Inhoud
rechtsstructuren........................................................................................................................................................2
Wat is recht?.........................................................................................................................................................2
Regels om een samenleving te ordenen...............................................................................................................4
indeling o.b.v. Territorialiteit (grondgebied).....................................................................................................4
indeling obv inhoud...........................................................................................................................................5
Combineren van beide indelingen....................................................................................................................6
Strafbaar of niet................................................................................................................................................6
Opgelegd door de samenleving (overheid)..........................................................................................................8
De overheid.......................................................................................................................................................8
Een democratische overheid.............................................................................................................................8
Recht in België...................................................................................................................................................9
Rechtspraak en rechtsleer...............................................................................................................................11
Afdwingbaar door de samenleving (justitie).......................................................................................................12
Strafrechtbanken.............................................................................................................................................12
Burgerlijke rechtbanken (= niet-strafrechtbanken)........................................................................................14
hoger beroep...................................................................................................................................................15
Rechtbank van 1ste aanleg................................................................................................................................15
Hof van beroep................................................................................................................................................15
Hof van Cassatie..............................................................................................................................................16
Drempels.........................................................................................................................................................16
De persoon..............................................................................................................................................................17
Juridische personen.............................................................................................................................................17
De fysieke persoon..........................................................................................................................................18
De fysieke onschendbaarheid van het lichaam = bescherming van het lichaam...........................................18
Bekwaamheid......................................................................................................................................................19
Begrippen........................................................................................................................................................19
2 basisregels....................................................................................................................................................20
Hulpverlening......................................................................................................................................................26
Meerderjarigen...............................................................................................................................................26
Minderjarigen..................................................................................................................................................28
Sanctionering.......................................................................................................................................................30
Meerderjarigen...............................................................................................................................................30
Minderjarigen..................................................................................................................................................36
Relaties....................................................................................................................................................................38
Ouderschap.........................................................................................................................................................38
1
, Gevolgen..........................................................................................................................................................38
Vaststelling ouderschap..................................................................................................................................41
Adoptie............................................................................................................................................................43
Patiënt.................................................................................................................................................................44
Wet op de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (WUG).................................................................45
Wet inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg = kwaliteitswet.................................45
Wet betreffende de rechten van de patiënt (WRP)........................................................................................45
Onrechtmatige daad...........................................................................................................................................48
Fout..................................................................................................................................................................49
Schade.............................................................................................................................................................50
Oorzakelijk verband.........................................................................................................................................50
Niet enkel eigen daden risicoaansprakelijkheid ipv foutief gedrag ...............................................................50
En de overheid?...............................................................................................................................................51
Inkomen...................................................................................................................................................................51
Aan het werk.......................................................................................................................................................51
Statuten...........................................................................................................................................................52
Aan het werk als werknemer..........................................................................................................................53
Aan het werk als statutair ambtenaar............................................................................................................54
Aan het werk als zelfstandige..........................................................................................................................54
Sociaal overleg.....................................................................................................................................................54
Vervangingsinkomen...........................................................................................................................................55
Algemeen.........................................................................................................................................................55
Sociale bijstand................................................................................................................................................56
Vervangingsinkomen als werknemer..............................................................................................................56
Vervangingsinkomen als statutair ambtenaar................................................................................................56
Vervangingsinkomen als zelfstandige.............................................................................................................57
Bij ongelukken.....................................................................................................................................................57
Weknemer.......................................................................................................................................................57
Statutair ambtenaar........................................................................................................................................58
Zelfstandige.....................................................................................................................................................58
RECHTSSTRUCTUREN
WAT IS RECHT?
Recht =
2
,- Een pakket van regels
o Voorschriften (gedragsregels)
o Werking van instellingen
o Procedures om regels af te dwingen
o Procedures om recht te maken en te wijzigen
- Om een samenleving te ordenen
o Recht is zo oud als de mens
o Recht stuurt het handelen van mensen
o Voordeel van regels = duidelijkheid, ordening, structuur
o Regels bieden een oplossing voor conflicten
o Recht evolueert mee met de samenleving (weerspiegelt een tijdsgeest)
dynamische aard recht = evolutief
- Regels worden opgelegd door de samenleving (overheid)
o Samenleving = de wil van het volk (in een democratie) = de overheid
o Recht evolueert mee met de samenleving
o Recht is flexibel
o Recht kan alleen worden opgelegd door een orgaan dat hier de
bevoegdheid/autoriteit voor heeft rechtsbron: een plaats waar het recht
ontstaat
- De regels zijn afdwingbaar door de samenleving (overheid)
o Dubbele betekenis:
Iemand kan jou verplichten om iets te doen (of niet te doen)
De overheid kan jou straffen (sanctie opleggen)
= strafrecht
o Afdwingbaarheid
De ene persoon kan de andere verplichten om te doen wat die ene
persoon wilt dat de ander doet, als die gelijk heeft volgens het recht (bv:
als iemand jou schade berokkent, kan je de ander verplichten om de
schade te betalen)
o Overheid duidt instellingen aan om de naleving van rechtsregels af te dwingen
(bv: politie, parket…)
Recht is een pakket van regels om een samenleving te ordenen, opgelegd door de
samenleving (overheid) en afdwingbaar gesteld door de samenleving (overheid)
‘afdwingbaarheid’ onderscheidt rechtsregels van andere gedragsregels
- Rechtsregels afdwingbaar
- Andere, bv: Religieuze voorschriften, Moraal of ethiek (goed en kwaad) (wenselijk en niet-
wenselijk), Etiquette (beleefdheidsregels) , Spelregels voor sport en spel
o Vaak vrijwillig niet naleven? = uit de kring worden gesloten
- Gelijkenis tussen rechtsregels en andere regels = het gedrag van mensen sturen
Verschillen tussen rechtsregels en andere regels
Rechtsregels Andere
- Opgelegd door de samenleving (= door de - Opgelegd door een bepaalde groep in de
overheid) samenleving
- Van toepassing op alle mensen van die - Enkel van toepassing op de leden van die
samenleving groep (bv: gelovigen, leden,
3
, - Het naleven van de regels = verplicht en deelnemers…)
kan worden opgelegd via de rechtbank - Het naleven van de regels gebeurt op
(justitie) vrijwillige basis of op basis van sociale
controle
REGELS OM EEN SAMENLEVING TE ORDENEN
INDELING O.B.V. TERRITORIALITEIT (GRONDGEBIED)
Samenleving = mondiaal gegeven indeling o.b.v. territorialiteit
- Mondiaal:
o De samenleving stopt niet bij de grenzen van ons dorp/gemeente.
o De samenleving stopt niet bij de grenzen van ons land
o Samenleving = internationaal gegeven internationale afspraken in internationale
rechtsregels
ste
- 1 grote indeling:
o Internationaal of grensoverschrijdend recht
o Supranationaal recht
o Nationaal recht
Grensoverschrijdend recht
= recht dat wordt afgesproken buiten de landsgrenzen en dat betrekking heeft op 2 of meerdere
landen
- Internationaal recht
o = Afspraken die tussen landen worden gemaakt en die worden vastgelegd in
verdragen
o Pas van toepassing in een land, als de overheid van dat land het verdrag bekrachtigt
= ratificatie
o Bv: landen sluiten akkoorden (bv: België en Marokko – het Marrakesh akkoord)
o 2 vormen
Internationale verdragen tussen landen
Internationale verdragen die worden afgesloten via internationale
organisaties of bijeenkomsten waar landen lid van zijn (bv: Verenigde Naties,
Raad van Europa internationale conferenties)
- Supranationaal recht: EU
o De organen binnen de EU zijn bevoegd om recht te maken dat van toepassing is op
de 27 lidstaten ZONDER dat elke lidstaat akkoord moet gaan!
o Lidstaten hebben een deel van hun eigen bevoegdheid afgestaan aan de EU zodat de
EU eigen recht kan maken
o “Boven de landen zelf worden beslissingen genomen”
o Hoe komt dit?
Elke lidstaat heeft bij toetreding tot de EU een deel van zijn nationale bevoegdheid
gedelegeerd naar de EU, hoofdzakelijk het economisch recht
- Nationaal recht
4
rechtsstructuren........................................................................................................................................................2
Wat is recht?.........................................................................................................................................................2
Regels om een samenleving te ordenen...............................................................................................................4
indeling o.b.v. Territorialiteit (grondgebied).....................................................................................................4
indeling obv inhoud...........................................................................................................................................5
Combineren van beide indelingen....................................................................................................................6
Strafbaar of niet................................................................................................................................................6
Opgelegd door de samenleving (overheid)..........................................................................................................8
De overheid.......................................................................................................................................................8
Een democratische overheid.............................................................................................................................8
Recht in België...................................................................................................................................................9
Rechtspraak en rechtsleer...............................................................................................................................11
Afdwingbaar door de samenleving (justitie).......................................................................................................12
Strafrechtbanken.............................................................................................................................................12
Burgerlijke rechtbanken (= niet-strafrechtbanken)........................................................................................14
hoger beroep...................................................................................................................................................15
Rechtbank van 1ste aanleg................................................................................................................................15
Hof van beroep................................................................................................................................................15
Hof van Cassatie..............................................................................................................................................16
Drempels.........................................................................................................................................................16
De persoon..............................................................................................................................................................17
Juridische personen.............................................................................................................................................17
De fysieke persoon..........................................................................................................................................18
De fysieke onschendbaarheid van het lichaam = bescherming van het lichaam...........................................18
Bekwaamheid......................................................................................................................................................19
Begrippen........................................................................................................................................................19
2 basisregels....................................................................................................................................................20
Hulpverlening......................................................................................................................................................26
Meerderjarigen...............................................................................................................................................26
Minderjarigen..................................................................................................................................................28
Sanctionering.......................................................................................................................................................30
Meerderjarigen...............................................................................................................................................30
Minderjarigen..................................................................................................................................................36
Relaties....................................................................................................................................................................38
Ouderschap.........................................................................................................................................................38
1
, Gevolgen..........................................................................................................................................................38
Vaststelling ouderschap..................................................................................................................................41
Adoptie............................................................................................................................................................43
Patiënt.................................................................................................................................................................44
Wet op de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (WUG).................................................................45
Wet inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg = kwaliteitswet.................................45
Wet betreffende de rechten van de patiënt (WRP)........................................................................................45
Onrechtmatige daad...........................................................................................................................................48
Fout..................................................................................................................................................................49
Schade.............................................................................................................................................................50
Oorzakelijk verband.........................................................................................................................................50
Niet enkel eigen daden risicoaansprakelijkheid ipv foutief gedrag ...............................................................50
En de overheid?...............................................................................................................................................51
Inkomen...................................................................................................................................................................51
Aan het werk.......................................................................................................................................................51
Statuten...........................................................................................................................................................52
Aan het werk als werknemer..........................................................................................................................53
Aan het werk als statutair ambtenaar............................................................................................................54
Aan het werk als zelfstandige..........................................................................................................................54
Sociaal overleg.....................................................................................................................................................54
Vervangingsinkomen...........................................................................................................................................55
Algemeen.........................................................................................................................................................55
Sociale bijstand................................................................................................................................................56
Vervangingsinkomen als werknemer..............................................................................................................56
Vervangingsinkomen als statutair ambtenaar................................................................................................56
Vervangingsinkomen als zelfstandige.............................................................................................................57
Bij ongelukken.....................................................................................................................................................57
Weknemer.......................................................................................................................................................57
Statutair ambtenaar........................................................................................................................................58
Zelfstandige.....................................................................................................................................................58
RECHTSSTRUCTUREN
WAT IS RECHT?
Recht =
2
,- Een pakket van regels
o Voorschriften (gedragsregels)
o Werking van instellingen
o Procedures om regels af te dwingen
o Procedures om recht te maken en te wijzigen
- Om een samenleving te ordenen
o Recht is zo oud als de mens
o Recht stuurt het handelen van mensen
o Voordeel van regels = duidelijkheid, ordening, structuur
o Regels bieden een oplossing voor conflicten
o Recht evolueert mee met de samenleving (weerspiegelt een tijdsgeest)
dynamische aard recht = evolutief
- Regels worden opgelegd door de samenleving (overheid)
o Samenleving = de wil van het volk (in een democratie) = de overheid
o Recht evolueert mee met de samenleving
o Recht is flexibel
o Recht kan alleen worden opgelegd door een orgaan dat hier de
bevoegdheid/autoriteit voor heeft rechtsbron: een plaats waar het recht
ontstaat
- De regels zijn afdwingbaar door de samenleving (overheid)
o Dubbele betekenis:
Iemand kan jou verplichten om iets te doen (of niet te doen)
De overheid kan jou straffen (sanctie opleggen)
= strafrecht
o Afdwingbaarheid
De ene persoon kan de andere verplichten om te doen wat die ene
persoon wilt dat de ander doet, als die gelijk heeft volgens het recht (bv:
als iemand jou schade berokkent, kan je de ander verplichten om de
schade te betalen)
o Overheid duidt instellingen aan om de naleving van rechtsregels af te dwingen
(bv: politie, parket…)
Recht is een pakket van regels om een samenleving te ordenen, opgelegd door de
samenleving (overheid) en afdwingbaar gesteld door de samenleving (overheid)
‘afdwingbaarheid’ onderscheidt rechtsregels van andere gedragsregels
- Rechtsregels afdwingbaar
- Andere, bv: Religieuze voorschriften, Moraal of ethiek (goed en kwaad) (wenselijk en niet-
wenselijk), Etiquette (beleefdheidsregels) , Spelregels voor sport en spel
o Vaak vrijwillig niet naleven? = uit de kring worden gesloten
- Gelijkenis tussen rechtsregels en andere regels = het gedrag van mensen sturen
Verschillen tussen rechtsregels en andere regels
Rechtsregels Andere
- Opgelegd door de samenleving (= door de - Opgelegd door een bepaalde groep in de
overheid) samenleving
- Van toepassing op alle mensen van die - Enkel van toepassing op de leden van die
samenleving groep (bv: gelovigen, leden,
3
, - Het naleven van de regels = verplicht en deelnemers…)
kan worden opgelegd via de rechtbank - Het naleven van de regels gebeurt op
(justitie) vrijwillige basis of op basis van sociale
controle
REGELS OM EEN SAMENLEVING TE ORDENEN
INDELING O.B.V. TERRITORIALITEIT (GRONDGEBIED)
Samenleving = mondiaal gegeven indeling o.b.v. territorialiteit
- Mondiaal:
o De samenleving stopt niet bij de grenzen van ons dorp/gemeente.
o De samenleving stopt niet bij de grenzen van ons land
o Samenleving = internationaal gegeven internationale afspraken in internationale
rechtsregels
ste
- 1 grote indeling:
o Internationaal of grensoverschrijdend recht
o Supranationaal recht
o Nationaal recht
Grensoverschrijdend recht
= recht dat wordt afgesproken buiten de landsgrenzen en dat betrekking heeft op 2 of meerdere
landen
- Internationaal recht
o = Afspraken die tussen landen worden gemaakt en die worden vastgelegd in
verdragen
o Pas van toepassing in een land, als de overheid van dat land het verdrag bekrachtigt
= ratificatie
o Bv: landen sluiten akkoorden (bv: België en Marokko – het Marrakesh akkoord)
o 2 vormen
Internationale verdragen tussen landen
Internationale verdragen die worden afgesloten via internationale
organisaties of bijeenkomsten waar landen lid van zijn (bv: Verenigde Naties,
Raad van Europa internationale conferenties)
- Supranationaal recht: EU
o De organen binnen de EU zijn bevoegd om recht te maken dat van toepassing is op
de 27 lidstaten ZONDER dat elke lidstaat akkoord moet gaan!
o Lidstaten hebben een deel van hun eigen bevoegdheid afgestaan aan de EU zodat de
EU eigen recht kan maken
o “Boven de landen zelf worden beslissingen genomen”
o Hoe komt dit?
Elke lidstaat heeft bij toetreding tot de EU een deel van zijn nationale bevoegdheid
gedelegeerd naar de EU, hoofdzakelijk het economisch recht
- Nationaal recht
4
