Functies:
 Structurele opbouw cel
 Oplos- en transportmiddel
à Veel biomoleculen pas actief indien opgelost (O2, CO2, glucose)
à Afvalstoffen verplaatsen uit bloed
 Reagens bij hydrolyse (knippen met H2O) , (de)hydratatie)
 Creëert reactiemilieu
 Zuur – base evenwichten -> leven H+ en OH- ionen
à Tandglazuur lost op bij pH < 5,5
à Cola -> pH 2-3, glazuur erodeert beetje weg -> hoe ouder ,hoe meer
à pH bloed = 7,4 -> schommelt max met 0,05
 lager dan 7,35 = acydose
 te weinig CO2 kwijt
 hypoventilatie
 te weinig H+ excretie
 veel CO2 uitademen = goed

hoger dan 7,45 = Alkalose
 teveel CO2 kwijt
 hyperventilatie
 te veel H+ excretie
 weinig CO2 uitademen -> zak -> CO2 trg inademen
 hoge warmtecapaciteit
à warmte nodig om 1 mol H20 te laten stijgen met 1 Kelvin
à goed voor isotherme stelsels bij dieren
 Poikilothermen (amoebe, vis, amfibie) -> uitwendige thermostaat (uitw factoren)
 Homoiothermen (mens, vogel) -> inwendige thermostaat

 Hoge verdampingswarmte (transpiratie vertebraten) (zweten = thermoregultatie)

2.1.2 Mineralen
Totaal 92 natuurlijke elementen -> 30 in levende wezens

11 bouwelementen in organismen -> samen 99,95% van organisme
à 0,05% andere zeer cruciale elementen maar in mindere mate
-> spoorelementen (= elementen in microhoeveelheden < 0,05%)



Oligo – elementen: absoluut noodzakelijke spoorelementen
 I -> veel jodium in zee -> dieren nemen dit op bv algen -> sterven -> schuim op strand -> land rond zee bevat
veel jodium