PERSONEN- , FAMILIE- EN
RELATIEVERMOGENSRECHT
PERSONEN-, FAMILIE- EN Derde
bachelor
rechten,
RELATIEVERMOGENSRECHT UGent
Academiejaar:
2022 - 2023
Door Prof. Gerd Verschelden
, INHOUDSTAFEL
Inhoudstafel......................................................................................................................................................1
Cursusmateriaal....................................................................................................................................9
Examen.................................................................................................................................................9
1) Afstamming................................................................................................................................................10
1.1 Algemeen..............................................................................................................................................10
A) Afstamming vs. adoptie......................................................................................................................10
B) Bloedverwanten (o.b.v. afstamming).................................................................................................10
C) Aanverwanten (o.b.v. huwelijk)..........................................................................................................11
Conclusie.............................................................................................................................................11
Systeem van de graden.......................................................................................................................11
D) Afstammings- en erfrecht en EVRM...................................................................................................11
Afstammings- en erfrecht en de Belgische grondwet.........................................................................11
1.2 Vaststelling v/d afstamming (moederschap)........................................................................................12
A) Vermelding v/d naam v/d moeder in de geboorte akte (art. 312, §1 junctio art. 44, 2° oud BW)......12
B) Erkenning door een vrouw (art. 313 oud BW)....................................................................................13
C) Gerechtelijke vaststelling van moederschap (art. 314 oud BW).........................................................13
D) Bijzondere regels voor overspelige kinderen.....................................................................................13
E) Bijzondere regels voor bloedschennige kinderen...............................................................................13
1.3 Vastelling v/d afstamming (vaderschap)...............................................................................................13
A) De vaderschapsregel (= binnen het huwelijk).....................................................................................14
Vaderschapsconflict............................................................................................................................14
B) Vaststelling v/h vaderschap buiten het huwelijk................................................................................15
Erkenning............................................................................................................................................15
C) Onderzoek naar het vaderschap.....................................................................................................17
Bewijs van vaderschap = noodzakelijk (art. 324 oud BW)...................................................................17
Bewijs van niet-vaderschap...............................................................................................................17
1.4 Vaststelling v/d afstamming (meemoederschap).................................................................................18
A) Principes.............................................................................................................................................18
B) Binnen of buiten het huwelijk?...........................................................................................................19
1.5 Betwisting v/d afstamming...................................................................................................................19
A) Langs moederszijde............................................................................................................................19
Betwisting v/d moederlijke erkenning................................................................................................19
Betwisting van gerechtelijk vastgesteld moederschap (art. 331decies oud BW)................................20
1
, B) Langs vaderszijde................................................................................................................................20
Betwisting v/h vaderschap v/d echtgenoot (art. 318 oud BW)...........................................................20
Betwisting v/d vaderlijke erkenning....................................................................................................23
C) Langs meemoederszijde.....................................................................................................................24
Betwisting meemoederschap v/d echtgenote....................................................................................24
Betwisting erkenning v/d meemoeder...............................................................................................25
1.6 Gevolgen v/d afstamming.....................................................................................................................25
A) Algemene regel + enkele specifieke uitzonderingen i.v.m. de overspelige afstamming....................25
Uitzondering m.b.t. de overspelige afstamming.................................................................................25
B) Familienaam.......................................................................................................................................26
Basisregels in art. 335, 335bis en 335ter oud BW...............................................................................26
Vordering tot naamsbetwisting..........................................................................................................29
Procedures tot verandering van naam en voornamen.......................................................................29
Procedures tot naamsverbetering......................................................................................................30
C) Wettelijke erfopvolging......................................................................................................................31
D) Alimentatie.........................................................................................................................................31
De gemeenrechtelijke familiale alimentatieplicht..............................................................................31
Drie bijzondere onderhoudsverplichtingen van ouders......................................................................33
Onderhoudsplicht ten laste v/d nalatenschap....................................................................................36
Pluraliteit van onderhoudsverplichtingen en onderhoudsgerechtigden.............................................37
Verhaal inzake onderhoudsgelden......................................................................................................37
Gerechtelijke stappen na niet-naleving..............................................................................................38
Dienstverlening door DAVO................................................................................................................39
Algemeen voorrecht op roerend goed................................................................................................40
E) (ouderlijk gezag).................................................................................................................................40
2) Adoptie.......................................................................................................................................................41
2.1 Historiek................................................................................................................................................41
2.2 Grondvoorwaarden voor adoptie.........................................................................................................41
A) Instellingsvoorwaarden......................................................................................................................41
B) Vereisten inzake burgerlijke staat......................................................................................................42
C) Grondvoorwaarden............................................................................................................................43
D) Leeftijdsvereisten...............................................................................................................................43
E) Toestemmingen tot adoptie...............................................................................................................44
Wie moet toestemmen?.....................................................................................................................44
Hoe toestemmen of toestemming weigeren? (art. 348-8 oud BW en 348-10 oud BW).....................44
Intrekking v/e gegeven toestemming (art. 348-8 oud BW).................................................................45
2.3 Adoptieprocedure.................................................................................................................................47
2
, A) Voorbereiding tot adoptie..................................................................................................................47
B) Vaststelling van de geschiktheid om te adopteren (minderjarige).....................................................47
C) Fasen in de rechtspleging...................................................................................................................48
Verhoor van alle betrokkenen............................................................................................................48
Onderzoek door de rechtbank............................................................................................................48
Specifiek: wachttermijn......................................................................................................................49
Specifiek: wijziging v/d adoptievorm tijdens de procedure................................................................49
Rechtsmiddelen..................................................................................................................................49
Administratieve formaliteiten.............................................................................................................49
2.4 Gevolgen van de adoptie......................................................................................................................49
A) Algemeen...........................................................................................................................................49
B) Gevolgen van de gewone adoptie......................................................................................................49
Basisprincipes.....................................................................................................................................49
Naam en voornaam (art. 353-1 tot 6 oud BW)...................................................................................50
Ouderlijk gezag (art. 353-8 tot 10 oud BW)........................................................................................51
Huwelijksbeletselen (art. 353-13 oud BW).........................................................................................52
Alimentatie (art. 353-14 oud BW).......................................................................................................52
Erfrecht (niet te kennen voor examen)...............................................................................................52
C) Gevolgen van de volle adoptie...........................................................................................................52
Algemeen............................................................................................................................................52
Ouderlijk gezag...................................................................................................................................52
Naam..................................................................................................................................................52
Onderhoudsverplichtingen.................................................................................................................53
Erfrecht (niet te kennen voor examen)...............................................................................................53
2.5 Herziening van de adoptie....................................................................................................................53
Art. 351 oud BW.................................................................................................................................53
Art. 354-1 tot 3 oud BW......................................................................................................................53
Nieuwe adoptie...................................................................................................................................53
Vaststelling v/d afstamming na adoptie.............................................................................................54
Omzetting van gewone adoptie in volle adoptie.................................................................................55
3) Beschermde minderjarigen........................................................................................................................55
3.1 IVRK......................................................................................................................................................55
3.2 Principiële handelingsonbekwaamheid v/d minderjarige.....................................................................56
A) Materiële rechtshandelingen.............................................................................................................56
B) Proceshandelingen.............................................................................................................................56
C) Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid van de minderjarige............................................................56
Handelingen die de minderjarige alleen kan verrichten.....................................................................56
3
RELATIEVERMOGENSRECHT
PERSONEN-, FAMILIE- EN Derde
bachelor
rechten,
RELATIEVERMOGENSRECHT UGent
Academiejaar:
2022 - 2023
Door Prof. Gerd Verschelden
, INHOUDSTAFEL
Inhoudstafel......................................................................................................................................................1
Cursusmateriaal....................................................................................................................................9
Examen.................................................................................................................................................9
1) Afstamming................................................................................................................................................10
1.1 Algemeen..............................................................................................................................................10
A) Afstamming vs. adoptie......................................................................................................................10
B) Bloedverwanten (o.b.v. afstamming).................................................................................................10
C) Aanverwanten (o.b.v. huwelijk)..........................................................................................................11
Conclusie.............................................................................................................................................11
Systeem van de graden.......................................................................................................................11
D) Afstammings- en erfrecht en EVRM...................................................................................................11
Afstammings- en erfrecht en de Belgische grondwet.........................................................................11
1.2 Vaststelling v/d afstamming (moederschap)........................................................................................12
A) Vermelding v/d naam v/d moeder in de geboorte akte (art. 312, §1 junctio art. 44, 2° oud BW)......12
B) Erkenning door een vrouw (art. 313 oud BW)....................................................................................13
C) Gerechtelijke vaststelling van moederschap (art. 314 oud BW).........................................................13
D) Bijzondere regels voor overspelige kinderen.....................................................................................13
E) Bijzondere regels voor bloedschennige kinderen...............................................................................13
1.3 Vastelling v/d afstamming (vaderschap)...............................................................................................13
A) De vaderschapsregel (= binnen het huwelijk).....................................................................................14
Vaderschapsconflict............................................................................................................................14
B) Vaststelling v/h vaderschap buiten het huwelijk................................................................................15
Erkenning............................................................................................................................................15
C) Onderzoek naar het vaderschap.....................................................................................................17
Bewijs van vaderschap = noodzakelijk (art. 324 oud BW)...................................................................17
Bewijs van niet-vaderschap...............................................................................................................17
1.4 Vaststelling v/d afstamming (meemoederschap).................................................................................18
A) Principes.............................................................................................................................................18
B) Binnen of buiten het huwelijk?...........................................................................................................19
1.5 Betwisting v/d afstamming...................................................................................................................19
A) Langs moederszijde............................................................................................................................19
Betwisting v/d moederlijke erkenning................................................................................................19
Betwisting van gerechtelijk vastgesteld moederschap (art. 331decies oud BW)................................20
1
, B) Langs vaderszijde................................................................................................................................20
Betwisting v/h vaderschap v/d echtgenoot (art. 318 oud BW)...........................................................20
Betwisting v/d vaderlijke erkenning....................................................................................................23
C) Langs meemoederszijde.....................................................................................................................24
Betwisting meemoederschap v/d echtgenote....................................................................................24
Betwisting erkenning v/d meemoeder...............................................................................................25
1.6 Gevolgen v/d afstamming.....................................................................................................................25
A) Algemene regel + enkele specifieke uitzonderingen i.v.m. de overspelige afstamming....................25
Uitzondering m.b.t. de overspelige afstamming.................................................................................25
B) Familienaam.......................................................................................................................................26
Basisregels in art. 335, 335bis en 335ter oud BW...............................................................................26
Vordering tot naamsbetwisting..........................................................................................................29
Procedures tot verandering van naam en voornamen.......................................................................29
Procedures tot naamsverbetering......................................................................................................30
C) Wettelijke erfopvolging......................................................................................................................31
D) Alimentatie.........................................................................................................................................31
De gemeenrechtelijke familiale alimentatieplicht..............................................................................31
Drie bijzondere onderhoudsverplichtingen van ouders......................................................................33
Onderhoudsplicht ten laste v/d nalatenschap....................................................................................36
Pluraliteit van onderhoudsverplichtingen en onderhoudsgerechtigden.............................................37
Verhaal inzake onderhoudsgelden......................................................................................................37
Gerechtelijke stappen na niet-naleving..............................................................................................38
Dienstverlening door DAVO................................................................................................................39
Algemeen voorrecht op roerend goed................................................................................................40
E) (ouderlijk gezag).................................................................................................................................40
2) Adoptie.......................................................................................................................................................41
2.1 Historiek................................................................................................................................................41
2.2 Grondvoorwaarden voor adoptie.........................................................................................................41
A) Instellingsvoorwaarden......................................................................................................................41
B) Vereisten inzake burgerlijke staat......................................................................................................42
C) Grondvoorwaarden............................................................................................................................43
D) Leeftijdsvereisten...............................................................................................................................43
E) Toestemmingen tot adoptie...............................................................................................................44
Wie moet toestemmen?.....................................................................................................................44
Hoe toestemmen of toestemming weigeren? (art. 348-8 oud BW en 348-10 oud BW).....................44
Intrekking v/e gegeven toestemming (art. 348-8 oud BW).................................................................45
2.3 Adoptieprocedure.................................................................................................................................47
2
, A) Voorbereiding tot adoptie..................................................................................................................47
B) Vaststelling van de geschiktheid om te adopteren (minderjarige).....................................................47
C) Fasen in de rechtspleging...................................................................................................................48
Verhoor van alle betrokkenen............................................................................................................48
Onderzoek door de rechtbank............................................................................................................48
Specifiek: wachttermijn......................................................................................................................49
Specifiek: wijziging v/d adoptievorm tijdens de procedure................................................................49
Rechtsmiddelen..................................................................................................................................49
Administratieve formaliteiten.............................................................................................................49
2.4 Gevolgen van de adoptie......................................................................................................................49
A) Algemeen...........................................................................................................................................49
B) Gevolgen van de gewone adoptie......................................................................................................49
Basisprincipes.....................................................................................................................................49
Naam en voornaam (art. 353-1 tot 6 oud BW)...................................................................................50
Ouderlijk gezag (art. 353-8 tot 10 oud BW)........................................................................................51
Huwelijksbeletselen (art. 353-13 oud BW).........................................................................................52
Alimentatie (art. 353-14 oud BW).......................................................................................................52
Erfrecht (niet te kennen voor examen)...............................................................................................52
C) Gevolgen van de volle adoptie...........................................................................................................52
Algemeen............................................................................................................................................52
Ouderlijk gezag...................................................................................................................................52
Naam..................................................................................................................................................52
Onderhoudsverplichtingen.................................................................................................................53
Erfrecht (niet te kennen voor examen)...............................................................................................53
2.5 Herziening van de adoptie....................................................................................................................53
Art. 351 oud BW.................................................................................................................................53
Art. 354-1 tot 3 oud BW......................................................................................................................53
Nieuwe adoptie...................................................................................................................................53
Vaststelling v/d afstamming na adoptie.............................................................................................54
Omzetting van gewone adoptie in volle adoptie.................................................................................55
3) Beschermde minderjarigen........................................................................................................................55
3.1 IVRK......................................................................................................................................................55
3.2 Principiële handelingsonbekwaamheid v/d minderjarige.....................................................................56
A) Materiële rechtshandelingen.............................................................................................................56
B) Proceshandelingen.............................................................................................................................56
C) Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid van de minderjarige............................................................56
Handelingen die de minderjarige alleen kan verrichten.....................................................................56
3