Samenvatting Recht & Ethiek
Carlijn Blankvoort
,Week 1 – grondrechten en het Nederlands recht
Rechten
Als student heb je recht op studiefinanciering.
Internationaal en nationaal recht
Internationaal recht: verdragen waarin afspraken staan die wij met andere landen hebben
gemaakt. > vb. internationaal verdrag voor de rechten van de mens, Benelux-verdrag inzake
de intellectuele eigendommen (waarin de beschermen van het NL merken recht is geregeld).
Verdragen
Internationaal recht
Afspraken die landen onderling hebben gemaakt en gelden voor de burgers. Hebben dus een
direct merkbaar effect op ons als burger. > vb. artikel 6 van het EVRM (Europees verdrag
voor de rechten van de mens), is het recht op een eerlijk proces. (fair trail beginsel). We
mogen dus niet zomaar in de gevangenis worden gezet zonder dat we weten waar we voor
beschuldigd worden, dat we binnen een bepaalde tijd voor de rechter moeten verschijnen
om onze zaak te laten behandelen, we recht hebben op juridische bijstand bijv. een
advocaat.
Nationaal recht: wetten en regels die gelden voor NL, en alle inwoners in NL. Deze zijn weer
onder te verdelen:
1) Grondrechten (hierin staan grondwetten)
2) Wetten: nationale bronnen van het recht
3) Jurisprudentie: regel na een uitspraak van een rechter, waar aan wij ons moeten
houden
4) Gewoonterecht
Deze 4 rechten samen met het internationaal recht worden de bronnen van het recht
genoemd.
Bronnen van recht volgorde: Rangvolgorde
1 staat boven 2, 2 boven 3 etc. 1. Verdragen
1. Internationaal recht = verdrag 2. Grondwet (grondrechten)
2. Grondrechten 3. Wet formele zin
3. Wetten 4. Wet in materiele zin
4. Jurisprudentie 5. Jurisprudentie
5. Gewoonterecht 6. Gewoonterecht
,Grondrechten
Vind je in de grondwet en het EVRM
Staan in internationale verdragen, maar er zijn ook Nederlandse grondrechten. Die zijn
opgenomen in de Grondwet. (Bijv. vrijheid van meningsuiting art. 7 grondwet)
Grondrechten zijn de meest fundamentele rechten van een mens.
Basale, meest fundamentele rechten die een mens heeft.
- Rechten die ervoor zorgen dat de overheid iets NIET mag doen, dus als burger heb je
recht op bepaalde menswaardige vrijheden. (klassieke grondrechten)
- Hier staan ook rechten die de overheid een plicht geven om voor ons als burger te
zorgen. (sociale grondrechten)
Vb. recht op vrijheid van meningsuiting (of persvrijheid voor de pers). Dit houdt in dat je in
principe alles mag zeggen wat je wilt, ook als je het ergens niet mee eens bent. Bijv. in de
politiek. Je mag gaan demonstreren, een vereniging vormen of een politieke partij oprichten.
Grondrechten zijn helemaal niet zo vanzelfsprekend. In andere landen hebben ze bijv. geen
recht van vrije meningsuiting en mogen ze niet demonstreren als ze het ergens niet mee
eens zijn. In die landen demonstreren? Enkeltje naar de gevangenis zonder eerlijk proces.
Deze grondrechten zijn opgenomen in een verklaring
- Verklaring: afspraken die we samen hebben gemaakt, GEEN rechtsgeldigheid,
eigenlijk gewoon om goede wil te tonen, hier kun je dus niet op terugvallen> UDHR
- Verdragen: RECHTSSTATUS! Wil je je beroepen op zo’n recht? Dan moet dit in een
verdrag staan. EVRM
- Nationale wetgeving: grondwet > mensenrechten plus
Een verklaring heeft geen rechtsgeldigheid (symbolisch document), landen moeten een
verdrag tekenen.
Wil je je voor de rechter op iets kunnen beroepen? Dan moet dit terug komen in een
verdrags-/grondrecht.
, Opgenomen in de grondwet (nationaal) en internationale verdragen (EVRM)
Klassieke grondrechten
Rechten die zorgen dat je iets mag > vrijheid van burgers
- Artikel 1 t/m 18 van de Grondwet
- Worden ook in verdragen zoals het EVRM opgenomen
Voorbeeld: recht op gelijke behandeling (art. 1 discriminatie verbod), vrijheid van
godsdienst, vrijheid van levensovertuiging, kiesrecht, vrijheid van meningsuiting en
persvrijheid.
Sociale grondrechten
Rechten op basis van een zorgplicht, rechten die de overheid opdrachten geeft om voor ons
als burger te zorgen
- Artikel 19 t/m 23
Voorbeeld: recht op huisvesting, recht op een goede sociale zekerheid, recht op
gezondheidszorg, recht op onderwijs (recht om te studeren aan het Saxion).
Er is GEEN vaste rangorde in grondrechten. (1 is dus NIET belangrijker dan 2 etc.)
WEL kan het gebeuren dat de grondrechten met elkaar botsen > botsing van grondrechten.
In deze zaken is het aan de rechter per geval om te bekijken wel grondrecht voorgaat.
Voorbeeld: recht op persvrijheid (art. 7 gw) vs. recht op privacy (art. 10 gw)
- Zaak Famke Louise tegen roddelpraat
Roddelpraat (juicy kanaal) verspreide roddels rond over Famke Louise. Famke daagde
roddelpraat voor de rechter omdat zei vond dat haar recht op privacy geschonden
werd. En roddelpraat beroeptte zich op het recht van meningsuiting/persvrijheid.
In dit geval ging het recht privacy (Famke) voor op het recht van meningsuiting
(roddelpraat).
Dit deed de rechter door, door jurisprudentie gestelde regels toe te passen op dit
specifieke geval.
Antidiscriminatie verbod botst ook vaak met vrijheid van meningsuiting.
Carlijn Blankvoort
,Week 1 – grondrechten en het Nederlands recht
Rechten
Als student heb je recht op studiefinanciering.
Internationaal en nationaal recht
Internationaal recht: verdragen waarin afspraken staan die wij met andere landen hebben
gemaakt. > vb. internationaal verdrag voor de rechten van de mens, Benelux-verdrag inzake
de intellectuele eigendommen (waarin de beschermen van het NL merken recht is geregeld).
Verdragen
Internationaal recht
Afspraken die landen onderling hebben gemaakt en gelden voor de burgers. Hebben dus een
direct merkbaar effect op ons als burger. > vb. artikel 6 van het EVRM (Europees verdrag
voor de rechten van de mens), is het recht op een eerlijk proces. (fair trail beginsel). We
mogen dus niet zomaar in de gevangenis worden gezet zonder dat we weten waar we voor
beschuldigd worden, dat we binnen een bepaalde tijd voor de rechter moeten verschijnen
om onze zaak te laten behandelen, we recht hebben op juridische bijstand bijv. een
advocaat.
Nationaal recht: wetten en regels die gelden voor NL, en alle inwoners in NL. Deze zijn weer
onder te verdelen:
1) Grondrechten (hierin staan grondwetten)
2) Wetten: nationale bronnen van het recht
3) Jurisprudentie: regel na een uitspraak van een rechter, waar aan wij ons moeten
houden
4) Gewoonterecht
Deze 4 rechten samen met het internationaal recht worden de bronnen van het recht
genoemd.
Bronnen van recht volgorde: Rangvolgorde
1 staat boven 2, 2 boven 3 etc. 1. Verdragen
1. Internationaal recht = verdrag 2. Grondwet (grondrechten)
2. Grondrechten 3. Wet formele zin
3. Wetten 4. Wet in materiele zin
4. Jurisprudentie 5. Jurisprudentie
5. Gewoonterecht 6. Gewoonterecht
,Grondrechten
Vind je in de grondwet en het EVRM
Staan in internationale verdragen, maar er zijn ook Nederlandse grondrechten. Die zijn
opgenomen in de Grondwet. (Bijv. vrijheid van meningsuiting art. 7 grondwet)
Grondrechten zijn de meest fundamentele rechten van een mens.
Basale, meest fundamentele rechten die een mens heeft.
- Rechten die ervoor zorgen dat de overheid iets NIET mag doen, dus als burger heb je
recht op bepaalde menswaardige vrijheden. (klassieke grondrechten)
- Hier staan ook rechten die de overheid een plicht geven om voor ons als burger te
zorgen. (sociale grondrechten)
Vb. recht op vrijheid van meningsuiting (of persvrijheid voor de pers). Dit houdt in dat je in
principe alles mag zeggen wat je wilt, ook als je het ergens niet mee eens bent. Bijv. in de
politiek. Je mag gaan demonstreren, een vereniging vormen of een politieke partij oprichten.
Grondrechten zijn helemaal niet zo vanzelfsprekend. In andere landen hebben ze bijv. geen
recht van vrije meningsuiting en mogen ze niet demonstreren als ze het ergens niet mee
eens zijn. In die landen demonstreren? Enkeltje naar de gevangenis zonder eerlijk proces.
Deze grondrechten zijn opgenomen in een verklaring
- Verklaring: afspraken die we samen hebben gemaakt, GEEN rechtsgeldigheid,
eigenlijk gewoon om goede wil te tonen, hier kun je dus niet op terugvallen> UDHR
- Verdragen: RECHTSSTATUS! Wil je je beroepen op zo’n recht? Dan moet dit in een
verdrag staan. EVRM
- Nationale wetgeving: grondwet > mensenrechten plus
Een verklaring heeft geen rechtsgeldigheid (symbolisch document), landen moeten een
verdrag tekenen.
Wil je je voor de rechter op iets kunnen beroepen? Dan moet dit terug komen in een
verdrags-/grondrecht.
, Opgenomen in de grondwet (nationaal) en internationale verdragen (EVRM)
Klassieke grondrechten
Rechten die zorgen dat je iets mag > vrijheid van burgers
- Artikel 1 t/m 18 van de Grondwet
- Worden ook in verdragen zoals het EVRM opgenomen
Voorbeeld: recht op gelijke behandeling (art. 1 discriminatie verbod), vrijheid van
godsdienst, vrijheid van levensovertuiging, kiesrecht, vrijheid van meningsuiting en
persvrijheid.
Sociale grondrechten
Rechten op basis van een zorgplicht, rechten die de overheid opdrachten geeft om voor ons
als burger te zorgen
- Artikel 19 t/m 23
Voorbeeld: recht op huisvesting, recht op een goede sociale zekerheid, recht op
gezondheidszorg, recht op onderwijs (recht om te studeren aan het Saxion).
Er is GEEN vaste rangorde in grondrechten. (1 is dus NIET belangrijker dan 2 etc.)
WEL kan het gebeuren dat de grondrechten met elkaar botsen > botsing van grondrechten.
In deze zaken is het aan de rechter per geval om te bekijken wel grondrecht voorgaat.
Voorbeeld: recht op persvrijheid (art. 7 gw) vs. recht op privacy (art. 10 gw)
- Zaak Famke Louise tegen roddelpraat
Roddelpraat (juicy kanaal) verspreide roddels rond over Famke Louise. Famke daagde
roddelpraat voor de rechter omdat zei vond dat haar recht op privacy geschonden
werd. En roddelpraat beroeptte zich op het recht van meningsuiting/persvrijheid.
In dit geval ging het recht privacy (Famke) voor op het recht van meningsuiting
(roddelpraat).
Dit deed de rechter door, door jurisprudentie gestelde regels toe te passen op dit
specifieke geval.
Antidiscriminatie verbod botst ook vaak met vrijheid van meningsuiting.
