FYS-1 Bio-energetisch trainen
Prikkels die de homeostase verstoren lichaam dwingen tot aanpassing. Daarin speelt het
zenuwstelsel een grote rol, maar op lange termijn is de (tragere) regulatie door hormonen
belangrijker. Hormonen zijn chemische signaalstoffen, boodschappers, die (meestal via het bloed)
een op afstand gelegen doelorgaan beïnvloeden. Aanjagen, afremmen, net wat nodig is om goed te
blijven functioneren.
Endocriene klieren: pijnappelklier, hypofyse-voorkwab, schildklier en bijschildklieren, alvleesklier,
bijnieren, testikels en ovaria
Neuronen: hypothalamus en hypofyse-achterkwab en zenuwuiteinden van sympatische vezels
(noradrenaline)
Endocriene cellen (diffuse endocrine system): hart, lever, nieren
Neurocriene hormonen kunnen heel snel in werking treden, endocriene hormonen bereiken hun
doelorganen langzamer (zenuwgeleiding gaat sneller dan via bloed)
De belangrijkste endocriene organen:
De hypothalamus is bij veel
processen betrokken. Dat kun je
o.a. afleiden uit de namen van de
hormonen. RH staat namelijk voor
releasing hormonen, wat betekent
dat dat hormoon de
aanmaak/afgifte van een ander
hormoon stimuleert.
Belangrijkste: hypothalamus, pineal
gland, pituitary gland, thyroid and
parathyroid, adrenal, pancreas,
ovary, placenta, testes
Hypothalamus- hypofyse:
- Hypothalamus stuurt de hypofyse ( pituitary) aan.
- Hypofyse-achterkwab = neurohypofyse
- Hypofyse-voorkwab = adenohypofyse
, - De hypofyse-achterkwab wordt ook wel
neurohypofyse genoemd. De zenuwbanen lopen
vanuit de hypothalamus door in dit deel van de
hypofyse waar ze hun hormonen afgeven.
- De hypofyse-voorkwab wordt ook wel
adenohypofyse genoemd. De hypothalamus
geeft releasing hormonen af aan de bloedbaan,
die in de voorkwab dan cellen aanzetten tot
hormoonproductie
- hypothalamus veel belangrijker, stuurt de
hypofyse aan. En op zijn beurt wordt de
hypothalamus beïnvloedt door informatie vanuit
andere delen van het brein nauwe verbindingen met het limbisch systeem en de
hersenschors van de grote hersenen
Hoe classificeren we hormonen?
De meest gebruikte indeling van hormonen is o.b.v. hun voornaamste bouwstof:
1. Amine hormonen (uit 1 type aminozuur) zoals de catecholaminen adrenaline en
noradrenaline
2. Steroïden (uit cholesterol) zoals oestrogeen
3. Peptide hormonen (uit een keten van diverse aminozuren die een eiwitmolecuul vormen)
zoals insuline. De peptide hormonen vormen de grootste groep
Meeste zijn wateroplosbaar, dus makkelijk te transporteren in bloed. Steroiden en
schildklierhormonen zijn niet-wateroplosbaar en binden aan transporteiwitten in het bloed.
Welke typen endocriene routes zijn er?
3 factoren die hormoonafgifte beïnvloeden:
- Andere hormonen
- Niveaus van ionen zoals Ca2+ en voedingstoffen zoals glucose
- Activiteit van (sympatisch) zenuwstelsel
De 3 routes:
Dat noemen we hormonale, humorale en neurale beïnvloeding
Stress: hypothalamus geeft Corticotropin-releasing hormone (CRH), af, wat op zijn beurt ACTH =
AdrenoCorticoTroop Hormoon triggert stimuleert afgifte van ander hormoon. Bijv. cortisol
(voorbeeld van glucocorticoïd) hogere cortisolspiegel remt op zijn beurt ACTH afgifte voorbeeld
van negatieve feedback loop
En cortisol voorziet het lichaam van glucose door het stimuleren van gluconeogenese in de lever
, Elke reflex begint met een verstoring, een prikkel. En
als gevolg daarvan kan er een simpele endocriene
reflex ontstaan, waarbij het orgaan de verandering
registreert en hormonen afgeeft. Of er volgt een
neurale reflex, zoals binnen het sympatische
zenuwstelsel, waarbij neurotransmitters afgegeven
worden.
Of er ontstaat een complexe neuroendocriene reflex,
waarbij neurotransmitters, neurohormonen en
klassieke hormonen betrokken zijn.
Voorbeelden van neurohormonen zijn noradrenaline,
aangemaakt in de zenuwuiteinden en oxytocine en
vasopressine – hormonen die aangemaakt worden
door de neurohypofyse (hypofyse-achterkwab).
Eenmaal afgegeven in de bloedbaan kunnen ze verder
weg gelegen doelorganen beïnvloeden.
Feedback loops
- Negatief remmend
- Positief versterkend
negatieve feedbacksystemen in de hormoonhuishouding tbv homeostase.
Toename van bloedglucose activeert de insuline-afgifte in de alvleesklier. De
mechanoreceptoren in de maagwand registreren uitrekking en geven via het
zenuwstelsel een zelfde signaal aan de alvleesklier.
Het dalen van de bloedsuikerspiegel, nadat de glucose dankzij de insuline
opgenomen is in bijvoorbeeld de spiercellen, heeft een remmende invloed op
de alvleesklier. Negatieve feedback zorgt er dus voor dat een proces niet te
ver doorschiet.
Bioenergetica van inspanning en training
De afbraak van (chemische verbindingen in) macronutriënten geeft energie om biologische arbeid te
verrichten (ofwel inspanning)
Bioenergetics = the flow of energy in a biological system (omzetting of macronutriënten –
koolhydraten, proteïne, fat, which contain chemical energy) into biologically usable forms of energy.
Prikkels die de homeostase verstoren lichaam dwingen tot aanpassing. Daarin speelt het
zenuwstelsel een grote rol, maar op lange termijn is de (tragere) regulatie door hormonen
belangrijker. Hormonen zijn chemische signaalstoffen, boodschappers, die (meestal via het bloed)
een op afstand gelegen doelorgaan beïnvloeden. Aanjagen, afremmen, net wat nodig is om goed te
blijven functioneren.
Endocriene klieren: pijnappelklier, hypofyse-voorkwab, schildklier en bijschildklieren, alvleesklier,
bijnieren, testikels en ovaria
Neuronen: hypothalamus en hypofyse-achterkwab en zenuwuiteinden van sympatische vezels
(noradrenaline)
Endocriene cellen (diffuse endocrine system): hart, lever, nieren
Neurocriene hormonen kunnen heel snel in werking treden, endocriene hormonen bereiken hun
doelorganen langzamer (zenuwgeleiding gaat sneller dan via bloed)
De belangrijkste endocriene organen:
De hypothalamus is bij veel
processen betrokken. Dat kun je
o.a. afleiden uit de namen van de
hormonen. RH staat namelijk voor
releasing hormonen, wat betekent
dat dat hormoon de
aanmaak/afgifte van een ander
hormoon stimuleert.
Belangrijkste: hypothalamus, pineal
gland, pituitary gland, thyroid and
parathyroid, adrenal, pancreas,
ovary, placenta, testes
Hypothalamus- hypofyse:
- Hypothalamus stuurt de hypofyse ( pituitary) aan.
- Hypofyse-achterkwab = neurohypofyse
- Hypofyse-voorkwab = adenohypofyse
, - De hypofyse-achterkwab wordt ook wel
neurohypofyse genoemd. De zenuwbanen lopen
vanuit de hypothalamus door in dit deel van de
hypofyse waar ze hun hormonen afgeven.
- De hypofyse-voorkwab wordt ook wel
adenohypofyse genoemd. De hypothalamus
geeft releasing hormonen af aan de bloedbaan,
die in de voorkwab dan cellen aanzetten tot
hormoonproductie
- hypothalamus veel belangrijker, stuurt de
hypofyse aan. En op zijn beurt wordt de
hypothalamus beïnvloedt door informatie vanuit
andere delen van het brein nauwe verbindingen met het limbisch systeem en de
hersenschors van de grote hersenen
Hoe classificeren we hormonen?
De meest gebruikte indeling van hormonen is o.b.v. hun voornaamste bouwstof:
1. Amine hormonen (uit 1 type aminozuur) zoals de catecholaminen adrenaline en
noradrenaline
2. Steroïden (uit cholesterol) zoals oestrogeen
3. Peptide hormonen (uit een keten van diverse aminozuren die een eiwitmolecuul vormen)
zoals insuline. De peptide hormonen vormen de grootste groep
Meeste zijn wateroplosbaar, dus makkelijk te transporteren in bloed. Steroiden en
schildklierhormonen zijn niet-wateroplosbaar en binden aan transporteiwitten in het bloed.
Welke typen endocriene routes zijn er?
3 factoren die hormoonafgifte beïnvloeden:
- Andere hormonen
- Niveaus van ionen zoals Ca2+ en voedingstoffen zoals glucose
- Activiteit van (sympatisch) zenuwstelsel
De 3 routes:
Dat noemen we hormonale, humorale en neurale beïnvloeding
Stress: hypothalamus geeft Corticotropin-releasing hormone (CRH), af, wat op zijn beurt ACTH =
AdrenoCorticoTroop Hormoon triggert stimuleert afgifte van ander hormoon. Bijv. cortisol
(voorbeeld van glucocorticoïd) hogere cortisolspiegel remt op zijn beurt ACTH afgifte voorbeeld
van negatieve feedback loop
En cortisol voorziet het lichaam van glucose door het stimuleren van gluconeogenese in de lever
, Elke reflex begint met een verstoring, een prikkel. En
als gevolg daarvan kan er een simpele endocriene
reflex ontstaan, waarbij het orgaan de verandering
registreert en hormonen afgeeft. Of er volgt een
neurale reflex, zoals binnen het sympatische
zenuwstelsel, waarbij neurotransmitters afgegeven
worden.
Of er ontstaat een complexe neuroendocriene reflex,
waarbij neurotransmitters, neurohormonen en
klassieke hormonen betrokken zijn.
Voorbeelden van neurohormonen zijn noradrenaline,
aangemaakt in de zenuwuiteinden en oxytocine en
vasopressine – hormonen die aangemaakt worden
door de neurohypofyse (hypofyse-achterkwab).
Eenmaal afgegeven in de bloedbaan kunnen ze verder
weg gelegen doelorganen beïnvloeden.
Feedback loops
- Negatief remmend
- Positief versterkend
negatieve feedbacksystemen in de hormoonhuishouding tbv homeostase.
Toename van bloedglucose activeert de insuline-afgifte in de alvleesklier. De
mechanoreceptoren in de maagwand registreren uitrekking en geven via het
zenuwstelsel een zelfde signaal aan de alvleesklier.
Het dalen van de bloedsuikerspiegel, nadat de glucose dankzij de insuline
opgenomen is in bijvoorbeeld de spiercellen, heeft een remmende invloed op
de alvleesklier. Negatieve feedback zorgt er dus voor dat een proces niet te
ver doorschiet.
Bioenergetica van inspanning en training
De afbraak van (chemische verbindingen in) macronutriënten geeft energie om biologische arbeid te
verrichten (ofwel inspanning)
Bioenergetics = the flow of energy in a biological system (omzetting of macronutriënten –
koolhydraten, proteïne, fat, which contain chemical energy) into biologically usable forms of energy.
