HOORCOLLEGE 1 PLENAIRE
INLEIDING
INLEIDING
• Psychiater en jurist Firestone (2007): “probably no single issue in the annals of criminal law has stirred
more controversy, debate, and comparison among laypersons, as well as jurists, than the insanity
defense.”
•
•
• Wanen:
• Hallucinaties: het horen/zien van dingen die er niet zijn
• De aanwezigheid van een stoornis maakt een persoon niet direct ontoerekeningsvatbaar.
• Er moet een link aanwezig zijn tussen de stoornis en het gepleegde delict om ontoerekeningsvatbaar
te worden verklaard
• TBS: stoornis, ernstig delict
• Culpa in causa: wanneer iemand drugs heeft genomen en daardoor in een hallucinatie/waan terecht is
gekomen dan wordt diegene niet als ontoerekeningsvatbaar worden verklaard
SYNDROOM VS. ZIEKTE
• Ziekte: bepaald symptoomcomplex, je kan het duidelijk aanduiden/vaststellen
• In de psychiatrie is er niet zo iets, wij beschrijven dingen en dan komen we tot een symptoom
• Psychische stoornissen bevinden zich op een syndroom-niveau, geen ziekte
• Mensen die onder 1 stoornis vallen kunnen hele andere symptomen vertonen
WAT MAAKT IETS EEN PSYCHIATRISCHE STOORNIS?
, •
COMORBIDITEIT
• Verschillende stoornissen tegelijkertijd
• Beginnen met behandeling → waar iemand het meeste last van heeft
• De psychiatrie is verkaveld → bepaalde instanties behandelen alleen bepaalde stoornissen
• Stoornissen kunnen erg negatief op elkaar inwerken
PSYCHIATRIE EN MAATSCHAPPIJ
• Naast de psychiatrie is ook de politie verantwoordelijk voor psychisch gestoorden → het is een
probleem voor meerdere partijen
• Onvrijwillige opname: wet verplichte ggz
• De psychiatrie kan enorm ingrijpen daarom moet je opletten met wat je doet (opsluiten, medicatie
toedienen etc.) → er kan makkelijk misbruik worden gemaakt
WAAROM ZOU JE DISSIDENTEN ‘GEK’ VERKLAREN?
• Dissident: Een dissident is een individu dat zich, al dan niet samen met gelijkdenkenden, verzet tegen
de overheersende opvattingen of beleidslijnen op politiek, religieus of sociaal gebied
• William Summerlin: wetenschappelijke fraude → baas: ‘the result of mental illness
• Door deze uitspraak werd het een medisch probleem, in plaats van een moreel (slecht) probleem →
kortdurend, behandelbaar, ‘het ging alweer beter’
CONTROVERSIEEL
• Thomas Szasz → psychiater en anti-psychiater. Het is geen geneeskunde
,EXTRA HOORCOLLEGE: INLEIDING
STRAFRECHT
HET NEDERLANDSE STRAFRECHT
DE NEDERLANDSE RECHTSORDE
• Publiekrecht: staat heeft machtspositie
• Civil law: ons recht is neergelegd in wetboeken → NL
• Common law: bijv amerika (jury, pruiken etc.)
• Strafrecht is onder te verdelen in het formele recht en het materiele recht
• Formeel: procedurieel → strafprocesrecht → Wetboek van Strafvordering (Sv)
o Regels voor opsporing, vervolging en berechting
• Materieel: inhoudelijk → Wetboek van Strafrecht (Sr)
o Welk gedrag is strafbaar?
o Onder welke voorwaarden?
o Wat zijn strafuitsluitingsgronden?
o Welke straffen zijn er?
•
• Internationaal recht → EU-recht
HET NEDERLANDSE STRAFRECHT: BEGINSELEN
• Vervolgingsmonopolie OM (geen eigenrichting: het heft in eigen handen nemen → pedo-jagen)
• Legaliteitsbeginsel
o Je mag iemand nog niet vervolgen voor iets wat op het moment van de handeling nog niet
strafbaar was
, o De staat mag alleen handelen op de manier waarop het vastgelegd staat in de wet
• Onschuldspresumptie
o Het recht dat je onschuldig bent totdat de rechter het tegendeel heeft bewezen
• Nemo tenetur
o Mensen hoeven niet mee te werken aan hun eigen veroordeling (bijv. zwijgrecht)
• Recht op een eerlijk proces
o Vallen allerlei dingen onder
▪ Recht op een tolk
▪ Recht op processtukken
▪ Recht op een advocaat
• Subsidiariteit (het meest geschikte middel)
o Het meest geschikte middel moet worden gekozen
• Proportionaliteit (geen grotere inbreuk dan nodig)
o De omvang van de inbreuk
HET STRAFPROCES
VOORBEREIDEND ONDERZOEK → ONDERZOEK, VERHOREN ETC.
• Opsporingsonderzoek
• Onderzoek naar een strafbaar feit
• Bijvoorbeeld na aangifte
• Onder leiding van de officier van justitie
• Rechter-commissaris: onderzoekt of er bepaalde middelen mogen worden gebruikt
• Een verdachte komt in beeld
•
• De vervolging
• Opportuniteitsbeginsel: het OM hoeft niet te vervolgen
• Sepot
• Transactie: verdachte betaalt geldbedrag → betekent geen bekenning van schuld
•
• Strafbeschikking: OM stelt schuld van de verdachte vast
• Art. 12 Sv → alsnog voor de rechter (na sepot, transactie of strafbeschikking)
INLEIDING
INLEIDING
• Psychiater en jurist Firestone (2007): “probably no single issue in the annals of criminal law has stirred
more controversy, debate, and comparison among laypersons, as well as jurists, than the insanity
defense.”
•
•
• Wanen:
• Hallucinaties: het horen/zien van dingen die er niet zijn
• De aanwezigheid van een stoornis maakt een persoon niet direct ontoerekeningsvatbaar.
• Er moet een link aanwezig zijn tussen de stoornis en het gepleegde delict om ontoerekeningsvatbaar
te worden verklaard
• TBS: stoornis, ernstig delict
• Culpa in causa: wanneer iemand drugs heeft genomen en daardoor in een hallucinatie/waan terecht is
gekomen dan wordt diegene niet als ontoerekeningsvatbaar worden verklaard
SYNDROOM VS. ZIEKTE
• Ziekte: bepaald symptoomcomplex, je kan het duidelijk aanduiden/vaststellen
• In de psychiatrie is er niet zo iets, wij beschrijven dingen en dan komen we tot een symptoom
• Psychische stoornissen bevinden zich op een syndroom-niveau, geen ziekte
• Mensen die onder 1 stoornis vallen kunnen hele andere symptomen vertonen
WAT MAAKT IETS EEN PSYCHIATRISCHE STOORNIS?
, •
COMORBIDITEIT
• Verschillende stoornissen tegelijkertijd
• Beginnen met behandeling → waar iemand het meeste last van heeft
• De psychiatrie is verkaveld → bepaalde instanties behandelen alleen bepaalde stoornissen
• Stoornissen kunnen erg negatief op elkaar inwerken
PSYCHIATRIE EN MAATSCHAPPIJ
• Naast de psychiatrie is ook de politie verantwoordelijk voor psychisch gestoorden → het is een
probleem voor meerdere partijen
• Onvrijwillige opname: wet verplichte ggz
• De psychiatrie kan enorm ingrijpen daarom moet je opletten met wat je doet (opsluiten, medicatie
toedienen etc.) → er kan makkelijk misbruik worden gemaakt
WAAROM ZOU JE DISSIDENTEN ‘GEK’ VERKLAREN?
• Dissident: Een dissident is een individu dat zich, al dan niet samen met gelijkdenkenden, verzet tegen
de overheersende opvattingen of beleidslijnen op politiek, religieus of sociaal gebied
• William Summerlin: wetenschappelijke fraude → baas: ‘the result of mental illness
• Door deze uitspraak werd het een medisch probleem, in plaats van een moreel (slecht) probleem →
kortdurend, behandelbaar, ‘het ging alweer beter’
CONTROVERSIEEL
• Thomas Szasz → psychiater en anti-psychiater. Het is geen geneeskunde
,EXTRA HOORCOLLEGE: INLEIDING
STRAFRECHT
HET NEDERLANDSE STRAFRECHT
DE NEDERLANDSE RECHTSORDE
• Publiekrecht: staat heeft machtspositie
• Civil law: ons recht is neergelegd in wetboeken → NL
• Common law: bijv amerika (jury, pruiken etc.)
• Strafrecht is onder te verdelen in het formele recht en het materiele recht
• Formeel: procedurieel → strafprocesrecht → Wetboek van Strafvordering (Sv)
o Regels voor opsporing, vervolging en berechting
• Materieel: inhoudelijk → Wetboek van Strafrecht (Sr)
o Welk gedrag is strafbaar?
o Onder welke voorwaarden?
o Wat zijn strafuitsluitingsgronden?
o Welke straffen zijn er?
•
• Internationaal recht → EU-recht
HET NEDERLANDSE STRAFRECHT: BEGINSELEN
• Vervolgingsmonopolie OM (geen eigenrichting: het heft in eigen handen nemen → pedo-jagen)
• Legaliteitsbeginsel
o Je mag iemand nog niet vervolgen voor iets wat op het moment van de handeling nog niet
strafbaar was
, o De staat mag alleen handelen op de manier waarop het vastgelegd staat in de wet
• Onschuldspresumptie
o Het recht dat je onschuldig bent totdat de rechter het tegendeel heeft bewezen
• Nemo tenetur
o Mensen hoeven niet mee te werken aan hun eigen veroordeling (bijv. zwijgrecht)
• Recht op een eerlijk proces
o Vallen allerlei dingen onder
▪ Recht op een tolk
▪ Recht op processtukken
▪ Recht op een advocaat
• Subsidiariteit (het meest geschikte middel)
o Het meest geschikte middel moet worden gekozen
• Proportionaliteit (geen grotere inbreuk dan nodig)
o De omvang van de inbreuk
HET STRAFPROCES
VOORBEREIDEND ONDERZOEK → ONDERZOEK, VERHOREN ETC.
• Opsporingsonderzoek
• Onderzoek naar een strafbaar feit
• Bijvoorbeeld na aangifte
• Onder leiding van de officier van justitie
• Rechter-commissaris: onderzoekt of er bepaalde middelen mogen worden gebruikt
• Een verdachte komt in beeld
•
• De vervolging
• Opportuniteitsbeginsel: het OM hoeft niet te vervolgen
• Sepot
• Transactie: verdachte betaalt geldbedrag → betekent geen bekenning van schuld
•
• Strafbeschikking: OM stelt schuld van de verdachte vast
• Art. 12 Sv → alsnog voor de rechter (na sepot, transactie of strafbeschikking)
