GS H10
2 De Opstand in de Nederlanden
Karel V brengt de Nederlanden samen in één staatsverband
Sinds 925 hoorde ons grondgebied tot het Duitse rijk. Pas in de 14 de en 15de eeuw
tekenden de Nederlanden zich min of meer als een politieke eenheid af. Dat was het
gevolg van twee factoren: de steden in de Lage landen groeiden sinds de 12 de eeuw
en de hertogen van Bourgondië streefden ernaar de Lage Landen in hun bezit te
krijgen. Wie de Lage Landen namelijk in bezit had, bezat het meest verstedelijkte
deel van Europa, het kruispunt van handelsroutes en een belastingopbrengst
waarvan vloten en legers te bekostigen waren.
Door erfenissen en oorlogen werd hertog Filips de Goede van Bourgondië heer in
een groot aantal gewesten. De gewesten waren echter in hoge maten zelfstandig,
vooral door hun stadsrechten.
Filips de Goede centraliseert
Filips voerde een bewuste centralisatiepolitiek om een eenheid te maken van alle
gewesten:
Hij verplaatste zijn hof uit Dijon naar Brussel.
In alle hertogdommen en graafschappen stelde hij stadhouders als zijn
vertegenwoordigers aan.
Hij stelde de Staten-Generaal in. De eerste vergadering was in 1464, Brugge.
Gebiedsuitbreiding door Karel V
Karel V (1515-1555) breidde als hertog van Bourgondië zijn gebied in de
Nederlanden uit. Zijn belangrijkste tegenstander was Karel van Gelre, die ook optrad
als verdediger van het Oversticht en Friesland. In langdurige oorlogen tussen 1524
en 1543 werd Karel V heer van alle Nederlanden.
Factoren die van invloed waren op het ontstaan van de Opstand
In 1568 begon in de Nederlanden een opstand tegen de opvolger van Karel V, zijn
zoon Filips II. Bijdragende factoren:
Het streven van Karel V en Filips II naar centralisatie.
De splitsing van de christelijke Kerk door de Hervorming.
De aanleiding tot de Opstand
In augustus 1566 kwamen groepjes calvinisten openlijk in verzet tegen de katholieke
Kerk door Beeldenstorm. Landvoogdes Margaretha van Parma deed enkele
concessies aan de calvinisten en wist zo de orde te herstellen. Toch zond Filips II als
reactie op de beeldenstorm in 1567 de hertog van Alva met een leger naar de
Nederlanden. Margaretha nam ontslag en Alva werd landvoogd. Alva stelde een
centrale rechtbank (de Raad van Beroerten) in om de calvinisten van de
beeldenstorm te straffen. Duizenden inwoners vluchtten naar het buitenland,
waaronder de hoge edelman Willem van Oranje.
In 1568 viel Willem van Oranje vanuit het Duitse rijk de Nederlanden binnen. De
bedoeling was dat de bevolking in opstand zou komen tegen Alva, maar dat
gebeurde niet. Later zetten de Geuzen, aanhangers van Willem van Oranje, de strijd
voort.
2 De Opstand in de Nederlanden
Karel V brengt de Nederlanden samen in één staatsverband
Sinds 925 hoorde ons grondgebied tot het Duitse rijk. Pas in de 14 de en 15de eeuw
tekenden de Nederlanden zich min of meer als een politieke eenheid af. Dat was het
gevolg van twee factoren: de steden in de Lage landen groeiden sinds de 12 de eeuw
en de hertogen van Bourgondië streefden ernaar de Lage Landen in hun bezit te
krijgen. Wie de Lage Landen namelijk in bezit had, bezat het meest verstedelijkte
deel van Europa, het kruispunt van handelsroutes en een belastingopbrengst
waarvan vloten en legers te bekostigen waren.
Door erfenissen en oorlogen werd hertog Filips de Goede van Bourgondië heer in
een groot aantal gewesten. De gewesten waren echter in hoge maten zelfstandig,
vooral door hun stadsrechten.
Filips de Goede centraliseert
Filips voerde een bewuste centralisatiepolitiek om een eenheid te maken van alle
gewesten:
Hij verplaatste zijn hof uit Dijon naar Brussel.
In alle hertogdommen en graafschappen stelde hij stadhouders als zijn
vertegenwoordigers aan.
Hij stelde de Staten-Generaal in. De eerste vergadering was in 1464, Brugge.
Gebiedsuitbreiding door Karel V
Karel V (1515-1555) breidde als hertog van Bourgondië zijn gebied in de
Nederlanden uit. Zijn belangrijkste tegenstander was Karel van Gelre, die ook optrad
als verdediger van het Oversticht en Friesland. In langdurige oorlogen tussen 1524
en 1543 werd Karel V heer van alle Nederlanden.
Factoren die van invloed waren op het ontstaan van de Opstand
In 1568 begon in de Nederlanden een opstand tegen de opvolger van Karel V, zijn
zoon Filips II. Bijdragende factoren:
Het streven van Karel V en Filips II naar centralisatie.
De splitsing van de christelijke Kerk door de Hervorming.
De aanleiding tot de Opstand
In augustus 1566 kwamen groepjes calvinisten openlijk in verzet tegen de katholieke
Kerk door Beeldenstorm. Landvoogdes Margaretha van Parma deed enkele
concessies aan de calvinisten en wist zo de orde te herstellen. Toch zond Filips II als
reactie op de beeldenstorm in 1567 de hertog van Alva met een leger naar de
Nederlanden. Margaretha nam ontslag en Alva werd landvoogd. Alva stelde een
centrale rechtbank (de Raad van Beroerten) in om de calvinisten van de
beeldenstorm te straffen. Duizenden inwoners vluchtten naar het buitenland,
waaronder de hoge edelman Willem van Oranje.
In 1568 viel Willem van Oranje vanuit het Duitse rijk de Nederlanden binnen. De
bedoeling was dat de bevolking in opstand zou komen tegen Alva, maar dat
gebeurde niet. Later zetten de Geuzen, aanhangers van Willem van Oranje, de strijd
voort.
