,Samenvatting
Door technologische ontwikkelingen van de afgelopen jaren zoals monitoringstechnologie,
communicatietechnologie en sensortechnologie in de thuissituatie van een oudere persoon
met dementie toe te passen, wordt de zelfredzaamheid van de oudere vergroot en worden
zowel de kosten als draaglasten op de zorgsector verminderd. Daarnaast verbetert het de
kwaliteit van leven van de oudere. Veel van deze technologie is echter nog onvoldoende
afgestemd op de doelgroep of er wordt nauwelijks gebruik van gemaakt. Om de
implementatie en effectiviteit van deze technologie te kunnen verbeteren en de technologie
in de toekomst beter te kunnen laten aansluiten bij de doelgroep, is onderzoek gedaan naar
welke zorgproblemen er spelen bij thuiswonende ouderen met dementie. De vraagstelling
luidt: '' Welke zorgproblemen spelen bij thuiswonende dementerende ouderen woonachtig
in Groningen en Drenthe?''. Het doel van dit onderzoek is om te achterhalen welke
zorgproblemen spelen bij thuiswonende ouderen met dementie.
Daarvoor is kwalitatief onderzoek in de praktijk uitgevoerd. De onderzoekspopulatie bestond
uit 8 mantelzorgers met daarbij, indien mogelijk, de oudere cliënt met dementie. Er heeft een
semigestructureerd interview plaatsgevonden. Van de afgenomen interviews zijn audio-
opnames gemaakt en vervolgens zijn de interviews getranscribeerd. De gegevens zijn
gecodeerd en geanalyseerd met behulp van het softwareprogramma ATLAS.ti.
De resultaten zijn beschreven aan de hand van de 12 thema’s van de zelfredzaamheidsradar
(LOCOmotion & Knibbe & Knibbe, 2021). Vooral de problemen: valgevaar, passiviteit,
dwalen, onvermogen blaascontrole, moeite met boodschappen doen en koken vanwege
geen overzicht, onrust en angstigheid kwamen bij meerdere ouderen voor. Dit zijn de
zorgproblemen die vooral spelen bij thuiswonende ouderen met dementie. Hierbij valt op te
merken dat de onderzoekspopulatie uiteenlopende en ook veel overeenkomende
zorgproblemen heeft en dat de meeste ouderen in zo’n mate leunen op de mantelzorger, dat
ze zonder diens ondersteuning niet meer zelfstandig thuis zouden kunnen wonen.
De zorgproblemen: valgevaar, passiviteit, dwalen, onvermogen blaascontrole, moeite met
boodschappen doen en koken vanwege geen overzicht, onrust en angstigheid kwamen bij
meerdere ouderen voor, wat maakt dat een technologische ondersteuning hiervoor zeer
gewenst zou zijn voor zowel de oudere met dementie, als mantelzorger. Het wordt de
opdrachtgever aanbevolen om voor deze zorgproblemen bestaande technologieën aan te
passen of nieuwe zorgtechnologieën te ontwikkelen, zodat ze voldoende afgestemd zijn op
de doelgroep. Met name passieve zorgtechnologieën sluiten goed aan bij mensen met
dementie in het middenstadium. Om dit te kunnen bereiken, wordt aanbevolen om
onderzoek te doen naar welke huidige technologieën er al op de markt zijn voor deze
zorgproblemen en wat maakt dat deze nog niet voldoende zijn afgestemd op de doelgroep.
2
,Voorwoord
Deze scriptie is geschreven door de onderzoekers XX en XX van de opleiding hbo-
verpleegkunde. Het onderzoek richt zich op de mogelijke zorgproblemen die thuiswonende
ouderen met dementie tegen aanlopen en hoe slimme sensortechnologie hierbij zou kunnen
ondersteunen, zodat ouderen zolang mogelijk in de thuissituatie kunnen blijven wonen. Deze
scriptie is geschreven in opdracht van Technologie en Zorg Academie Drenthe (TZA). De
aanleiding voor het onderzoek zijn bevindingen die aangeven dat de huidige
sensortechnologieën voor dementerende ouderen nog niet voldoende toereikend en
afgestemd op de praktijk zouden zijn.
Dit semester en deze onderzoeksperiode hebben wij ervaren als een leerzaam proces
waarbij we nieuwe vaardigheden en kennis hebben opgedaan, die we zowel kunnen
toepassen in ons verdere leerproces tot verpleegkundige en in de praktijk.
Hierbij willen wij graag een aantal mensen bedanken die het schrijven van deze scriptie
mogelijk hebben gemaakt. Wij bedanken XX en XX. Zij waren onze docentbegeleiders en
hebben ons voorzien van begeleiding. In het bijzonder hebben wij frequent contact gehad
met XX, wij zijn erg te spreken over de bereikbaarheid en het contact die wij hadden
gedurende het semester. Wij willen onze opdrachtgevers bedanken: XX en XX voor deze
opdracht en jullie begeleiding tijdens deze scriptieperiode. Tenslotte willen wij onze
respondenten bedanken voor deelname aan het onderzoek. Zonder hun bijdrage was het
niet mogelijk geweest om het onderzoek uit te voeren.
Wij wensen jullie allen veel leesplezier toe.
XX en XX
Groningen, 10-01-2022
3
, Inhoudsopgave
Samenvatting ......................................................................................................................................2
Voorwoord.............................................................................................................................................3
Inleiding..................................................................................................................................................5
Probleemstelling.....................................................................................................................................7
Probleemdefinitie...............................................................................................................................7
Doelstelling.........................................................................................................................................7
Vraagstelling.......................................................................................................................................7
Definiëring van begrippen..................................................................................................................7
Onderzoeksmethode..............................................................................................................................8
Grondvorm.........................................................................................................................................8
Design.................................................................................................................................................8
Populatie en steekproef.....................................................................................................................8
Dataverzameling...............................................................................................................................10
Data-analyse.....................................................................................................................................11
Betrouwbaarheid, validiteit en generaliseerbaarheid..........................................................................13
Voorstel presentatie.............................................................................................................................15
Onderzoeksresultaten ........................................................................................................................16
Discussie .............................................................................................................................................27
Inhoudelijke discussie .....................................................................................................................27
Methodologische discussie .............................................................................................................31
Conclusie ............................................................................................................................................34
Aanbevelingen ...................................................................................................................................35
Bijlage 2. Uitnodigingsbrief respondenten...........................................................................................47
Bijlage 4. Zorgproblemen resultaten....................................................................................................50
4
Door technologische ontwikkelingen van de afgelopen jaren zoals monitoringstechnologie,
communicatietechnologie en sensortechnologie in de thuissituatie van een oudere persoon
met dementie toe te passen, wordt de zelfredzaamheid van de oudere vergroot en worden
zowel de kosten als draaglasten op de zorgsector verminderd. Daarnaast verbetert het de
kwaliteit van leven van de oudere. Veel van deze technologie is echter nog onvoldoende
afgestemd op de doelgroep of er wordt nauwelijks gebruik van gemaakt. Om de
implementatie en effectiviteit van deze technologie te kunnen verbeteren en de technologie
in de toekomst beter te kunnen laten aansluiten bij de doelgroep, is onderzoek gedaan naar
welke zorgproblemen er spelen bij thuiswonende ouderen met dementie. De vraagstelling
luidt: '' Welke zorgproblemen spelen bij thuiswonende dementerende ouderen woonachtig
in Groningen en Drenthe?''. Het doel van dit onderzoek is om te achterhalen welke
zorgproblemen spelen bij thuiswonende ouderen met dementie.
Daarvoor is kwalitatief onderzoek in de praktijk uitgevoerd. De onderzoekspopulatie bestond
uit 8 mantelzorgers met daarbij, indien mogelijk, de oudere cliënt met dementie. Er heeft een
semigestructureerd interview plaatsgevonden. Van de afgenomen interviews zijn audio-
opnames gemaakt en vervolgens zijn de interviews getranscribeerd. De gegevens zijn
gecodeerd en geanalyseerd met behulp van het softwareprogramma ATLAS.ti.
De resultaten zijn beschreven aan de hand van de 12 thema’s van de zelfredzaamheidsradar
(LOCOmotion & Knibbe & Knibbe, 2021). Vooral de problemen: valgevaar, passiviteit,
dwalen, onvermogen blaascontrole, moeite met boodschappen doen en koken vanwege
geen overzicht, onrust en angstigheid kwamen bij meerdere ouderen voor. Dit zijn de
zorgproblemen die vooral spelen bij thuiswonende ouderen met dementie. Hierbij valt op te
merken dat de onderzoekspopulatie uiteenlopende en ook veel overeenkomende
zorgproblemen heeft en dat de meeste ouderen in zo’n mate leunen op de mantelzorger, dat
ze zonder diens ondersteuning niet meer zelfstandig thuis zouden kunnen wonen.
De zorgproblemen: valgevaar, passiviteit, dwalen, onvermogen blaascontrole, moeite met
boodschappen doen en koken vanwege geen overzicht, onrust en angstigheid kwamen bij
meerdere ouderen voor, wat maakt dat een technologische ondersteuning hiervoor zeer
gewenst zou zijn voor zowel de oudere met dementie, als mantelzorger. Het wordt de
opdrachtgever aanbevolen om voor deze zorgproblemen bestaande technologieën aan te
passen of nieuwe zorgtechnologieën te ontwikkelen, zodat ze voldoende afgestemd zijn op
de doelgroep. Met name passieve zorgtechnologieën sluiten goed aan bij mensen met
dementie in het middenstadium. Om dit te kunnen bereiken, wordt aanbevolen om
onderzoek te doen naar welke huidige technologieën er al op de markt zijn voor deze
zorgproblemen en wat maakt dat deze nog niet voldoende zijn afgestemd op de doelgroep.
2
,Voorwoord
Deze scriptie is geschreven door de onderzoekers XX en XX van de opleiding hbo-
verpleegkunde. Het onderzoek richt zich op de mogelijke zorgproblemen die thuiswonende
ouderen met dementie tegen aanlopen en hoe slimme sensortechnologie hierbij zou kunnen
ondersteunen, zodat ouderen zolang mogelijk in de thuissituatie kunnen blijven wonen. Deze
scriptie is geschreven in opdracht van Technologie en Zorg Academie Drenthe (TZA). De
aanleiding voor het onderzoek zijn bevindingen die aangeven dat de huidige
sensortechnologieën voor dementerende ouderen nog niet voldoende toereikend en
afgestemd op de praktijk zouden zijn.
Dit semester en deze onderzoeksperiode hebben wij ervaren als een leerzaam proces
waarbij we nieuwe vaardigheden en kennis hebben opgedaan, die we zowel kunnen
toepassen in ons verdere leerproces tot verpleegkundige en in de praktijk.
Hierbij willen wij graag een aantal mensen bedanken die het schrijven van deze scriptie
mogelijk hebben gemaakt. Wij bedanken XX en XX. Zij waren onze docentbegeleiders en
hebben ons voorzien van begeleiding. In het bijzonder hebben wij frequent contact gehad
met XX, wij zijn erg te spreken over de bereikbaarheid en het contact die wij hadden
gedurende het semester. Wij willen onze opdrachtgevers bedanken: XX en XX voor deze
opdracht en jullie begeleiding tijdens deze scriptieperiode. Tenslotte willen wij onze
respondenten bedanken voor deelname aan het onderzoek. Zonder hun bijdrage was het
niet mogelijk geweest om het onderzoek uit te voeren.
Wij wensen jullie allen veel leesplezier toe.
XX en XX
Groningen, 10-01-2022
3
, Inhoudsopgave
Samenvatting ......................................................................................................................................2
Voorwoord.............................................................................................................................................3
Inleiding..................................................................................................................................................5
Probleemstelling.....................................................................................................................................7
Probleemdefinitie...............................................................................................................................7
Doelstelling.........................................................................................................................................7
Vraagstelling.......................................................................................................................................7
Definiëring van begrippen..................................................................................................................7
Onderzoeksmethode..............................................................................................................................8
Grondvorm.........................................................................................................................................8
Design.................................................................................................................................................8
Populatie en steekproef.....................................................................................................................8
Dataverzameling...............................................................................................................................10
Data-analyse.....................................................................................................................................11
Betrouwbaarheid, validiteit en generaliseerbaarheid..........................................................................13
Voorstel presentatie.............................................................................................................................15
Onderzoeksresultaten ........................................................................................................................16
Discussie .............................................................................................................................................27
Inhoudelijke discussie .....................................................................................................................27
Methodologische discussie .............................................................................................................31
Conclusie ............................................................................................................................................34
Aanbevelingen ...................................................................................................................................35
Bijlage 2. Uitnodigingsbrief respondenten...........................................................................................47
Bijlage 4. Zorgproblemen resultaten....................................................................................................50
4
