- Vorsten → aanzien → meer aanzien door de winst
- Edellieden → rijkdom en avontuur → plunderingen/leengoederen en hoge
bestuurlijke functies
Kenmerkend aspect: Het begin van staatsvorming en centralisatie
Staatsvorming:
- Het streven van vorsten naar een aaneengesloten grondgebied met een stevige
bestuursstructuur
- duidelijke grenzen, geen losse gebieden
- koning aan het hoofd van bestuur en rechtspraak
Willem de veroveraar maakt één geheel van Engelse gebieden d.m.v. feodale stelsel en
door oorlogen
Frankrijk: staatsvorming door centralisatie
- Het streven van vorsten om hun hele gebied vanuit een hoofdstad te regeren
De koning had belasting nodig om:
- Soldaten in te huren → niet meer afhankelijk van zijn leenmannen
- Ambtenaren aanstellen.
- Koning probeerde einde te maken aan feodale stelsel
- Koning probeerde weer alle macht te krijgen
Uniformering:
- In het hele land dezelfde wetten
Bourgondië: staatsvorming door centralisatie:
- Hertog van Bourgondië (toen nog leenman van de Franse koning
- Hertog gaat ambtenaren enz. waardoor hij zijn gebied kan uitbreiden.
→ Veel verzet van steden tegen uniformering, omdat zij hun privileges kwijt raakten
,Tijdvak 5 - Ontdekkers en hervormers
Kenmerkend aspect: Het begin van de Europese overzeese expansie.
West-Europeanen hadden een beperkt wereldbeeld (Een voorstelling die je hebt van de
wereld)
- Alleen Europa, Noord-Afrika en de Arabische wereld waren bekend.
Europese expansie vanaf de 15e eeuw
- Portugal en Spanje begonnen met de overzeese expansie, Portugal en spanje liggen
het dichtst bij Afrika en de zeeroute naar Azië.
Redenen voor de Europese expansie:
- Economisch
- Handel: Specerijen, zijde, goud en zilver ens. (luxe handelsproducten)
- Politiek
- Veroveren van een groot rijk
- Cultuur
- Verspreiding van het christendom
- Nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur
Spaanse conquistadores koloniseren de rijken van de Azteken en de Inca’s
Gevolgen:
- Indianen sterven door Europese ziektes
- Indianen worden gekerstend
- Indianen worden gedwongen tot arbeid
Protest tegen slechte behandeling indianen → (1542) Transatlantische slavenhandel
(slavenhandel over de Atlantische oceaan): Import van Afrikaanse slaven vormt het begin
van de driehoekshandel.
- Katholieke priesters hadden de Indianen net tot christen bekeerd en vonden dat
medechristenen niet zo behandeld mochten worden, in ruil daarvoor moesten er
nieuwe mensen komen werken op de plantages en mijnen van de spanjaarden.
Kenmerkend aspect: Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en
het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
(terug naar middeleeuwen)
Noord-Italiaanse stadstaten:
- Politiek
- Noord-Italiaanse stadstaten maakten zich los van de Duitse keizer en de
paus.
- Economie
- Groeiende handel met Midden-Oosten en rijke Vlaamse handelssteden
, Nieuwe mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
- Middeleeuwen: Memento mori (gedenk te sterven)
- Als je doodging was de vraag op de dag des oordeels of je naar hemel of de
hel gaat. God beslist, je moet goed leven zodat God de juiste beslissing
maakt. Je moet volgens de bijbel leven.
- Renaissance: Carpe diem (pluk de dag)
- Het leven op aarde is ook belangrijk, ze gingen genieten van hun leven en
rijkdom.
Nieuwe belangstelling voor klassieke erfgoed (wat overgebleven is van de Grieken en
Romeinen
- Renaissance:
- Klassieke erfgoed van de Grieken en Romeinen komt terug dmv architectuur en
kunst op basis van de klassieke vormentaal
Humanisme: Geleerden die op basis van de geschriften van Grieken en Romeinen de
wereld beter te begrijpen. → Ze gingen op zoek naar zo oud mogelijke teksten, die gingen
ze vergelijken met de teksten uit hun eigen tekst.
- Kritische denkhouding
- Universele mens (je moest van alles verstand hebben)
→ Nieuwe wetenschappelijke belangstelling → proberen de wereld te verklaren op een
rationele manier.
Het humanisme verspreidde zich over de rest van Europa door geschriften mee te nemen op
hun reis.
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk
in West-Europa tot gevolg had.
Toenemende kritiek op de geestelijkheid. Redenen:
- Streven naar wereldlijke macht door de paus
- Luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid
- Slechte opleiding van de parochiepriesters
Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de inquisitie → Kerkelijke
rechtbank die ketters opspoort en veroordeelt.
Vanaf 15e eeuw:
- Kritiek op de geestelijkheid kon snel verspreid worden via de nieuw uitgevonden
drukpers. → Begin van de kerkhervorming of reformatie: Protestbeweging tegen
misstanden en manieren van geloven in de katholieke kerk.
Katholieke kerk zei:
- De kerk bepaalt de geloofsregels
- Geestelijkheid is nodig voor contact tussen God en gelovigen
- Edellieden → rijkdom en avontuur → plunderingen/leengoederen en hoge
bestuurlijke functies
Kenmerkend aspect: Het begin van staatsvorming en centralisatie
Staatsvorming:
- Het streven van vorsten naar een aaneengesloten grondgebied met een stevige
bestuursstructuur
- duidelijke grenzen, geen losse gebieden
- koning aan het hoofd van bestuur en rechtspraak
Willem de veroveraar maakt één geheel van Engelse gebieden d.m.v. feodale stelsel en
door oorlogen
Frankrijk: staatsvorming door centralisatie
- Het streven van vorsten om hun hele gebied vanuit een hoofdstad te regeren
De koning had belasting nodig om:
- Soldaten in te huren → niet meer afhankelijk van zijn leenmannen
- Ambtenaren aanstellen.
- Koning probeerde einde te maken aan feodale stelsel
- Koning probeerde weer alle macht te krijgen
Uniformering:
- In het hele land dezelfde wetten
Bourgondië: staatsvorming door centralisatie:
- Hertog van Bourgondië (toen nog leenman van de Franse koning
- Hertog gaat ambtenaren enz. waardoor hij zijn gebied kan uitbreiden.
→ Veel verzet van steden tegen uniformering, omdat zij hun privileges kwijt raakten
,Tijdvak 5 - Ontdekkers en hervormers
Kenmerkend aspect: Het begin van de Europese overzeese expansie.
West-Europeanen hadden een beperkt wereldbeeld (Een voorstelling die je hebt van de
wereld)
- Alleen Europa, Noord-Afrika en de Arabische wereld waren bekend.
Europese expansie vanaf de 15e eeuw
- Portugal en Spanje begonnen met de overzeese expansie, Portugal en spanje liggen
het dichtst bij Afrika en de zeeroute naar Azië.
Redenen voor de Europese expansie:
- Economisch
- Handel: Specerijen, zijde, goud en zilver ens. (luxe handelsproducten)
- Politiek
- Veroveren van een groot rijk
- Cultuur
- Verspreiding van het christendom
- Nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur
Spaanse conquistadores koloniseren de rijken van de Azteken en de Inca’s
Gevolgen:
- Indianen sterven door Europese ziektes
- Indianen worden gekerstend
- Indianen worden gedwongen tot arbeid
Protest tegen slechte behandeling indianen → (1542) Transatlantische slavenhandel
(slavenhandel over de Atlantische oceaan): Import van Afrikaanse slaven vormt het begin
van de driehoekshandel.
- Katholieke priesters hadden de Indianen net tot christen bekeerd en vonden dat
medechristenen niet zo behandeld mochten worden, in ruil daarvoor moesten er
nieuwe mensen komen werken op de plantages en mijnen van de spanjaarden.
Kenmerkend aspect: Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en
het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
(terug naar middeleeuwen)
Noord-Italiaanse stadstaten:
- Politiek
- Noord-Italiaanse stadstaten maakten zich los van de Duitse keizer en de
paus.
- Economie
- Groeiende handel met Midden-Oosten en rijke Vlaamse handelssteden
, Nieuwe mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
- Middeleeuwen: Memento mori (gedenk te sterven)
- Als je doodging was de vraag op de dag des oordeels of je naar hemel of de
hel gaat. God beslist, je moet goed leven zodat God de juiste beslissing
maakt. Je moet volgens de bijbel leven.
- Renaissance: Carpe diem (pluk de dag)
- Het leven op aarde is ook belangrijk, ze gingen genieten van hun leven en
rijkdom.
Nieuwe belangstelling voor klassieke erfgoed (wat overgebleven is van de Grieken en
Romeinen
- Renaissance:
- Klassieke erfgoed van de Grieken en Romeinen komt terug dmv architectuur en
kunst op basis van de klassieke vormentaal
Humanisme: Geleerden die op basis van de geschriften van Grieken en Romeinen de
wereld beter te begrijpen. → Ze gingen op zoek naar zo oud mogelijke teksten, die gingen
ze vergelijken met de teksten uit hun eigen tekst.
- Kritische denkhouding
- Universele mens (je moest van alles verstand hebben)
→ Nieuwe wetenschappelijke belangstelling → proberen de wereld te verklaren op een
rationele manier.
Het humanisme verspreidde zich over de rest van Europa door geschriften mee te nemen op
hun reis.
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk
in West-Europa tot gevolg had.
Toenemende kritiek op de geestelijkheid. Redenen:
- Streven naar wereldlijke macht door de paus
- Luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid
- Slechte opleiding van de parochiepriesters
Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de inquisitie → Kerkelijke
rechtbank die ketters opspoort en veroordeelt.
Vanaf 15e eeuw:
- Kritiek op de geestelijkheid kon snel verspreid worden via de nieuw uitgevonden
drukpers. → Begin van de kerkhervorming of reformatie: Protestbeweging tegen
misstanden en manieren van geloven in de katholieke kerk.
Katholieke kerk zei:
- De kerk bepaalt de geloofsregels
- Geestelijkheid is nodig voor contact tussen God en gelovigen
