Deel 5: Hoopvol samenwerken
Een intelligente omgang met feiten, principiële consistentie en de verbeelding cultiveren zijn enkel
zinvol als er wordt samengewerkt
Handen in elkaar slaan en een gemeenschappelijk doel voorop stellen zonder de eigen
vrijheid in het gedrang te laten komen (niet vooroordelen of elkaar bestrijden)
Vrijheid is niet je eigen zin doen (dat is de banalisering van vrijheid, het niet serieus nemen) wel
heeft het te maken met verantwoordelijkheid
Je persoonlijke vrijheid is nauw verbonden met respect voor de vrijheid van anderen
Bv: de samenleving kan mensen niet verbieden om te roken, ze gaat ze er wel op wijzen dat roken
ongezond is. Maar mensen kiezen zelf of ze een sigaret opsteken. De samenleving mag wel ijveren
dat er in de horeca en op het openbaar vervoer niet gerookt mag worden omdat het anderen
schaadt (de mensen die dus roken wat hun eigen vrijheid is, hebben wel respect voor de vrijheid
van anderen die niet willen roken door het niet te doen op openbare plaatsen)
Samenwerken waarbij de persoonlijke visie niet als de enige wordt beschouwd zal uiteindelijk tot een
rechtvaardige samenleving leiden
Hoop speelt hierin een grote rol want door te koesteren dat het beter kan worden en geen
vrede te nemen met de huidige realiteit zullen we effectief rechtvaardiger worden
Hoop is hierin belangrijker geworden omdat we meer en maar last krijgen van het
negativiteitsinstinct (= we focussen liever op wat slecht loopt, op wat beter moet en waar
drama te vinden valt)
Hoop moet blijven overheersen en hiervoor bestaan visies op om de hoop te laten
opflakkeren
1
, Hoofdstuk 20: Respect is een leerproces
Hoop kan men creëren vanuit een levensbeschouwelijk of een maatschappelijke visie op pluraliteit
Levensbeschouwingen zijn zich steeds bewuster aan het worden van de aanwezigheid van
andere levensbeschouwingen
Op vlak van theoretisch interreligieus dialoog (= dialoog tussen verschillende religies)
kunnen we 3 houdingen onderscheiden ten opzichte van de aanwezigheid van
anderen levensbeschouwingen:
1) Exclusivisme
2) Inclusivisme
3) Pluralisme
20.1 Ik ben de weg, ik ben de waarheid
Exclusivisme = redding kan je enkel vinden binnen je eigen levensbeschouwing
De andere levensbeschouwingen zijn een zinloze poging om de mens te redden en worden
dus gezien als zondig
Bv: in het christendom stelt men dat wie tot het geloof komt en gedoopt wordt, gered zal worden.
Terwijl zij die niet tot het geloof komen, veroordeeld zullen worden want alleen Jezus is de weg en
de waarheid en het leven. Door deze visie dat enkel diegene die tot de Katholiek kerk behoren,
kans maken op zielenheil, worden godsdiensten die Christus niet als verlosser erkennen als
onwaar bestempeld. Iedereen die niet-christelijk is zal het eeuwig brandend vuur en de duivel
tegenkomen, christenen zullen een plek krijgen in de hemel
Kritiek?
Door het exclusivisme wordt de religieuze pluraliteit (= naast elkaar bestaan van verschillende
godsdienstige opvattingen en overtuigingen) in de samenleving in gevaar gebracht
Maar ondanks dit leeft in heel wat levensbeschouwingen het godsbeeld dat er sprake is van
een liefdevolle en rechtvaardige God, en deze visie is in strijd met het exclusivisme als je kijkt
naar jonggestorven kinderen die nog niet de kans hebben gehad om zich te bekeren, want
die kunnen dan niet meer gered wordt en het heil niet aanhoren
20.2 Ik toon de weg, ik toon de waarheid
Inclusivisme = heil kan je ook terugvinden in levensbeschouwingen die sporen van de jouwe
bevatten
God heeft alle mensen lief en Hij wil dan ook dat alle mensen gered worden en tot de
kennis van de waarheid komen
Bv: andere levensbeschouwingen kunnen sporen bevatten van onze christelijke waarheid
waardoor we de aanhangers latente christenen noemen die dan ook gered kunnen worden door
de God van het Christendom
2
Een intelligente omgang met feiten, principiële consistentie en de verbeelding cultiveren zijn enkel
zinvol als er wordt samengewerkt
Handen in elkaar slaan en een gemeenschappelijk doel voorop stellen zonder de eigen
vrijheid in het gedrang te laten komen (niet vooroordelen of elkaar bestrijden)
Vrijheid is niet je eigen zin doen (dat is de banalisering van vrijheid, het niet serieus nemen) wel
heeft het te maken met verantwoordelijkheid
Je persoonlijke vrijheid is nauw verbonden met respect voor de vrijheid van anderen
Bv: de samenleving kan mensen niet verbieden om te roken, ze gaat ze er wel op wijzen dat roken
ongezond is. Maar mensen kiezen zelf of ze een sigaret opsteken. De samenleving mag wel ijveren
dat er in de horeca en op het openbaar vervoer niet gerookt mag worden omdat het anderen
schaadt (de mensen die dus roken wat hun eigen vrijheid is, hebben wel respect voor de vrijheid
van anderen die niet willen roken door het niet te doen op openbare plaatsen)
Samenwerken waarbij de persoonlijke visie niet als de enige wordt beschouwd zal uiteindelijk tot een
rechtvaardige samenleving leiden
Hoop speelt hierin een grote rol want door te koesteren dat het beter kan worden en geen
vrede te nemen met de huidige realiteit zullen we effectief rechtvaardiger worden
Hoop is hierin belangrijker geworden omdat we meer en maar last krijgen van het
negativiteitsinstinct (= we focussen liever op wat slecht loopt, op wat beter moet en waar
drama te vinden valt)
Hoop moet blijven overheersen en hiervoor bestaan visies op om de hoop te laten
opflakkeren
1
, Hoofdstuk 20: Respect is een leerproces
Hoop kan men creëren vanuit een levensbeschouwelijk of een maatschappelijke visie op pluraliteit
Levensbeschouwingen zijn zich steeds bewuster aan het worden van de aanwezigheid van
andere levensbeschouwingen
Op vlak van theoretisch interreligieus dialoog (= dialoog tussen verschillende religies)
kunnen we 3 houdingen onderscheiden ten opzichte van de aanwezigheid van
anderen levensbeschouwingen:
1) Exclusivisme
2) Inclusivisme
3) Pluralisme
20.1 Ik ben de weg, ik ben de waarheid
Exclusivisme = redding kan je enkel vinden binnen je eigen levensbeschouwing
De andere levensbeschouwingen zijn een zinloze poging om de mens te redden en worden
dus gezien als zondig
Bv: in het christendom stelt men dat wie tot het geloof komt en gedoopt wordt, gered zal worden.
Terwijl zij die niet tot het geloof komen, veroordeeld zullen worden want alleen Jezus is de weg en
de waarheid en het leven. Door deze visie dat enkel diegene die tot de Katholiek kerk behoren,
kans maken op zielenheil, worden godsdiensten die Christus niet als verlosser erkennen als
onwaar bestempeld. Iedereen die niet-christelijk is zal het eeuwig brandend vuur en de duivel
tegenkomen, christenen zullen een plek krijgen in de hemel
Kritiek?
Door het exclusivisme wordt de religieuze pluraliteit (= naast elkaar bestaan van verschillende
godsdienstige opvattingen en overtuigingen) in de samenleving in gevaar gebracht
Maar ondanks dit leeft in heel wat levensbeschouwingen het godsbeeld dat er sprake is van
een liefdevolle en rechtvaardige God, en deze visie is in strijd met het exclusivisme als je kijkt
naar jonggestorven kinderen die nog niet de kans hebben gehad om zich te bekeren, want
die kunnen dan niet meer gered wordt en het heil niet aanhoren
20.2 Ik toon de weg, ik toon de waarheid
Inclusivisme = heil kan je ook terugvinden in levensbeschouwingen die sporen van de jouwe
bevatten
God heeft alle mensen lief en Hij wil dan ook dat alle mensen gered worden en tot de
kennis van de waarheid komen
Bv: andere levensbeschouwingen kunnen sporen bevatten van onze christelijke waarheid
waardoor we de aanhangers latente christenen noemen die dan ook gered kunnen worden door
de God van het Christendom
2
