Samenvatting Hematologie 2
2022-2023
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Witte bloedcellen (leukocyten):
Witte bloedcellen zijn cruciaal voor de afweer tegen ziekteverwekkende micro-organismen
en kunnen tegen lichaamsvreemde (dode) stoffen bescherming bieden.
Tot de witte bloedcellen behoren de:
- Granulocyten
o Neutrofielen
o Eosinofielen
o Basofielen
- Agranulocyten
o Lymfocyten
o Monocyten
Het aantal witte bloedcellen bij een volwassene ligt tussen 4000 – 11 000 /µL
De witte bloedcel vindt zijn oorsprong in de stamcel die verder uitrijpt tot meer specifieke
progenitoren die op hun beurt verder differentiëren naar de verschillende cellen
Het gehele proces waarbij de verschillende bloedcellen worden aangemaakt wordt de
hematopoiese genoemd en vindt plaats in het beenmerg.
De stamcel is totipotent, afhankelijk van de groeifactoren heb je een ander eindproduct.
Vanaf de rode lijn getrokken op onderstaande afbeelding zijn de cellen morfologisch waar te
nemen onder een microscoop.
1
,De witte bloedcellen kan men in twee grote groepen verdelen:
- Fagocyten
- Immunocyten
Zowel de granulocyten als de monocyten maken deel uit van de fagocyten. De lymfocyten
behoren tot de immunocytaire cellen.
De fagocyten en immunocyten vormen een belangrijk verdedingssysteem tegen infecties
waarbij ze dikwijls samenwerken met twee eiwitsysytemen (complement en
immuunglobulines).
De fagocyten behoren tot het aangeboren immuunsysteem.
De lymfocyten behoren tot het adaptief/ verworven immuunsysteem.
Het beenmerg
Beenderen bestaan uit 2 structuren:
- Compacte been: dit is een gesloten gebied zonder holten
- Spongieus been: een gebied met vele in elkaar overlopende
holten
Het spongieus been bevat 2 soorten beenmerg:
o Rood beenmerg (= bloedaanmakend weefsel)
o Geel beenmerg bevat uitsluitend vetweefsel (diafyse)
Het beenmerg is één van de grootste organen in ons lichaam en het is de belangrijkste plaats van
bloedaanmaak.
Bij een normale volwassene verwachten we een dagelijkse productie van 2,5 biljoen RBC, 2,5 biljoen
plaatjes en 1,0 biljoen granulocyten (=grootste vertegenwoordiger van de WBC) per kg
lichaamsgewicht.
Vooral de platte beenderen zijn rijk aan beenmerg (schedel, ribben, sternum, heupbeen, etc.).
Verder bevinden zich in het rode beenmerg ook macrofagen en vetcellen. Het reticulair bindweefsel
vormt een netwerk waaraan de macrofagen en vetcellen gehecht zijn.
Er zijn verschillende hematopoietische organen:
- Beenmerg
- Lever
- Milt: extramedullaire hematopoiese (=reserve aanmaak)
- Lymfeklieren: B-lymfocyten
- Thymus: T-lymfocyten
2
,Afname van het beenmerg:
In heel wat situaties is een beenmergpunctie
noodzakelijk om meer klaarheid te krijgen m.b.t.
een diagnose: bv. leukemie, sommige anemiën.
De punctie wordt verricht ofwel in de heupkam
ofwel in het borstbeen (sternum) met een
speciale dikke naald onder plaatselijke verdoving
met xylocaïne. Er wordt +/- 2.0 ml geaspireerd uit
het spongieus been.
Het aspiraat bestaat uit merg met
mergfragmentjes en vetdruppels, vermengd met
bloed Van de mergfragmentjes worden
uitstrijkjes gemaakt om verder te kleuren.
Die uitstrijkjes worden gekleurd met may grünwald giëmsa
kleuring (MGG).
Myelopoiese
= de ontwikkeling van de myeloide lijn (neutrofielen, eosinofielen, basofiele granulocyten en
de monocyten). Het gaat over alle cellen die in het beenmerg worden aangemaakt dus ook
RBC en trombocyten.
De myelopoiese wordt verder onderverdeeld in:
- Granulopoiese
- Monocytopoiese
- Trombopoiese
- Erytropoiese
De hematopoiese behelst de aanmaak van alle hematologische cellen, ook diegene die niet
in het beenmerg worden aangemaakt.
De lymfopoiese betreft de aanmaak van lymfocyten die deels in het beenmerg en deels in de
lymfatische weefsels worden gevormd.
3
, Groeifactoren (= cytokines)
Groeifactoren zijn eiwitten die van nature voorkomen in het lichaam en
die ook als geneesmiddel kunnen worden toegediend.
Het zijn eiwitten, glycoproteïnen, geproduceerd na immuunstimulus. Het
heeft een invloed op en regeling van immuniteit, ontsteking en
hematopoiese.
Cytokines worden geproduceerd door WBC of weefselmacrofagen. Het
ontstaat door stimulatie van hematopoietische cellen, endotheelcellen,
fibroblasten (cellen stimuleren elkaar).
Cytokines is een algemene benaming voor interactie tussen cellen.
Er zijn verschillende cytokines:
- Interleukines (IL3)
- γ-Interferon
- α-TNF: induceert apoptosis
- CSF = colony stimulating factor
In onderstaand schema kan je zien waar welke cytokines gebruikt worden voor de vorming
van de verschillende hematopoietische cellen.
Proliferatie = groeien, vermenigvuldigen
Differentiatie = naar verschillende richtingen gaan (verschillend worden)
Maturatie = uitrijpen
Cytokine G-CSF:
Heeft een belangrijke toepassing in de oncologie, waarbij patiënten met kanker behandeld
worden met cytostatica.
Cytostatica heeft als bijwerking dat WBC in de loop van de behandeling sterk dalen.
Waardoor een verhoogde kans van infectie optreedt. Een kritische drempel van het absoluut
4
2022-2023
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Witte bloedcellen (leukocyten):
Witte bloedcellen zijn cruciaal voor de afweer tegen ziekteverwekkende micro-organismen
en kunnen tegen lichaamsvreemde (dode) stoffen bescherming bieden.
Tot de witte bloedcellen behoren de:
- Granulocyten
o Neutrofielen
o Eosinofielen
o Basofielen
- Agranulocyten
o Lymfocyten
o Monocyten
Het aantal witte bloedcellen bij een volwassene ligt tussen 4000 – 11 000 /µL
De witte bloedcel vindt zijn oorsprong in de stamcel die verder uitrijpt tot meer specifieke
progenitoren die op hun beurt verder differentiëren naar de verschillende cellen
Het gehele proces waarbij de verschillende bloedcellen worden aangemaakt wordt de
hematopoiese genoemd en vindt plaats in het beenmerg.
De stamcel is totipotent, afhankelijk van de groeifactoren heb je een ander eindproduct.
Vanaf de rode lijn getrokken op onderstaande afbeelding zijn de cellen morfologisch waar te
nemen onder een microscoop.
1
,De witte bloedcellen kan men in twee grote groepen verdelen:
- Fagocyten
- Immunocyten
Zowel de granulocyten als de monocyten maken deel uit van de fagocyten. De lymfocyten
behoren tot de immunocytaire cellen.
De fagocyten en immunocyten vormen een belangrijk verdedingssysteem tegen infecties
waarbij ze dikwijls samenwerken met twee eiwitsysytemen (complement en
immuunglobulines).
De fagocyten behoren tot het aangeboren immuunsysteem.
De lymfocyten behoren tot het adaptief/ verworven immuunsysteem.
Het beenmerg
Beenderen bestaan uit 2 structuren:
- Compacte been: dit is een gesloten gebied zonder holten
- Spongieus been: een gebied met vele in elkaar overlopende
holten
Het spongieus been bevat 2 soorten beenmerg:
o Rood beenmerg (= bloedaanmakend weefsel)
o Geel beenmerg bevat uitsluitend vetweefsel (diafyse)
Het beenmerg is één van de grootste organen in ons lichaam en het is de belangrijkste plaats van
bloedaanmaak.
Bij een normale volwassene verwachten we een dagelijkse productie van 2,5 biljoen RBC, 2,5 biljoen
plaatjes en 1,0 biljoen granulocyten (=grootste vertegenwoordiger van de WBC) per kg
lichaamsgewicht.
Vooral de platte beenderen zijn rijk aan beenmerg (schedel, ribben, sternum, heupbeen, etc.).
Verder bevinden zich in het rode beenmerg ook macrofagen en vetcellen. Het reticulair bindweefsel
vormt een netwerk waaraan de macrofagen en vetcellen gehecht zijn.
Er zijn verschillende hematopoietische organen:
- Beenmerg
- Lever
- Milt: extramedullaire hematopoiese (=reserve aanmaak)
- Lymfeklieren: B-lymfocyten
- Thymus: T-lymfocyten
2
,Afname van het beenmerg:
In heel wat situaties is een beenmergpunctie
noodzakelijk om meer klaarheid te krijgen m.b.t.
een diagnose: bv. leukemie, sommige anemiën.
De punctie wordt verricht ofwel in de heupkam
ofwel in het borstbeen (sternum) met een
speciale dikke naald onder plaatselijke verdoving
met xylocaïne. Er wordt +/- 2.0 ml geaspireerd uit
het spongieus been.
Het aspiraat bestaat uit merg met
mergfragmentjes en vetdruppels, vermengd met
bloed Van de mergfragmentjes worden
uitstrijkjes gemaakt om verder te kleuren.
Die uitstrijkjes worden gekleurd met may grünwald giëmsa
kleuring (MGG).
Myelopoiese
= de ontwikkeling van de myeloide lijn (neutrofielen, eosinofielen, basofiele granulocyten en
de monocyten). Het gaat over alle cellen die in het beenmerg worden aangemaakt dus ook
RBC en trombocyten.
De myelopoiese wordt verder onderverdeeld in:
- Granulopoiese
- Monocytopoiese
- Trombopoiese
- Erytropoiese
De hematopoiese behelst de aanmaak van alle hematologische cellen, ook diegene die niet
in het beenmerg worden aangemaakt.
De lymfopoiese betreft de aanmaak van lymfocyten die deels in het beenmerg en deels in de
lymfatische weefsels worden gevormd.
3
, Groeifactoren (= cytokines)
Groeifactoren zijn eiwitten die van nature voorkomen in het lichaam en
die ook als geneesmiddel kunnen worden toegediend.
Het zijn eiwitten, glycoproteïnen, geproduceerd na immuunstimulus. Het
heeft een invloed op en regeling van immuniteit, ontsteking en
hematopoiese.
Cytokines worden geproduceerd door WBC of weefselmacrofagen. Het
ontstaat door stimulatie van hematopoietische cellen, endotheelcellen,
fibroblasten (cellen stimuleren elkaar).
Cytokines is een algemene benaming voor interactie tussen cellen.
Er zijn verschillende cytokines:
- Interleukines (IL3)
- γ-Interferon
- α-TNF: induceert apoptosis
- CSF = colony stimulating factor
In onderstaand schema kan je zien waar welke cytokines gebruikt worden voor de vorming
van de verschillende hematopoietische cellen.
Proliferatie = groeien, vermenigvuldigen
Differentiatie = naar verschillende richtingen gaan (verschillend worden)
Maturatie = uitrijpen
Cytokine G-CSF:
Heeft een belangrijke toepassing in de oncologie, waarbij patiënten met kanker behandeld
worden met cytostatica.
Cytostatica heeft als bijwerking dat WBC in de loop van de behandeling sterk dalen.
Waardoor een verhoogde kans van infectie optreedt. Een kritische drempel van het absoluut
4
