De v
GESCHIEDENIS VAN HET
PUBLIEKRECHT EN DE
POLITIEK
Georges Martyn
Abstract
[Trek de aandacht van uw lezer met een interessante samenvatting. Dit is meestal een kort
overzicht van het document.
Wanneer u uw inhoud wilt toevoegen, klikt u hier en begint u te typen.]
32492456982
[E-mailadres]
,Inhoud
Hoofdstuk 1: Inleiding............................................................................................................................4
§ 1. DEFINITIE: Geschiedenis publiekrecht + politiek..........................................................................5
2.Geschiedenis en recht ‘dienen elkaar’.............................................................................................6
3.Continuïteit....................................................................................................................................10
4. De NOODZAKELIJKE reflex van de historische kritiek....................................................................11
5.Historische achtergrond................................................................................................................12
B. PUBLIEKRECHT..............................................................................................................................14
2. ONTSTAAN van het PUBLIEKRECHT..............................................................................................17
C. POLITIEK...........................................................................................................................................21
§ 1. DOELSTELLINGEN van de CURSUS..............................................................................................23
A. Publiekrechtelijke basisbegrippen............................................................................................23
B. INZICHT leidt tot RELATIVERING + KRITIEK...............................................................................24
C. TENDENSEN..............................................................................................................................25
Hoofdstuk 2 De fundamenten uit de oudheid......................................................................................25
§ 1. De oudste bouwstenen v.h. publiekrecht..................................................................................26
A. De alleroudste rechtsteksten (Middellandse Zee)....................................................................26
§ 2. Het gewoonterecht....................................................................................................................28
A. Wat is het gewoonterecht / de gewoonte?..............................................................................28
B. Bestaansvoorwaarden gewoonterecht:....................................................................................29
C. Kenmerken: (tussen 500-700, belangrijkste rechtsbron is Gewoonterecht)............................29
§ 3: Het Romeins publiekrecht.........................................................................................................30
1. Het oud-Romeinse recht (753 v.C. – ca. 250 v.C.).....................................................................31
2. Het voor-klassieke recht (ca. 250 v.C. – ca. 0)...........................................................................33
3. Het klassieke recht (ca. 0 – ca. 250)..........................................................................................34
4. Het na-klassieke recht (ca. 250 – ca.530)..................................................................................36
5. Het Justiniaanse recht (vooral Oost-Romeins!).........................................................................37
6. Het Byzantijnse recht................................................................................................................38
§ 4. De kerk.......................................................................................................................................38
A. Van Romeinen naar Germanen: een publiekrechtelijke achteruitgang?......................................39
1
, A. Publiekrecht bij de Franken?........................................................................................................42
1. Recht = Gewoonterecht............................................................................................................42
2. Lex Salica = (grotendeels) strafrecht.........................................................................................43
B. publiekrecht bij de Franken?........................................................................................................44
3. Een soort Frankische “staatsorganisatie”.................................................................................44
C. De Karolingische Renaissance.......................................................................................................45
B. Het Karolingische recht.................................................................................................................47
E. leenstelsel.....................................................................................................................................48
1. Ontstaan, definitie en belening.................................................................................................48
2. De verbintenissen.....................................................................................................................51
3. De evolutie van het leenrecht tot 1300....................................................................................54
4. De klassieke feodale periode (1000-1300)................................................................................55
E. Het leenstelsel..............................................................................................................................57
5. Het graafschap Vlaanderen.......................................................................................................57
6. Het leenrecht van 1300 tot 1789/1795.....................................................................................60
7. Evaluatie van het leenstelsel.....................................................................................................60
§ 2. Verbrokkeling van recht en macht (9de-11de eeuw).....................................................................61
A. Het Karolingische rijk valt uiteen..................................................................................................61
B. Grenzen aan de verbrokkeling......................................................................................................65
4.Duitsland (en Oostenrijk) in de 19de-21ste eeuw.............................................................................65
1945-2022 - scheiding en hereniging............................................................................................66
Duitsland: scheiding en hereniging 1945-2022.............................................................................66
Duitsland = federale staat.............................................................................................................67
Hoofdstuk 4: De late middeleeuwen....................................................................................................67
§ 1. De steden...................................................................................................................................68
A. Stadsrechten of stadsprivileges................................................................................................68
B. Stadspoorters = de eerste burgers...........................................................................................72
C.De macht IN de steden..............................................................................................................73
D. De steden aan de macht...........................................................................................................75
§ 2. De soevereine vorst...................................................................................................................76
§ 3. Constitutionalisme.....................................................................................................................78
A. ALGEMEEN...............................................................................................................................78
B. Engeland: Magna Carta (1215).................................................................................................79
C. Constituties in de Zuidelijke Nederlanden................................................................................81
2
, § 4. Parlementarisme.......................................................................................................................83
A. Terminologie............................................................................................................................83
B. Engelse “Houses of Parliament”...............................................................................................84
C. De Zuidelijke Nederlanden.......................................................................................................85
D. “Vertegenwoordiging” en “Democratie”..................................................................................86
Hoofdstuk 5: (Her)geboorte van de rechtswetenschap........................................................................88
§ 1. De renaissance van de twaalfde eeuw.......................................................................................88
A. (her)geboorte rechtswetenschap.............................................................................................88
B. (her)geboorte wetgeving..........................................................................................................90
C. Begin van bureaucratisering.....................................................................................................91
D.Wetenschappelijke invloed op het strafrecht...........................................................................92
E. Een succesrijke “RECEPTIE” (vooral Romeins, ook canoniek recht)..........................................96
§ 2: Een vernieuwde kerk.................................................................................................................97
A. De Gregoriaanse hervorming en de investituurstrijd...............................................................97
B.Het canonieke recht..................................................................................................................98
Hoofdstuk 6. De Vroegmoderne Tijd: ontwikkeling van de soevereine nationale staat.....................100
§ 1. Bourgondische, Spaanse, Oostenrijkse en bijna onafhankelijke Nederlanden........................100
A.1 De Bourgondische hertogen.................................................................................................101
A.2 Keizer Karel V -> kleinzoon van Maximiliaan van Oostenrijk................................................103
A.3 De zeventien provinciën.......................................................................................................104
B.1 De scheuring der Nederlanden: oorzaken............................................................................106
B.2 “Grondwetten” in de Noordelijke Nederlanden...................................................................106
B.3 Confederale Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden..................................................108
D. Albrecht en Isabella: het tijdperk van de aartshertogen (1598-1621)....................................108
D. De latere Spaanse en Oostenrijkse periode in de Zuidelijke Nederlanden.............................110
D.1 De latere Spaanse periode (tot 1713/1714).........................................................................110
D.2 De Oostenrijkse periode (1713/1714-1795).........................................................................111
§ 2. De uitbouw van de staatsmacht..............................................................................................111
A. De theoretische onderbouwing van het absolutisme.............................................................112
B. Het absolutisme in de praktijk................................................................................................117
C. Het verlicht absolutisme en het natuurrecht/vernunftrecht..................................................122
D. Bureaucratisering: de “boom” der instellingen......................................................................126
§ 3. De evolutie van het recht.........................................................................................................127
A. Wetgeving – codificatie - homologatie...................................................................................127
3
GESCHIEDENIS VAN HET
PUBLIEKRECHT EN DE
POLITIEK
Georges Martyn
Abstract
[Trek de aandacht van uw lezer met een interessante samenvatting. Dit is meestal een kort
overzicht van het document.
Wanneer u uw inhoud wilt toevoegen, klikt u hier en begint u te typen.]
32492456982
[E-mailadres]
,Inhoud
Hoofdstuk 1: Inleiding............................................................................................................................4
§ 1. DEFINITIE: Geschiedenis publiekrecht + politiek..........................................................................5
2.Geschiedenis en recht ‘dienen elkaar’.............................................................................................6
3.Continuïteit....................................................................................................................................10
4. De NOODZAKELIJKE reflex van de historische kritiek....................................................................11
5.Historische achtergrond................................................................................................................12
B. PUBLIEKRECHT..............................................................................................................................14
2. ONTSTAAN van het PUBLIEKRECHT..............................................................................................17
C. POLITIEK...........................................................................................................................................21
§ 1. DOELSTELLINGEN van de CURSUS..............................................................................................23
A. Publiekrechtelijke basisbegrippen............................................................................................23
B. INZICHT leidt tot RELATIVERING + KRITIEK...............................................................................24
C. TENDENSEN..............................................................................................................................25
Hoofdstuk 2 De fundamenten uit de oudheid......................................................................................25
§ 1. De oudste bouwstenen v.h. publiekrecht..................................................................................26
A. De alleroudste rechtsteksten (Middellandse Zee)....................................................................26
§ 2. Het gewoonterecht....................................................................................................................28
A. Wat is het gewoonterecht / de gewoonte?..............................................................................28
B. Bestaansvoorwaarden gewoonterecht:....................................................................................29
C. Kenmerken: (tussen 500-700, belangrijkste rechtsbron is Gewoonterecht)............................29
§ 3: Het Romeins publiekrecht.........................................................................................................30
1. Het oud-Romeinse recht (753 v.C. – ca. 250 v.C.).....................................................................31
2. Het voor-klassieke recht (ca. 250 v.C. – ca. 0)...........................................................................33
3. Het klassieke recht (ca. 0 – ca. 250)..........................................................................................34
4. Het na-klassieke recht (ca. 250 – ca.530)..................................................................................36
5. Het Justiniaanse recht (vooral Oost-Romeins!).........................................................................37
6. Het Byzantijnse recht................................................................................................................38
§ 4. De kerk.......................................................................................................................................38
A. Van Romeinen naar Germanen: een publiekrechtelijke achteruitgang?......................................39
1
, A. Publiekrecht bij de Franken?........................................................................................................42
1. Recht = Gewoonterecht............................................................................................................42
2. Lex Salica = (grotendeels) strafrecht.........................................................................................43
B. publiekrecht bij de Franken?........................................................................................................44
3. Een soort Frankische “staatsorganisatie”.................................................................................44
C. De Karolingische Renaissance.......................................................................................................45
B. Het Karolingische recht.................................................................................................................47
E. leenstelsel.....................................................................................................................................48
1. Ontstaan, definitie en belening.................................................................................................48
2. De verbintenissen.....................................................................................................................51
3. De evolutie van het leenrecht tot 1300....................................................................................54
4. De klassieke feodale periode (1000-1300)................................................................................55
E. Het leenstelsel..............................................................................................................................57
5. Het graafschap Vlaanderen.......................................................................................................57
6. Het leenrecht van 1300 tot 1789/1795.....................................................................................60
7. Evaluatie van het leenstelsel.....................................................................................................60
§ 2. Verbrokkeling van recht en macht (9de-11de eeuw).....................................................................61
A. Het Karolingische rijk valt uiteen..................................................................................................61
B. Grenzen aan de verbrokkeling......................................................................................................65
4.Duitsland (en Oostenrijk) in de 19de-21ste eeuw.............................................................................65
1945-2022 - scheiding en hereniging............................................................................................66
Duitsland: scheiding en hereniging 1945-2022.............................................................................66
Duitsland = federale staat.............................................................................................................67
Hoofdstuk 4: De late middeleeuwen....................................................................................................67
§ 1. De steden...................................................................................................................................68
A. Stadsrechten of stadsprivileges................................................................................................68
B. Stadspoorters = de eerste burgers...........................................................................................72
C.De macht IN de steden..............................................................................................................73
D. De steden aan de macht...........................................................................................................75
§ 2. De soevereine vorst...................................................................................................................76
§ 3. Constitutionalisme.....................................................................................................................78
A. ALGEMEEN...............................................................................................................................78
B. Engeland: Magna Carta (1215).................................................................................................79
C. Constituties in de Zuidelijke Nederlanden................................................................................81
2
, § 4. Parlementarisme.......................................................................................................................83
A. Terminologie............................................................................................................................83
B. Engelse “Houses of Parliament”...............................................................................................84
C. De Zuidelijke Nederlanden.......................................................................................................85
D. “Vertegenwoordiging” en “Democratie”..................................................................................86
Hoofdstuk 5: (Her)geboorte van de rechtswetenschap........................................................................88
§ 1. De renaissance van de twaalfde eeuw.......................................................................................88
A. (her)geboorte rechtswetenschap.............................................................................................88
B. (her)geboorte wetgeving..........................................................................................................90
C. Begin van bureaucratisering.....................................................................................................91
D.Wetenschappelijke invloed op het strafrecht...........................................................................92
E. Een succesrijke “RECEPTIE” (vooral Romeins, ook canoniek recht)..........................................96
§ 2: Een vernieuwde kerk.................................................................................................................97
A. De Gregoriaanse hervorming en de investituurstrijd...............................................................97
B.Het canonieke recht..................................................................................................................98
Hoofdstuk 6. De Vroegmoderne Tijd: ontwikkeling van de soevereine nationale staat.....................100
§ 1. Bourgondische, Spaanse, Oostenrijkse en bijna onafhankelijke Nederlanden........................100
A.1 De Bourgondische hertogen.................................................................................................101
A.2 Keizer Karel V -> kleinzoon van Maximiliaan van Oostenrijk................................................103
A.3 De zeventien provinciën.......................................................................................................104
B.1 De scheuring der Nederlanden: oorzaken............................................................................106
B.2 “Grondwetten” in de Noordelijke Nederlanden...................................................................106
B.3 Confederale Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden..................................................108
D. Albrecht en Isabella: het tijdperk van de aartshertogen (1598-1621)....................................108
D. De latere Spaanse en Oostenrijkse periode in de Zuidelijke Nederlanden.............................110
D.1 De latere Spaanse periode (tot 1713/1714).........................................................................110
D.2 De Oostenrijkse periode (1713/1714-1795).........................................................................111
§ 2. De uitbouw van de staatsmacht..............................................................................................111
A. De theoretische onderbouwing van het absolutisme.............................................................112
B. Het absolutisme in de praktijk................................................................................................117
C. Het verlicht absolutisme en het natuurrecht/vernunftrecht..................................................122
D. Bureaucratisering: de “boom” der instellingen......................................................................126
§ 3. De evolutie van het recht.........................................................................................................127
A. Wetgeving – codificatie - homologatie...................................................................................127
3
