Hoofdstuk 1: De statistiek in het onderzoek
1.1 Wat is beschrijvende statistiek
= gegevens van het onderzoek voorstellen via kerngetallen en/of een grafische presentatie
- Via grafiek, normering, verdeling of kerngetallen
- Methodologische inzichten in de onderzoeksresultaten
1.2 Dit is onderzoek
Wanneer spreken we over onderzoek?
De bedoeling van het onderzoek is dat we op basis van waarnemingen ware en algemene uitspraken doen over de
werkelijkheid. (Brinkman, 2006)
→ een uitspraak is een bewering waarin een of meerdere objecten een eigenschap wordt toegeschreven
4 voorwaarden om te voldoen aan het karakter van wetenschappelijkheid:
1. Objectiviteit
= afziet van vooroordelen en zich openstelt voor de werkelijkheid
2. Controleerbaar
- Hangt samen met de herhaalbaarheid
- Geeft anderen de kans om bevindingen te controleren via de herhaalbaarheid
3. Herhaalbaarheid
- Andere onderzoekers moeten het onderzoek op exact dezelfde wijze kunnen herhalen en repliceren
4. Systematiek
= de onderzoek volgt een bepaalde lijst, de onderzoek sluiten bij elkaar aan en volgen elkaar logischerwijze
op
= er zit een systeem achter
Twee typen variabelen?
Een variabele = een eigenschap/kenmerk van de onderzoekseenheid (proefpersoon, huishouden, …)
1. Afhankelijke variabele
= de eigenschap ter studie, de variabele zullen we in het onderzoek trachten te verklaren
- Veranderbaar (bv. mate van depressie, gevoel van eenzaamheid…)
2. Onafhankelijke variabele
= zullen we beschouwen als de oorzaak van de verschillen in de afhankelijke variabele
,1.3 Welke zijn de fasen in het onderzoeksproces?
De probleemstelling: vraagstelling en hypothese
1.3.1 De vaststelling (fase 1)
- = de vraag waarop het onderzoek antwoord op moet geven
- Gesteld in meetbare termen: variabelen
- Vloeit voort uit een theorie
• Fundamenteel onderzoek
• Toegepast onderzoek
Bv. vragenlijst
- Geeft aanleiding tot een hypothese
- Vraag naar secundaire gegevens: wat hebben andere onderzoekers reeds vastgesteld?
- Vraag naar primaire gegevens
- Relatie tussen omgeving en gedrag/vaardigheden
- Deze kan gaan over het voorkomen van iets
Bv. Hoeveel procent van de logopedisten volgt bijscholing?
- Deze kan gaan over verschillen tussen diverse groepen
Bv. Hebben jongens meer kans op dyslexie dan meisjes?
- Deze kan gaan over de samenhang tussen variabelen
Bv. Is er een samenhang tussen articulatie en sociale betrokkenheid?
- Onderzoek moet
• Specifieke termen bevatten
• Vraagvorm hebben
• Niet oordelend vragen
• Mag wel een richting aangeven
Voorbeeld
Probleemstelling: de audioloog vraagt zich af of er toevallig meer mensen uit de buurt van een industriële zone op
consultatie komen.
Vraagstelling = onderzoeksvraag: Heeft de leefomgeving (industrie) een significante invloed op het gehoor?
Hypothese: de leefomgeving heeft een significant effect op het gehoor.
1.3.2 Het literatuuronderzoek
- Meteen nagaan naar andere publicaties over het onderwerp
- Tijdschriftartikels zijn enorm nuttig
- Internet: gigantisch schat aan informatie
- Eerst vraag stellen wat onderzocht werd
- Onderzoeker zal aansluiten bij eerder gevoerd onderzoek
,Het ontwerp
1.3.3 De operationalisering (fase 2)
- Aangeven op welke wijze de begrippen meetbaar zal maken en hoe dit gemeten zal worden bij
respondenten
- Vaak vragenlijsten of tests
- Onderzoekshypothese wordt gesteld in termen van meetbare kenmerken, variabelen
- Operationaliseren is het transformeren van een begrip tot een meetbare variabele
Operationaliseren → hoe kunnen we een begrip concreet maken
Gemakkelijk Moeilijk
- Geslacht - Inzet voor therapie
- Leeftijd - Aanleg voor rekenen
- Diploma - Arbeidstevredenheid
- De hypothese bevat bepaalde begrippen die meetbaar gemaakt moeten worden.
• Door het kiezen van een meetprocedure (instrument)
• Door het vastleggen van wat welke meetwaarde betekent (schaal)
Voorbeeld
Het auditief geheugen voor letters
- Instrument: 10 reeksen opbouwend in aantal letters vanaf 1 tot 10 die mondeling aangeboden worden.
r
- 3 manieren om te operationaliseren: s g
• Meting via telling van aantal letters (interval) t e p
m h a l
n f i v k
• Twee mogelijke scores: vanaf het niet kunnen herhalen van 5 letters is er een zwak geheugen,
anders is er een normaal geheugen (nominaal)
• 0 – 2 (heel zwak) / 3 – 5 (zwak) / 6 – 8 (normaal) / 9 – 10 (goed) (ordinaal)
1.3.4 De steekproeftrekking/steekproefopzet (fase 3)
- Populatie (N): alle individuen waar we een uitspraak over willen doen en die bijgevolg in aanmerking komen
voor het onderzoek. Alle individuen testen?
- Steekproef (n): selectie van individuen uit de populatie. Hoe selecteren?
- Kunnen we alle personen ondervragen?
→ wellicht niet haalbaar, tenzij zeer kleine populaties
- In andere gevallen gebruiken we een steekproef: we selecteren een aantal proefpersonen en proberen iets
te zeggen aan de hand van de gegevens over de populatie
- Waarom een steekproef? Is sneller en goedkoper
, - Hoe moeten we een steekproef trekken?
- Twee typen van steekproeftrekking
• Aselect
1. Volledige aselecte steekproef
= elk individu krijgt een nummer ne de computer zal at random nummers selecteren
2. Systematische steekproef
= onderzoeker kiest een eerste persoon uit het steekproefkader en de volgende persoon heeft
telkens een nummer dat x aantal hoger ligt
3. Gestratificeerde steekproef
= eerst de populatie in subgroepen (strata) verdelen en nadien trekken we aselect een steekproef
uit elke subgroep
4. Clustersteekproef
= de populatie wordt in subgroepen ingedeeld die zo heterogeen mogelijk is, een aantal
subgroepen worden geselecteerd en elk individu van die groep zal bevraagd worden
5. Getrapte steekproef
= een combinatie van de voorgaande regels toegepast bij de trekking van de steekproef
• Niet aselecte steekproef
→ zie onderzoeksvaardigheden hoofdstuk 3
1.3.5 De gegevensverzameling (fase 4)
Afhankelijk van de variabele
- Toets afnemen
- Observeren
- Tellen (turven)
- Vragenlijst: antwoorden via een likertschaal (vaste schaal)
Bv. Ik lees graag voor in de klas: helemaal niet akkoord - niet akkoord – neutraal – akkoord - helemaal
akkoord
- Deze gegevens worden systematisch weergegeven in een datamatrix in SPSS
• Gebruik van Excel: zeer beperkte mogelijkheden voor inductieve statistiek
• Gebruik van SPSS: zeer handig
Meest gebruikte software voor statistische analyse
1.3.6 De analyse van de resultaten (fase 5)
Hoe kunnen we de gegevens overzichtelijk voorstellen?
- Middels een frequentieverdeling
- Middels een grafische voorstelling van de resultaten
- Middels bepaling van centrale tendens en variabiliteit.
1.1 Wat is beschrijvende statistiek
= gegevens van het onderzoek voorstellen via kerngetallen en/of een grafische presentatie
- Via grafiek, normering, verdeling of kerngetallen
- Methodologische inzichten in de onderzoeksresultaten
1.2 Dit is onderzoek
Wanneer spreken we over onderzoek?
De bedoeling van het onderzoek is dat we op basis van waarnemingen ware en algemene uitspraken doen over de
werkelijkheid. (Brinkman, 2006)
→ een uitspraak is een bewering waarin een of meerdere objecten een eigenschap wordt toegeschreven
4 voorwaarden om te voldoen aan het karakter van wetenschappelijkheid:
1. Objectiviteit
= afziet van vooroordelen en zich openstelt voor de werkelijkheid
2. Controleerbaar
- Hangt samen met de herhaalbaarheid
- Geeft anderen de kans om bevindingen te controleren via de herhaalbaarheid
3. Herhaalbaarheid
- Andere onderzoekers moeten het onderzoek op exact dezelfde wijze kunnen herhalen en repliceren
4. Systematiek
= de onderzoek volgt een bepaalde lijst, de onderzoek sluiten bij elkaar aan en volgen elkaar logischerwijze
op
= er zit een systeem achter
Twee typen variabelen?
Een variabele = een eigenschap/kenmerk van de onderzoekseenheid (proefpersoon, huishouden, …)
1. Afhankelijke variabele
= de eigenschap ter studie, de variabele zullen we in het onderzoek trachten te verklaren
- Veranderbaar (bv. mate van depressie, gevoel van eenzaamheid…)
2. Onafhankelijke variabele
= zullen we beschouwen als de oorzaak van de verschillen in de afhankelijke variabele
,1.3 Welke zijn de fasen in het onderzoeksproces?
De probleemstelling: vraagstelling en hypothese
1.3.1 De vaststelling (fase 1)
- = de vraag waarop het onderzoek antwoord op moet geven
- Gesteld in meetbare termen: variabelen
- Vloeit voort uit een theorie
• Fundamenteel onderzoek
• Toegepast onderzoek
Bv. vragenlijst
- Geeft aanleiding tot een hypothese
- Vraag naar secundaire gegevens: wat hebben andere onderzoekers reeds vastgesteld?
- Vraag naar primaire gegevens
- Relatie tussen omgeving en gedrag/vaardigheden
- Deze kan gaan over het voorkomen van iets
Bv. Hoeveel procent van de logopedisten volgt bijscholing?
- Deze kan gaan over verschillen tussen diverse groepen
Bv. Hebben jongens meer kans op dyslexie dan meisjes?
- Deze kan gaan over de samenhang tussen variabelen
Bv. Is er een samenhang tussen articulatie en sociale betrokkenheid?
- Onderzoek moet
• Specifieke termen bevatten
• Vraagvorm hebben
• Niet oordelend vragen
• Mag wel een richting aangeven
Voorbeeld
Probleemstelling: de audioloog vraagt zich af of er toevallig meer mensen uit de buurt van een industriële zone op
consultatie komen.
Vraagstelling = onderzoeksvraag: Heeft de leefomgeving (industrie) een significante invloed op het gehoor?
Hypothese: de leefomgeving heeft een significant effect op het gehoor.
1.3.2 Het literatuuronderzoek
- Meteen nagaan naar andere publicaties over het onderwerp
- Tijdschriftartikels zijn enorm nuttig
- Internet: gigantisch schat aan informatie
- Eerst vraag stellen wat onderzocht werd
- Onderzoeker zal aansluiten bij eerder gevoerd onderzoek
,Het ontwerp
1.3.3 De operationalisering (fase 2)
- Aangeven op welke wijze de begrippen meetbaar zal maken en hoe dit gemeten zal worden bij
respondenten
- Vaak vragenlijsten of tests
- Onderzoekshypothese wordt gesteld in termen van meetbare kenmerken, variabelen
- Operationaliseren is het transformeren van een begrip tot een meetbare variabele
Operationaliseren → hoe kunnen we een begrip concreet maken
Gemakkelijk Moeilijk
- Geslacht - Inzet voor therapie
- Leeftijd - Aanleg voor rekenen
- Diploma - Arbeidstevredenheid
- De hypothese bevat bepaalde begrippen die meetbaar gemaakt moeten worden.
• Door het kiezen van een meetprocedure (instrument)
• Door het vastleggen van wat welke meetwaarde betekent (schaal)
Voorbeeld
Het auditief geheugen voor letters
- Instrument: 10 reeksen opbouwend in aantal letters vanaf 1 tot 10 die mondeling aangeboden worden.
r
- 3 manieren om te operationaliseren: s g
• Meting via telling van aantal letters (interval) t e p
m h a l
n f i v k
• Twee mogelijke scores: vanaf het niet kunnen herhalen van 5 letters is er een zwak geheugen,
anders is er een normaal geheugen (nominaal)
• 0 – 2 (heel zwak) / 3 – 5 (zwak) / 6 – 8 (normaal) / 9 – 10 (goed) (ordinaal)
1.3.4 De steekproeftrekking/steekproefopzet (fase 3)
- Populatie (N): alle individuen waar we een uitspraak over willen doen en die bijgevolg in aanmerking komen
voor het onderzoek. Alle individuen testen?
- Steekproef (n): selectie van individuen uit de populatie. Hoe selecteren?
- Kunnen we alle personen ondervragen?
→ wellicht niet haalbaar, tenzij zeer kleine populaties
- In andere gevallen gebruiken we een steekproef: we selecteren een aantal proefpersonen en proberen iets
te zeggen aan de hand van de gegevens over de populatie
- Waarom een steekproef? Is sneller en goedkoper
, - Hoe moeten we een steekproef trekken?
- Twee typen van steekproeftrekking
• Aselect
1. Volledige aselecte steekproef
= elk individu krijgt een nummer ne de computer zal at random nummers selecteren
2. Systematische steekproef
= onderzoeker kiest een eerste persoon uit het steekproefkader en de volgende persoon heeft
telkens een nummer dat x aantal hoger ligt
3. Gestratificeerde steekproef
= eerst de populatie in subgroepen (strata) verdelen en nadien trekken we aselect een steekproef
uit elke subgroep
4. Clustersteekproef
= de populatie wordt in subgroepen ingedeeld die zo heterogeen mogelijk is, een aantal
subgroepen worden geselecteerd en elk individu van die groep zal bevraagd worden
5. Getrapte steekproef
= een combinatie van de voorgaande regels toegepast bij de trekking van de steekproef
• Niet aselecte steekproef
→ zie onderzoeksvaardigheden hoofdstuk 3
1.3.5 De gegevensverzameling (fase 4)
Afhankelijk van de variabele
- Toets afnemen
- Observeren
- Tellen (turven)
- Vragenlijst: antwoorden via een likertschaal (vaste schaal)
Bv. Ik lees graag voor in de klas: helemaal niet akkoord - niet akkoord – neutraal – akkoord - helemaal
akkoord
- Deze gegevens worden systematisch weergegeven in een datamatrix in SPSS
• Gebruik van Excel: zeer beperkte mogelijkheden voor inductieve statistiek
• Gebruik van SPSS: zeer handig
Meest gebruikte software voor statistische analyse
1.3.6 De analyse van de resultaten (fase 5)
Hoe kunnen we de gegevens overzichtelijk voorstellen?
- Middels een frequentieverdeling
- Middels een grafische voorstelling van de resultaten
- Middels bepaling van centrale tendens en variabiliteit.
