Jeugdrecht
Inhoud
HOOFDSTUK 1: HET INTERNATIONAAL VERDER VAN DE RECHTEN VAN HET KIND (ivrk)..............................................4
1. Ontstaansgeschiedenis...........................................................................................................................................5
1.1. Wat is het Verklaring van rechten van kind (IVRK)?........................................................................................5
2. de inhoud van het gedrag.......................................................................................................................................5
2.1. de drie P’s.........................................................................................................................................................5
2.2. draagwijdte van het ivrk..................................................................................................................................6
2.3. de 54 artikelen van het ivrk in eenvoudige bewoordingen.............................................................................7
3. De toepassing van het Verdrag controleren...........................................................................................................8
3.1. Het internationaal comité voor de rechten van het kind................................................................................8
3.2. Het kinderrechtencommisariaat (2007)...........................................................................................................9
3.3. Kinderrechtencoalitie.......................................................................................................................................9
HOOFDSTUK 2: JEUGDHULPVERLENING IN VLAANDEREN...........................................................................................10
1. INLEIDING..............................................................................................................................................................10
1.1. Ontstaansgeschiedenis..................................................................................................................................10
1.2. het decreet integrale jeugdhulp....................................................................................................................10
1.3. de integrale jeugdhulp schematische weergeven.........................................................................................11
2. Vrijwillige jeugdhulpverlening...............................................................................................................................11
2.1. Vrijwillige instemming....................................................................................................................................11
2.2. brede instap...................................................................................................................................................12
2.3. probleemgebonden hulp...............................................................................................................................12
2.4. multidisciplinaire teams (MDT)......................................................................................................................12
3. onderscheid rechtstreeks toegankelijk en niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.........................12
3.1. rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening (RTJ)....................................................................................12
3.2. niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening (NRTJ)..........................................................................12
3.3. de gemandateerde voorzieningen (GV).........................................................................................................14
3.4. Het parket......................................................................................................................................................15
4. Gerechtelijke jeugdhulp........................................................................................................................................16
4.1. De vorderingsmogelijkheden van het openbaar ministerie..........................................................................16
4.2. de gerechtelijke maatregelen........................................................................................................................16
4.3. de sociale dienst jeugdrechtbank..................................................................................................................17
HOOFDSTUK 3: het decreet rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp..........................................17
1. Inleiding.................................................................................................................................................................17
Pagina 1 van 59
, Jeugdrecht
1.1. algemeen kader..............................................................................................................................................17
1.2. toepassingsgebied..........................................................................................................................................18
2. Algemene principes van het decreet....................................................................................................................19
2.1. Bekwaamheid van de minderjarige...............................................................................................................19
2.2. het belang van de minderjarige.....................................................................................................................20
3. Recht van instemming, informatie en duidelijke communicatie..........................................................................22
3.1. Geïnformeerd instemmen met of weigeren van jeugdhulp, vrije keuze van jeugddhulpaanbieder en het
recht om een interventie van een bepaalde jeugdhulpverlener te weigeren......................................................22
3.2. Recht op informatie.......................................................................................................................................23
4. Recht op inspraak en participatie.........................................................................................................................24
4.1. Individueel niveau..........................................................................................................................................24
4.2. collectief niveau.............................................................................................................................................24
5. Recht op een dossier.............................................................................................................................................25
5.1. recht op een dossier.......................................................................................................................................25
5.2. gezondheidsgegevens....................................................................................................................................26
5.3. recht op toegang tot het dossier...................................................................................................................26
5.4. recht op aanvulling van het dossier...............................................................................................................28
5.5. recht op een afschrift.....................................................................................................................................28
5.6. recht op verzet tegen toegang tot het dossier..............................................................................................28
6. recht op bijstand van een vertrouwenspersoon...................................................................................................28
6.1. voorwaarden om vertrouwenspersoon te worden.......................................................................................29
6.2. aanwijzing van een vertrouwenspersoon......................................................................................................29
6.3. wat wordt er van een vertrouwenspersoon verwacht?................................................................................29
7. recht op privacy.....................................................................................................................................................30
7.1. respect voor de persoonlijke levenssfeer......................................................................................................30
8. het beroepsgeheim...............................................................................................................................................31
8.1. Begripsomschrijving.......................................................................................................................................31
8.2. Belang van beroepsgeheim............................................................................................................................31
8.3. Juridische basis...............................................................................................................................................31
8.4. Wie is gebonden door het beroepsgeheim...................................................................................................31
8.5. Wie heeft beroepsgeheim..............................................................................................................................32
8.6. Sectorale wetgeving.......................................................................................................................................32
8.7. Wat is de inhoud van het beroepsgeheim?...................................................................................................32
8.8. Beroepsdiscretieplicht...................................................................................................................................32
Pagina 2 van 59
, Jeugdrecht
8.9. Beroepen die binnen Justitie verantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van strafrechtelijke
maatregelen..........................................................................................................................................................33
8.10. Door de wet voorziene uitzonderingen op het beroepsgeheim -) spreekrecht..........................................33
8.11. Schuldig verzuim..........................................................................................................................................34
8.12. Rapportageplicht..........................................................................................................................................34
8.13. Geld beroepsgeheim ook ten aanzien van ouders......................................................................................34
8.14. Ouderlijk gezag.............................................................................................................................................35
8.15. Gedeeld beroepsgeheim..............................................................................................................................35
8.16. Gezamenlijk beroepsgeheim........................................................................................................................35
8.17. Gevolgen van schending van beroepsgeheim.............................................................................................35
9. recht op een menswaardige behandeling............................................................................................................35
9.1. een onmenselijke of onterende behandeling................................................................................................36
9.2. een onmenselijke of onterende bestraffing..................................................................................................36
9.3. voorwaarden sanctionering...........................................................................................................................36
9.4. wat verboden is..............................................................................................................................................36
9.5. tijdelijke afzondering of tijdelijke vrijheidsbeperking....................................................................................36
9.6. wat met fixeren?............................................................................................................................................37
10. klachtrecht..........................................................................................................................................................37
hoofdstuk 4: de rechten van kinderen op de vlucht.....................................................................................................37
1. Inleiding.................................................................................................................................................................38
1.1. Wat is een vluchteling?..................................................................................................................................38
1.2. kinderen in gezinnen met precair verblijf of zonder wettig verblijf..............................................................38
2. Wat is een niet – begeleide minderjarige?...........................................................................................................38
2.1. wettelijke definitie.........................................................................................................................................38
2.2. Verblijfsprocedure.........................................................................................................................................39
3. recht op opvang....................................................................................................................................................40
3.1. Fase 1: observatie en oriëntatiecentrum (OOc)............................................................................................40
3.2. Fase 2: federale opvangstructuur..................................................................................................................40
3.3. Fase 3: Fase 3: lokaal opvanginitiatief (LOI)...................................................................................................40
4. recht op een voogd...............................................................................................................................................41
4.1. de dienst voogdij............................................................................................................................................41
4.2. de voogden.....................................................................................................................................................41
5. recht op gezinshereniging.....................................................................................................................................42
6. Recht op onderwijs...............................................................................................................................................43
Pagina 3 van 59
, Jeugdrecht
7. Recht om niet opgesloten te worden...................................................................................................................43
8. recht op medische hulp.........................................................................................................................................44
9. specifieke aandachtspunten bij NMB...................................................................................................................44
9.1. mandaat.........................................................................................................................................................44
9.2. het is een diverse groep.................................................................................................................................44
hoofdstuk 5: het nieuwe jeugddelinquentierecht........................................................................................................45
1. Inleiding.................................................................................................................................................................45
2. Basisprincipes van het nieuwe decreet................................................................................................................46
3. toepassingsgebied van het jeugddelinquentierecht.............................................................................................47
3.1. territoriaal......................................................................................................................................................47
3.2. interventiegrond............................................................................................................................................47
3.3. leeftijdsgrenzen..............................................................................................................................................47
3.4. ouders en opvoedigsverantwoordelijken......................................................................................................47
4. de verschillende actoren in het jeugddelinquetierecht........................................................................................47
4.1. de politie........................................................................................................................................................47
4.2. het openbaar ministerie (OM).......................................................................................................................48
4.3. de onderzoeksrechter....................................................................................................................................48
4.4. de familie- en jeugdrechtbank.......................................................................................................................48
4.5. de sociale dienst voor gerechtelijke jeugdhulpverlening..............................................................................48
4.6. de advocatuur................................................................................................................................................48
5. Verloop van de procedure....................................................................................................................................49
5.1. de onderzoeksfase: het onderzoek naar de feiten........................................................................................49
5.2. de onderzoeksfase: het onderzoek naar de persoon en de leefomgeving...................................................49
6. Antwoorden op diverse niveaus...........................................................................................................................49
6.1. algemeen........................................................................................................................................................49
6.2. de afhandeling op het niveau van het openbaar ministerie..........................................................................49
6.3. de procedure voor de jeugdrechtbank..........................................................................................................53
7. De gemeenschapsinstellingen...............................................................................................................................57
8. uitzonderingen op de bevoegdheid van de jeugdrecht – bank in het jeugddelinquentierecht...........................57
8.1. de uithandengeving.......................................................................................................................................57
8.2. Interventie bij een verkeersmisdrijf...............................................................................................................58
8.3. gemeentelijke administratieve sancties (GAS)..............................................................................................58
HOOFDSTUK 1: HET INTERNATIONAAL VERDER VAN DE RECHTEN VAN HET KIND (IVRK).
Pagina 4 van 59
Inhoud
HOOFDSTUK 1: HET INTERNATIONAAL VERDER VAN DE RECHTEN VAN HET KIND (ivrk)..............................................4
1. Ontstaansgeschiedenis...........................................................................................................................................5
1.1. Wat is het Verklaring van rechten van kind (IVRK)?........................................................................................5
2. de inhoud van het gedrag.......................................................................................................................................5
2.1. de drie P’s.........................................................................................................................................................5
2.2. draagwijdte van het ivrk..................................................................................................................................6
2.3. de 54 artikelen van het ivrk in eenvoudige bewoordingen.............................................................................7
3. De toepassing van het Verdrag controleren...........................................................................................................8
3.1. Het internationaal comité voor de rechten van het kind................................................................................8
3.2. Het kinderrechtencommisariaat (2007)...........................................................................................................9
3.3. Kinderrechtencoalitie.......................................................................................................................................9
HOOFDSTUK 2: JEUGDHULPVERLENING IN VLAANDEREN...........................................................................................10
1. INLEIDING..............................................................................................................................................................10
1.1. Ontstaansgeschiedenis..................................................................................................................................10
1.2. het decreet integrale jeugdhulp....................................................................................................................10
1.3. de integrale jeugdhulp schematische weergeven.........................................................................................11
2. Vrijwillige jeugdhulpverlening...............................................................................................................................11
2.1. Vrijwillige instemming....................................................................................................................................11
2.2. brede instap...................................................................................................................................................12
2.3. probleemgebonden hulp...............................................................................................................................12
2.4. multidisciplinaire teams (MDT)......................................................................................................................12
3. onderscheid rechtstreeks toegankelijk en niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening.........................12
3.1. rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening (RTJ)....................................................................................12
3.2. niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulpverlening (NRTJ)..........................................................................12
3.3. de gemandateerde voorzieningen (GV).........................................................................................................14
3.4. Het parket......................................................................................................................................................15
4. Gerechtelijke jeugdhulp........................................................................................................................................16
4.1. De vorderingsmogelijkheden van het openbaar ministerie..........................................................................16
4.2. de gerechtelijke maatregelen........................................................................................................................16
4.3. de sociale dienst jeugdrechtbank..................................................................................................................17
HOOFDSTUK 3: het decreet rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp..........................................17
1. Inleiding.................................................................................................................................................................17
Pagina 1 van 59
, Jeugdrecht
1.1. algemeen kader..............................................................................................................................................17
1.2. toepassingsgebied..........................................................................................................................................18
2. Algemene principes van het decreet....................................................................................................................19
2.1. Bekwaamheid van de minderjarige...............................................................................................................19
2.2. het belang van de minderjarige.....................................................................................................................20
3. Recht van instemming, informatie en duidelijke communicatie..........................................................................22
3.1. Geïnformeerd instemmen met of weigeren van jeugdhulp, vrije keuze van jeugddhulpaanbieder en het
recht om een interventie van een bepaalde jeugdhulpverlener te weigeren......................................................22
3.2. Recht op informatie.......................................................................................................................................23
4. Recht op inspraak en participatie.........................................................................................................................24
4.1. Individueel niveau..........................................................................................................................................24
4.2. collectief niveau.............................................................................................................................................24
5. Recht op een dossier.............................................................................................................................................25
5.1. recht op een dossier.......................................................................................................................................25
5.2. gezondheidsgegevens....................................................................................................................................26
5.3. recht op toegang tot het dossier...................................................................................................................26
5.4. recht op aanvulling van het dossier...............................................................................................................28
5.5. recht op een afschrift.....................................................................................................................................28
5.6. recht op verzet tegen toegang tot het dossier..............................................................................................28
6. recht op bijstand van een vertrouwenspersoon...................................................................................................28
6.1. voorwaarden om vertrouwenspersoon te worden.......................................................................................29
6.2. aanwijzing van een vertrouwenspersoon......................................................................................................29
6.3. wat wordt er van een vertrouwenspersoon verwacht?................................................................................29
7. recht op privacy.....................................................................................................................................................30
7.1. respect voor de persoonlijke levenssfeer......................................................................................................30
8. het beroepsgeheim...............................................................................................................................................31
8.1. Begripsomschrijving.......................................................................................................................................31
8.2. Belang van beroepsgeheim............................................................................................................................31
8.3. Juridische basis...............................................................................................................................................31
8.4. Wie is gebonden door het beroepsgeheim...................................................................................................31
8.5. Wie heeft beroepsgeheim..............................................................................................................................32
8.6. Sectorale wetgeving.......................................................................................................................................32
8.7. Wat is de inhoud van het beroepsgeheim?...................................................................................................32
8.8. Beroepsdiscretieplicht...................................................................................................................................32
Pagina 2 van 59
, Jeugdrecht
8.9. Beroepen die binnen Justitie verantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van strafrechtelijke
maatregelen..........................................................................................................................................................33
8.10. Door de wet voorziene uitzonderingen op het beroepsgeheim -) spreekrecht..........................................33
8.11. Schuldig verzuim..........................................................................................................................................34
8.12. Rapportageplicht..........................................................................................................................................34
8.13. Geld beroepsgeheim ook ten aanzien van ouders......................................................................................34
8.14. Ouderlijk gezag.............................................................................................................................................35
8.15. Gedeeld beroepsgeheim..............................................................................................................................35
8.16. Gezamenlijk beroepsgeheim........................................................................................................................35
8.17. Gevolgen van schending van beroepsgeheim.............................................................................................35
9. recht op een menswaardige behandeling............................................................................................................35
9.1. een onmenselijke of onterende behandeling................................................................................................36
9.2. een onmenselijke of onterende bestraffing..................................................................................................36
9.3. voorwaarden sanctionering...........................................................................................................................36
9.4. wat verboden is..............................................................................................................................................36
9.5. tijdelijke afzondering of tijdelijke vrijheidsbeperking....................................................................................36
9.6. wat met fixeren?............................................................................................................................................37
10. klachtrecht..........................................................................................................................................................37
hoofdstuk 4: de rechten van kinderen op de vlucht.....................................................................................................37
1. Inleiding.................................................................................................................................................................38
1.1. Wat is een vluchteling?..................................................................................................................................38
1.2. kinderen in gezinnen met precair verblijf of zonder wettig verblijf..............................................................38
2. Wat is een niet – begeleide minderjarige?...........................................................................................................38
2.1. wettelijke definitie.........................................................................................................................................38
2.2. Verblijfsprocedure.........................................................................................................................................39
3. recht op opvang....................................................................................................................................................40
3.1. Fase 1: observatie en oriëntatiecentrum (OOc)............................................................................................40
3.2. Fase 2: federale opvangstructuur..................................................................................................................40
3.3. Fase 3: Fase 3: lokaal opvanginitiatief (LOI)...................................................................................................40
4. recht op een voogd...............................................................................................................................................41
4.1. de dienst voogdij............................................................................................................................................41
4.2. de voogden.....................................................................................................................................................41
5. recht op gezinshereniging.....................................................................................................................................42
6. Recht op onderwijs...............................................................................................................................................43
Pagina 3 van 59
, Jeugdrecht
7. Recht om niet opgesloten te worden...................................................................................................................43
8. recht op medische hulp.........................................................................................................................................44
9. specifieke aandachtspunten bij NMB...................................................................................................................44
9.1. mandaat.........................................................................................................................................................44
9.2. het is een diverse groep.................................................................................................................................44
hoofdstuk 5: het nieuwe jeugddelinquentierecht........................................................................................................45
1. Inleiding.................................................................................................................................................................45
2. Basisprincipes van het nieuwe decreet................................................................................................................46
3. toepassingsgebied van het jeugddelinquentierecht.............................................................................................47
3.1. territoriaal......................................................................................................................................................47
3.2. interventiegrond............................................................................................................................................47
3.3. leeftijdsgrenzen..............................................................................................................................................47
3.4. ouders en opvoedigsverantwoordelijken......................................................................................................47
4. de verschillende actoren in het jeugddelinquetierecht........................................................................................47
4.1. de politie........................................................................................................................................................47
4.2. het openbaar ministerie (OM).......................................................................................................................48
4.3. de onderzoeksrechter....................................................................................................................................48
4.4. de familie- en jeugdrechtbank.......................................................................................................................48
4.5. de sociale dienst voor gerechtelijke jeugdhulpverlening..............................................................................48
4.6. de advocatuur................................................................................................................................................48
5. Verloop van de procedure....................................................................................................................................49
5.1. de onderzoeksfase: het onderzoek naar de feiten........................................................................................49
5.2. de onderzoeksfase: het onderzoek naar de persoon en de leefomgeving...................................................49
6. Antwoorden op diverse niveaus...........................................................................................................................49
6.1. algemeen........................................................................................................................................................49
6.2. de afhandeling op het niveau van het openbaar ministerie..........................................................................49
6.3. de procedure voor de jeugdrechtbank..........................................................................................................53
7. De gemeenschapsinstellingen...............................................................................................................................57
8. uitzonderingen op de bevoegdheid van de jeugdrecht – bank in het jeugddelinquentierecht...........................57
8.1. de uithandengeving.......................................................................................................................................57
8.2. Interventie bij een verkeersmisdrijf...............................................................................................................58
8.3. gemeentelijke administratieve sancties (GAS)..............................................................................................58
HOOFDSTUK 1: HET INTERNATIONAAL VERDER VAN DE RECHTEN VAN HET KIND (IVRK).
Pagina 4 van 59
