SOCIAAL-MEDISCHE WETENSCHAPPEN
Samenvatting E-colleges
Glenn van Kralingen-Schagen
,Inhoud
Inleidend .................................................................................................................................................. 2
Gezondheid en Ziekte.............................................................................................................................. 3
Gezondheid ......................................................................................................................................... 3
Onderscheid lichamelijke en psychische ziekten ................................................................................ 4
Epidemiologie .......................................................................................................................................... 5
Objectieve gezondheidsmaten ............................................................................................................ 5
Subjectieve gezondheidsmaten .......................................................................................................... 6
Samengestelde gezondheidsmaten .................................................................................................... 8
Medische Sociologie .............................................................................................................................. 10
Centrale thema’s ............................................................................................................................... 10
Theoretische perspectieven op ziekte en zorg.................................................................................. 11
Functionalisme (Parsons) .............................................................................................................. 11
Symbolisch interactionisme (SI) (Freidson) ................................................................................... 11
Marxistisch perspectief ................................................................................................................. 13
Sociaal constructivisme (SC) .......................................................................................................... 13
Gezondheidspsychologie ....................................................................................................................... 15
Stress-copingmodel ........................................................................................................................... 15
Sociale steun...................................................................................................................................... 17
Common-Sense Model of self-regulation ......................................................................................... 18
Biomedische geneeskunde .................................................................................................................... 19
Macht in arts-patiëntrelaties............................................................................................................. 19
Modellen arts-patiëntrelaties ........................................................................................................... 19
Patiëntgerichtheid ............................................................................................................................. 21
Gezondheidsgedrag ............................................................................................................................... 22
Inleidend ............................................................................................................................................ 22
Gedrag en gezondheid ...................................................................................................................... 23
Determinanten van gezondheidsgedrag ........................................................................................... 23
Modellen van gezondheidsgedrag .................................................................................................... 24
1
, Inleidend
• Gezondheidstoestand staat centraal met
daaromheen de volgende disciplines:
o Epidemiologie
o Demografie
o Medische Sociologie
o Gezondheidspsychologie
o Biomedische Geneeskunde
• Epidemiologie
o Onder het volk voorkomend
o Inlichtingendienst van de gezondheidszorg
o Hoe staat het met ziekte en gezondheid in de wereld
o Geneeskunde richt zich op individu en Epidemiologie richt zich op de wereld
o Speerpunten
▪ Tellen → Hoe vaak komt een bepaalde ziekte voor
▪ Verbandenleer → Is er een verband en hoe sterk is het verband tussen
risicofactoren en ontstaan van ziekte
• Demografie
o Volksbeschrijving of bevolkingsleer
o Kijkt naar omvang, structuur en spreiding van de bevolking
o Is belangrijk om bijv ziektelast van een bepaalde aandoening in een bepaalde groep
in kaart te brengen en daarop preventief te handelen
• (Medische) Sociologie
o Richt zich op macroniveau. In dit geval op de maatschappij.
o Toegepast op gezondheid, ziekte en gezondheidszorg
o Ziekte wordt gezien als sociaal(-cultureel) proces
o Bijv: Obesitas komt vaker voor in welvarende landen en infectieziekten komen vaker
voor in ontwikkelingslanden.
o Culturele factoren kunnen hier ook invloed op hebben, zoals: In niet-westerse
culturen krijgen ouderen meer steun van familieleden tov westerse culturen, wat de
ervaring op ouder worden en de ziektes die daarmee gepaard gaan beïnvloed.
• Gezondheidspsychologie
o Richt zich op individueel gedrag
o Hoe wordt ziekte ervaren en hoe gaat men daar mee om op individueel niveau
o Biopsychosociale benadering → Er wordt gekeken naar biologische factoren die het
omgaan met en ervaren van ziekte kunnen verklaren
o Biologische factoren → Genetische factoren
o Psychologische factoren → Persoonlijkheidseigenschappen
o Sociale factoren → De steun die men krijgt uit omgeving als men ziek is
• Biomedische Geneeskunde
o Richt zich op microniveau (ziekte op individueel niveau)
▪ Biologie van menselijk lichaam
▪ Lichaamsprocessen in gezonde en zieke mensen
▪ Bestudeert de etiologie van ziekten (leer der oorzaken)
2
Samenvatting E-colleges
Glenn van Kralingen-Schagen
,Inhoud
Inleidend .................................................................................................................................................. 2
Gezondheid en Ziekte.............................................................................................................................. 3
Gezondheid ......................................................................................................................................... 3
Onderscheid lichamelijke en psychische ziekten ................................................................................ 4
Epidemiologie .......................................................................................................................................... 5
Objectieve gezondheidsmaten ............................................................................................................ 5
Subjectieve gezondheidsmaten .......................................................................................................... 6
Samengestelde gezondheidsmaten .................................................................................................... 8
Medische Sociologie .............................................................................................................................. 10
Centrale thema’s ............................................................................................................................... 10
Theoretische perspectieven op ziekte en zorg.................................................................................. 11
Functionalisme (Parsons) .............................................................................................................. 11
Symbolisch interactionisme (SI) (Freidson) ................................................................................... 11
Marxistisch perspectief ................................................................................................................. 13
Sociaal constructivisme (SC) .......................................................................................................... 13
Gezondheidspsychologie ....................................................................................................................... 15
Stress-copingmodel ........................................................................................................................... 15
Sociale steun...................................................................................................................................... 17
Common-Sense Model of self-regulation ......................................................................................... 18
Biomedische geneeskunde .................................................................................................................... 19
Macht in arts-patiëntrelaties............................................................................................................. 19
Modellen arts-patiëntrelaties ........................................................................................................... 19
Patiëntgerichtheid ............................................................................................................................. 21
Gezondheidsgedrag ............................................................................................................................... 22
Inleidend ............................................................................................................................................ 22
Gedrag en gezondheid ...................................................................................................................... 23
Determinanten van gezondheidsgedrag ........................................................................................... 23
Modellen van gezondheidsgedrag .................................................................................................... 24
1
, Inleidend
• Gezondheidstoestand staat centraal met
daaromheen de volgende disciplines:
o Epidemiologie
o Demografie
o Medische Sociologie
o Gezondheidspsychologie
o Biomedische Geneeskunde
• Epidemiologie
o Onder het volk voorkomend
o Inlichtingendienst van de gezondheidszorg
o Hoe staat het met ziekte en gezondheid in de wereld
o Geneeskunde richt zich op individu en Epidemiologie richt zich op de wereld
o Speerpunten
▪ Tellen → Hoe vaak komt een bepaalde ziekte voor
▪ Verbandenleer → Is er een verband en hoe sterk is het verband tussen
risicofactoren en ontstaan van ziekte
• Demografie
o Volksbeschrijving of bevolkingsleer
o Kijkt naar omvang, structuur en spreiding van de bevolking
o Is belangrijk om bijv ziektelast van een bepaalde aandoening in een bepaalde groep
in kaart te brengen en daarop preventief te handelen
• (Medische) Sociologie
o Richt zich op macroniveau. In dit geval op de maatschappij.
o Toegepast op gezondheid, ziekte en gezondheidszorg
o Ziekte wordt gezien als sociaal(-cultureel) proces
o Bijv: Obesitas komt vaker voor in welvarende landen en infectieziekten komen vaker
voor in ontwikkelingslanden.
o Culturele factoren kunnen hier ook invloed op hebben, zoals: In niet-westerse
culturen krijgen ouderen meer steun van familieleden tov westerse culturen, wat de
ervaring op ouder worden en de ziektes die daarmee gepaard gaan beïnvloed.
• Gezondheidspsychologie
o Richt zich op individueel gedrag
o Hoe wordt ziekte ervaren en hoe gaat men daar mee om op individueel niveau
o Biopsychosociale benadering → Er wordt gekeken naar biologische factoren die het
omgaan met en ervaren van ziekte kunnen verklaren
o Biologische factoren → Genetische factoren
o Psychologische factoren → Persoonlijkheidseigenschappen
o Sociale factoren → De steun die men krijgt uit omgeving als men ziek is
• Biomedische Geneeskunde
o Richt zich op microniveau (ziekte op individueel niveau)
▪ Biologie van menselijk lichaam
▪ Lichaamsprocessen in gezonde en zieke mensen
▪ Bestudeert de etiologie van ziekten (leer der oorzaken)
2
