Een multiple choice examen!
Recht
Orthopedagogie
Stefia Vandenhovenhoven
, Deel 3: de Belgische staatsstructuur
1. Kenmerken van onze Belgische staat
1.1. Democratie
1.1.1. Ontstaan van democratie
Democratie = volk oefent kracht uit
à invulling verschuiving (want samenlevingen evolueren)
Middeleeuwen: adel & geestelijkheid regeerden
19de eeuw: industriële burgerij regeerde
[ Vertegenwoordigers van deze dominante groepen stelde regels op die bij hun belangen pasten
[ Werden door vorst samengeroepen wanneer steun nodig (oorlog voeren, belastingen heffen,…)
Oorsprong: vertegenwoordiging vanuit noodzaak om belastingheffing te kunnen doorvoeren
18e & 19e eeuw: meer tegenbewegingen à eisen verbreding & verdieping van vertegenwoordiging
à mensen moeten stemrecht krijgen door invoering van algemeen stemrecht
à vertegenwoordiging moest meer zeggenschap krijgen in staatszaken
“regering van het volk” = politieke macht steunen op instemming van volk & uitgevoerd worden
namens volk & zo veel mogelijk door het volk
à democratie = participatie van burgers in het staatsbestuur via verkiezingen
Verkiezingen = geheim (discriminatie op basis van politieke voorkeur & druk op kiezers voorkomen)
Representatieve/vertegenwoordigende democratie: bevolking laat zich vertegenwoordigen door
parlementsleden die zij verkozen hebben, na verkiezingen worden vertegenwoordigers aangesteld
Stem die wij aan parlementsleden geven à hebben gedurende periode de vrijheid om wetten te maken
die zij achten nodig te hebben om land te besturen
Taak van overheid = rechten & belangen van burgers beschermen
à niet akkoord met deze wetten: bij volgende verkiezingen nieuwe parlementsleden kiezen
Geen consensus over wat democratie inhoudt, wel consensus over principes waaraan democratie moet
voldoen om zich te onderscheiden van autoritair regime
in een democratie...
wordt de acht verleend wordt een reeks
door de bevolking zelf, fundamentele rechten
is macht tijdelijk & wordt de macht
aan vertegenwoordigers formeel erkend en
verdeeld over uitgeoefend op basis
die verkozen worden in beschermd (vrije
verschillende groepen van een meerderheid
vrije & eerlijke meningsuiting, recht om
verkiezingen te verenigen
Macht van volk: plaats krijgen in instellingen, regels, procedures, grondwettelijke fundamenten,
rechten & vrijheden
STEFIA VANDENHOVENHOVEN 1
,Democratie: beslissingen genomen kunnen worden die opgelegd & afgedwongen kunnen worden à
tegenstanders moeten ook luidop standpunt kunnen blijven verkondigen
à kan niet zonder rechtsstaat
1.1.2. Rechtstaat en democratie
[ Geen synoniemen, horen wel samen
taak van overheid =
respecteren & beschermen
basis liberale rechtsfilosofie
van persoonlijke rechten &
vrijheden van burgers
rechtstaat
moeten democratische
rechtsregels respecteren
overheidsinstanties
beschikken niet over
onbeperkte macht bevoegdheden beperkt door
fundamentele rechten en
vrijheden van burgers
Rechtsregels = democratisch tot stand gekomen à minstens meerderheid van belissingsgerechtigde
personen
à ook altijd rechten van mens gerespecteerd
(staan in grondwet & internationale verdragen (EVRM))
Parlementaire meerderheid komt tot stand door coalitievorming
mensenrechten &
bupo vrijheden
gerespecteerd
voorwaarden waaraan democratische rechtsstaat moet
voldoen om democratische principes gestalte te geven
regels vastgelegd op wettelijke
basis van bescherming van
meerderheid minderheden
regels altijd
iedereen gelijk voor
toegepast zonder
de wet, ook de
willekeur &
wetgever
discriminatie
iedereen moet
kunnen informeren &
maximale
controleren
openbaarheid &
vrijheid van
meningsuiting = noodzakelijk om
noodzakelijk om
noodzakelijk zonder -> geen verschillende
meerderheid
debatten meningen aan elkaar
betekenis te geven
te toetsen
toepassing van regels kan
worden afgedwongen door
onafhankelijke en
onpartijdige rechtbanken
STEFIA VANDENHOVENHOVEN 2
, [ Zijn op een of andere manier in grondwet van alle Westers georiënteerde landen terug te vinden
[ Worden niet allemaal consequent toegepast
Parlementair systeem: burgers verkiezen op geregelde tijdstippen hun vertegenwoordigers
à verkiezingen = vrij & geheim
à in principe kan elke burger zich kandidaat stellen
à in de praktijk: meestal partijen die lijsten met kandidaten voorleggen aan kiezer
Verkozenen: zetelen in parlement à hebben opdracht & mandaat
à kunnen niet zomaar handelen à worden geacht in naam van volk te handelen
à “alle macht berust bij natie, bij het volk”
à tijdens verkiezingen: oordeel vellen over manier waarop vertegenwoordigers mandaat hebben
uitgeoefend
1.1.3. Dictatuur of totalitarisme
Dictatoriale/autoritaire/totalitaire regimes: passen democratische principes niet toe, macht berust bij 1
persoon & kleine groep rond hem
• Gebruiken vaak elementen die aan democratie worden ontleend maar geen democratische inhoud
hebben
o Gebruiken als alibi voor totalitair regime
§ Organiseren verkiezingen à zorgen dat het geen vrije verkiezingen zijn
§ Laten 1 partij toe
§ Onmogelijk maken om stem in geheim uit te brengen
§ Knoeien met uitslag
o Beschikken vaak over schijnparlement
§ Zetelen marionetten van dictator
o Beschikken over grondwet
§ Wordt zeer rekbaar / niet toegepast
§ Trekken zich principe van scheiding der machten niet aan
• Onderwerpt openbare leven/ hele maatschappij
o privéverhoudingen tussen mensen, dwingende levensbeschouwing/ideologie
• Scheiding der machten niet doorgevoerd
o toepassing van ideologie niet gecontroleerd op misbruiken
• Meningsuiting niet vrij
o verschillende belangen niet kenbaar worden gemaakt/ tegen elkaar worden afgewogen
• verkiezingen niet vrij
o volk kan niet beslissen
• niemand kan machtshebbers betellen hun macht te misbruiken
ongeveer evenveel tussenvormen als ondemocratische staten à niet altijd even duidelijk
denk aan voorbeeld verkiezing Hitler, is op democratische manier gebeurd
STEFIA VANDENHOVENHOVEN 3
Recht
Orthopedagogie
Stefia Vandenhovenhoven
, Deel 3: de Belgische staatsstructuur
1. Kenmerken van onze Belgische staat
1.1. Democratie
1.1.1. Ontstaan van democratie
Democratie = volk oefent kracht uit
à invulling verschuiving (want samenlevingen evolueren)
Middeleeuwen: adel & geestelijkheid regeerden
19de eeuw: industriële burgerij regeerde
[ Vertegenwoordigers van deze dominante groepen stelde regels op die bij hun belangen pasten
[ Werden door vorst samengeroepen wanneer steun nodig (oorlog voeren, belastingen heffen,…)
Oorsprong: vertegenwoordiging vanuit noodzaak om belastingheffing te kunnen doorvoeren
18e & 19e eeuw: meer tegenbewegingen à eisen verbreding & verdieping van vertegenwoordiging
à mensen moeten stemrecht krijgen door invoering van algemeen stemrecht
à vertegenwoordiging moest meer zeggenschap krijgen in staatszaken
“regering van het volk” = politieke macht steunen op instemming van volk & uitgevoerd worden
namens volk & zo veel mogelijk door het volk
à democratie = participatie van burgers in het staatsbestuur via verkiezingen
Verkiezingen = geheim (discriminatie op basis van politieke voorkeur & druk op kiezers voorkomen)
Representatieve/vertegenwoordigende democratie: bevolking laat zich vertegenwoordigen door
parlementsleden die zij verkozen hebben, na verkiezingen worden vertegenwoordigers aangesteld
Stem die wij aan parlementsleden geven à hebben gedurende periode de vrijheid om wetten te maken
die zij achten nodig te hebben om land te besturen
Taak van overheid = rechten & belangen van burgers beschermen
à niet akkoord met deze wetten: bij volgende verkiezingen nieuwe parlementsleden kiezen
Geen consensus over wat democratie inhoudt, wel consensus over principes waaraan democratie moet
voldoen om zich te onderscheiden van autoritair regime
in een democratie...
wordt de acht verleend wordt een reeks
door de bevolking zelf, fundamentele rechten
is macht tijdelijk & wordt de macht
aan vertegenwoordigers formeel erkend en
verdeeld over uitgeoefend op basis
die verkozen worden in beschermd (vrije
verschillende groepen van een meerderheid
vrije & eerlijke meningsuiting, recht om
verkiezingen te verenigen
Macht van volk: plaats krijgen in instellingen, regels, procedures, grondwettelijke fundamenten,
rechten & vrijheden
STEFIA VANDENHOVENHOVEN 1
,Democratie: beslissingen genomen kunnen worden die opgelegd & afgedwongen kunnen worden à
tegenstanders moeten ook luidop standpunt kunnen blijven verkondigen
à kan niet zonder rechtsstaat
1.1.2. Rechtstaat en democratie
[ Geen synoniemen, horen wel samen
taak van overheid =
respecteren & beschermen
basis liberale rechtsfilosofie
van persoonlijke rechten &
vrijheden van burgers
rechtstaat
moeten democratische
rechtsregels respecteren
overheidsinstanties
beschikken niet over
onbeperkte macht bevoegdheden beperkt door
fundamentele rechten en
vrijheden van burgers
Rechtsregels = democratisch tot stand gekomen à minstens meerderheid van belissingsgerechtigde
personen
à ook altijd rechten van mens gerespecteerd
(staan in grondwet & internationale verdragen (EVRM))
Parlementaire meerderheid komt tot stand door coalitievorming
mensenrechten &
bupo vrijheden
gerespecteerd
voorwaarden waaraan democratische rechtsstaat moet
voldoen om democratische principes gestalte te geven
regels vastgelegd op wettelijke
basis van bescherming van
meerderheid minderheden
regels altijd
iedereen gelijk voor
toegepast zonder
de wet, ook de
willekeur &
wetgever
discriminatie
iedereen moet
kunnen informeren &
maximale
controleren
openbaarheid &
vrijheid van
meningsuiting = noodzakelijk om
noodzakelijk om
noodzakelijk zonder -> geen verschillende
meerderheid
debatten meningen aan elkaar
betekenis te geven
te toetsen
toepassing van regels kan
worden afgedwongen door
onafhankelijke en
onpartijdige rechtbanken
STEFIA VANDENHOVENHOVEN 2
, [ Zijn op een of andere manier in grondwet van alle Westers georiënteerde landen terug te vinden
[ Worden niet allemaal consequent toegepast
Parlementair systeem: burgers verkiezen op geregelde tijdstippen hun vertegenwoordigers
à verkiezingen = vrij & geheim
à in principe kan elke burger zich kandidaat stellen
à in de praktijk: meestal partijen die lijsten met kandidaten voorleggen aan kiezer
Verkozenen: zetelen in parlement à hebben opdracht & mandaat
à kunnen niet zomaar handelen à worden geacht in naam van volk te handelen
à “alle macht berust bij natie, bij het volk”
à tijdens verkiezingen: oordeel vellen over manier waarop vertegenwoordigers mandaat hebben
uitgeoefend
1.1.3. Dictatuur of totalitarisme
Dictatoriale/autoritaire/totalitaire regimes: passen democratische principes niet toe, macht berust bij 1
persoon & kleine groep rond hem
• Gebruiken vaak elementen die aan democratie worden ontleend maar geen democratische inhoud
hebben
o Gebruiken als alibi voor totalitair regime
§ Organiseren verkiezingen à zorgen dat het geen vrije verkiezingen zijn
§ Laten 1 partij toe
§ Onmogelijk maken om stem in geheim uit te brengen
§ Knoeien met uitslag
o Beschikken vaak over schijnparlement
§ Zetelen marionetten van dictator
o Beschikken over grondwet
§ Wordt zeer rekbaar / niet toegepast
§ Trekken zich principe van scheiding der machten niet aan
• Onderwerpt openbare leven/ hele maatschappij
o privéverhoudingen tussen mensen, dwingende levensbeschouwing/ideologie
• Scheiding der machten niet doorgevoerd
o toepassing van ideologie niet gecontroleerd op misbruiken
• Meningsuiting niet vrij
o verschillende belangen niet kenbaar worden gemaakt/ tegen elkaar worden afgewogen
• verkiezingen niet vrij
o volk kan niet beslissen
• niemand kan machtshebbers betellen hun macht te misbruiken
ongeveer evenveel tussenvormen als ondemocratische staten à niet altijd even duidelijk
denk aan voorbeeld verkiezing Hitler, is op democratische manier gebeurd
STEFIA VANDENHOVENHOVEN 3
