IPV samenvatting
2.1cIPV1 Ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie: De studie van systematische veranderingen in het menselijk functioneren,
gedurende de individuele levensloop. De ontwikkeling stop niet zodra iemand volwassen wordt, je
blijft heel je leven ontwikkelen.
- Fysiek: lichaamsveranderingen en motorische veranderingen (leren lopen)
- Cognitief: Ontwikkeling van het denken en waarnemen
- Psychosociaal: gevoelens
- Sociaal: relaties met andere mensen en het tonen van empathie
Deze factoren hebben een wisselwerking met elkaar.
Vragen bij ontwikkeling:
- Nature/ nurture? Het nature versus nurture vraagstuk heeft te maken met de vraag of
genetische bepalingen ons vormen tot wie we zijn of ons milieu/omgeving dit doet. De
genetica (biologie) is de nature kant en de omgeving is de nurture kant.
- Universeel/ specifiek? Universeel betekent dat ontwikkeling hetzelfde is voor iedereen en
specifiek betekent dat iedereen zich op een individuele manier ontwikkeld. Wordt beïnvloed
door cultuur of geslacht.
- Continu/ discontinu? Ontwikkel je je in een rechte lijn of stapsgewijs?
Ontwikkelingstheoriën
- Operante conditionering (Skinner): Leren door beloning/straffen. Vooral gericht op het idee
dat gedragsveranderingen ontstaan door externe stimuli. Echter weten we nu dat ook heel
veel andere factoren een rol kunnen spelen.
- Cognitieve ontwikkelingstheorie (Piaget): Vier stadia van ontwikkeling. Volgens deze theorie
is de cognitieve ontwikkeling afhankelijk van de interactie met de omgeving.
0-2 jaar: Waarnemen en bewegen/object permanentie (het begrip dat voorwerpen aanwezig
blijven, ook als ze uit het zicht verdwenen zijn)
2-6 jaar: Denken en school
6-12 jaar: Denken, geheugen en leren. Cognitieve vaardigheden ontwikkelen. Logisch denken
12-18 jaar: Denken en leren. Kinderen leren over toekomst na te denken. Ze kunnen meer
reflecteren en abstract denken.
,Piaget geloofde dat mentale structuren, die hij schema’s noemde, de fundamentele bouwstenen zijn
van de manier waarop de dingen zien. Volgens hem ligt adaptatie ten grondslag aan de groei van de
schema’s. Adaptatie: ecologische aanpassing door erfelijke veranderingen bij organismen om beter
te kunnen overleven of voor nageslacht te kunnen zorgen.
Adaptatie bestaat uit twee aparte processen: Assimilatie en accommodatie. Assimilatie is het proces
waarmee bestaande kennis en vaardigheden worden gebruikt in nieuwe situaties. Accommodatie is
het proces van aanpassing van bestaande vaardigheden of kennis om met een nieuwe situatie om te
kunnen gaan.
Egocentrisme: Het verminderde vermogen om zich in een ander of diens standpunten of gevoel te
verplaatsen (empathie). Het gevolg is dat de persoon de eigen visie en belangen centraal stelt en
ervan uitgaat dat de eigen visie ook de visie van anderen is.
Conservatie: inzien dat een hoeveelheid onveranderd blijft zolang er niets wordt bijgevoegd of
weggenomen, wat men er verder ook aan verandert.
Het centrum van Broca is het motorisch spraakcentrum.
(productie van taal en gramatica) Het centrum van Wernicke
is het sensorisch spraakcentrum. (betekenis van woorden)
, 2.1cIPV2 Kinderen en ziekte
Ziektebeleving bij kinderen kan van invloed zijn:
- Persoonlijkheid: Een kind kan van nature minder angstig zijn dan andere kinderen.
- Leeftijd
- Ontwikkeling
- Sociale omgeving: in hoeverre is het kind gewend aan vreemde situaties. Geïsoleerd gezin of
veel contact met anderen?
Ziektegedrag: Een kind toont minder ziektegedrag omdat dit niet is aangeleerd.
Angst en trauma:
- Acute ziekenhuisopname geeft meer angst dan een geplande ziekenhuisopname.
- Angst van invloed op pijnbeleving. Kind ervaart meer pijn als het angstig is.
- Voorbeeldfunctie ouder. Kind leert reacties aan van ouders. Als ouders angstig zijn voelt kind
dit aan en wordt ook angstig.
- Regressie als reactie. Kind kan terugvallen in ontwikkeling. Bijvoorbeeld weer bedplassen of
gaan duimen door angst. Angsten kunnen nog lang gedrag bepalen.
Gehechtheid: Proces waarin een kind toenemende mate emotioneel afhankelijk wordt van één of
enkele mensen (Bowlby). De neiging en het verlangen van de mensen de nabijheid van de ander te
zoeken. De contacten met bepaalde personen als waardevol en voldoening gevende te ervaren. Het
is belangrijk om ouders daarom zo veel mogelijk te betrekken.
Beleving van de dood
Het is belangrijk kennis te hebben over wat voor beeld kinderen hebben over ‘de dood’.
- Kleuters (tot 6 jaar): eerste besef van de dood. Heeft ook veel vragen hierover. Ze zien het als
iets dat niet onherroepelijk is. Bijvoorbeeld dat degene die is overleden op een andere plaats
verblijft en kan terugkeren.
- Eerste helft basisschool (6-9 jaar): Onherroepelijkheid. Ze beseffen dat diegene ook niet meer
terug gaat komen. Ze gaan zich afvragen waarom je dood gaat.
- Tweede helft basisschool: Overkomt iedereen. Het kan zorgen voor interesse bij een kind
maar ook voor angst. Ze kunnen breder en algemener over de dood denken.
2.1cIPV1 Ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie: De studie van systematische veranderingen in het menselijk functioneren,
gedurende de individuele levensloop. De ontwikkeling stop niet zodra iemand volwassen wordt, je
blijft heel je leven ontwikkelen.
- Fysiek: lichaamsveranderingen en motorische veranderingen (leren lopen)
- Cognitief: Ontwikkeling van het denken en waarnemen
- Psychosociaal: gevoelens
- Sociaal: relaties met andere mensen en het tonen van empathie
Deze factoren hebben een wisselwerking met elkaar.
Vragen bij ontwikkeling:
- Nature/ nurture? Het nature versus nurture vraagstuk heeft te maken met de vraag of
genetische bepalingen ons vormen tot wie we zijn of ons milieu/omgeving dit doet. De
genetica (biologie) is de nature kant en de omgeving is de nurture kant.
- Universeel/ specifiek? Universeel betekent dat ontwikkeling hetzelfde is voor iedereen en
specifiek betekent dat iedereen zich op een individuele manier ontwikkeld. Wordt beïnvloed
door cultuur of geslacht.
- Continu/ discontinu? Ontwikkel je je in een rechte lijn of stapsgewijs?
Ontwikkelingstheoriën
- Operante conditionering (Skinner): Leren door beloning/straffen. Vooral gericht op het idee
dat gedragsveranderingen ontstaan door externe stimuli. Echter weten we nu dat ook heel
veel andere factoren een rol kunnen spelen.
- Cognitieve ontwikkelingstheorie (Piaget): Vier stadia van ontwikkeling. Volgens deze theorie
is de cognitieve ontwikkeling afhankelijk van de interactie met de omgeving.
0-2 jaar: Waarnemen en bewegen/object permanentie (het begrip dat voorwerpen aanwezig
blijven, ook als ze uit het zicht verdwenen zijn)
2-6 jaar: Denken en school
6-12 jaar: Denken, geheugen en leren. Cognitieve vaardigheden ontwikkelen. Logisch denken
12-18 jaar: Denken en leren. Kinderen leren over toekomst na te denken. Ze kunnen meer
reflecteren en abstract denken.
,Piaget geloofde dat mentale structuren, die hij schema’s noemde, de fundamentele bouwstenen zijn
van de manier waarop de dingen zien. Volgens hem ligt adaptatie ten grondslag aan de groei van de
schema’s. Adaptatie: ecologische aanpassing door erfelijke veranderingen bij organismen om beter
te kunnen overleven of voor nageslacht te kunnen zorgen.
Adaptatie bestaat uit twee aparte processen: Assimilatie en accommodatie. Assimilatie is het proces
waarmee bestaande kennis en vaardigheden worden gebruikt in nieuwe situaties. Accommodatie is
het proces van aanpassing van bestaande vaardigheden of kennis om met een nieuwe situatie om te
kunnen gaan.
Egocentrisme: Het verminderde vermogen om zich in een ander of diens standpunten of gevoel te
verplaatsen (empathie). Het gevolg is dat de persoon de eigen visie en belangen centraal stelt en
ervan uitgaat dat de eigen visie ook de visie van anderen is.
Conservatie: inzien dat een hoeveelheid onveranderd blijft zolang er niets wordt bijgevoegd of
weggenomen, wat men er verder ook aan verandert.
Het centrum van Broca is het motorisch spraakcentrum.
(productie van taal en gramatica) Het centrum van Wernicke
is het sensorisch spraakcentrum. (betekenis van woorden)
, 2.1cIPV2 Kinderen en ziekte
Ziektebeleving bij kinderen kan van invloed zijn:
- Persoonlijkheid: Een kind kan van nature minder angstig zijn dan andere kinderen.
- Leeftijd
- Ontwikkeling
- Sociale omgeving: in hoeverre is het kind gewend aan vreemde situaties. Geïsoleerd gezin of
veel contact met anderen?
Ziektegedrag: Een kind toont minder ziektegedrag omdat dit niet is aangeleerd.
Angst en trauma:
- Acute ziekenhuisopname geeft meer angst dan een geplande ziekenhuisopname.
- Angst van invloed op pijnbeleving. Kind ervaart meer pijn als het angstig is.
- Voorbeeldfunctie ouder. Kind leert reacties aan van ouders. Als ouders angstig zijn voelt kind
dit aan en wordt ook angstig.
- Regressie als reactie. Kind kan terugvallen in ontwikkeling. Bijvoorbeeld weer bedplassen of
gaan duimen door angst. Angsten kunnen nog lang gedrag bepalen.
Gehechtheid: Proces waarin een kind toenemende mate emotioneel afhankelijk wordt van één of
enkele mensen (Bowlby). De neiging en het verlangen van de mensen de nabijheid van de ander te
zoeken. De contacten met bepaalde personen als waardevol en voldoening gevende te ervaren. Het
is belangrijk om ouders daarom zo veel mogelijk te betrekken.
Beleving van de dood
Het is belangrijk kennis te hebben over wat voor beeld kinderen hebben over ‘de dood’.
- Kleuters (tot 6 jaar): eerste besef van de dood. Heeft ook veel vragen hierover. Ze zien het als
iets dat niet onherroepelijk is. Bijvoorbeeld dat degene die is overleden op een andere plaats
verblijft en kan terugkeren.
- Eerste helft basisschool (6-9 jaar): Onherroepelijkheid. Ze beseffen dat diegene ook niet meer
terug gaat komen. Ze gaan zich afvragen waarom je dood gaat.
- Tweede helft basisschool: Overkomt iedereen. Het kan zorgen voor interesse bij een kind
maar ook voor angst. Ze kunnen breder en algemener over de dood denken.
