MODULE 2.1 – MARKTE
RELATIEWE PRYSE (REËLE PRYSE)
Alternatiewe
• Wanneer verbruikers ‘n goed/diens koop, sal hulle die P daarvan met dié van ‘n ander goed/diens vergelyk
• Bv. as ‘n koeldrank R15 kos en ‘n draairoomys R5, is die relatiewe P van die koeldrank drie keer dié van ‘n
draairoomys
Indekse
• VPI (Verbruikersprysindeks) is die gemeenskaplike maatstaf waaraan ons pryse meet
• Bv. die VPI van 100 in 2018 het tot 122,8 in 2021 gestyg (22,8 % gestyg)
Die P van paraffien het in dieselfde tydperk met 35% gestyg – dus het dit relatief duurder geword (> as VPI)
Die P van ‘n notaboek het in dieselfde tydperk met 17% gestyg – dus het dit relatief goedkoop geword (< as VPI)
Persentasies
• Persentasies waarmee die pryse verander
• Bv. as die P van ‘n koeldrank met 5% en dié van ‘n roomys met 3% styg, het die relatiewe P van die koeldrank met
(5%-3%) 2 persentasiepunte gestyg
VRAAG-EN-AANBOD-VERHOUDINGE
Vraagverhoudings
SUBSTITUTE
• As die P van ‘n goed styg, impliseer dit dat meer van ‘n ander goed prysgegee moet word om dieselfde vlak van
verbruik te handhaaf
• Aangesien die nut per rand afneem wanneer pryse styg, volg dit dat die vraag na die substituutgoed eerder sal
styg
Indien die prys van koffie styg van P na P1
sal die vraag daal van Q na Q1
Die vraag na tee sal dan dus toeneem van Q
na Q1 en dus sal die prys styg vanaf P na P1
KOMPLEMENTE
• Goedere wat goed saam gebruik word, bv. tee en melk
• ‘n ∆ in die P van goed sal ‘n ∆ in die vraag na die komplement veroorsaak
Indien die prys van tee daal van P na P1 sal
die vraag na melk styg van Q na Q1 en dus
sal die prys van melk ook styg van P na P1
1 GW Ekonomie 2021 Graad 11 Opsommings
,Aanbodverhoudinge
SUBSTITUTE
• Baie goedere ding mee om dieselfde hulprbonne
• Om meer van die een te vervaardig, beteken dat die produksie van die substituutgoed verminder moet word
Indien Volkswagen meer Polos wil vervaardig,
omdat dit meer winsgewend en populêr is,
moet hul minder Passats vervaardig
Die vraag na Polo’s neem toe van Q na Q1
en dus neem die prys toe van P na P1
Die aanbod van Passats neem dan af van Q
na Q1, prys styg van P na P1
KOMPLEMENTE
• Wanneer sommige goedere geproduseer word, gebeur dit dat meer van ‘n ander goed ook geproduseer word, bv.
ganse vir die vleismark lei tot die produsering van vere terselfdertyd
• Waar goedere gesamentlik aangebied word, sal ‘n toename in die vraag na een goed tot ‘n toename in die
aanbod van die ander lei, met gevolglik ‘n daling in P van die laasgenoemde
Die vraag na gansvleis neem toe van Q na
Q1 en die prys styg van P na P1
Dus neem die aanbod van vere toe van Q na
Q1 en die prys daal van P na P1
VERHOUDINGE TUSSEN PRODUK- EN FAKTORMARKTE
Veranderings in die goederemark
• ∆ in die vraag/aanbod na ‘n goed sal die mark van daai goed beïnvloed
• Dit sal ook veranderinge aanbring in die mark vir die produksiefaktor wat daarby betrokke is
• Dus – veranderings in die faktormark beïnvloed die faktormark
Wanneer mense besluit om ‘n gesonder
lewenstyl te handhaaf, sal:
Die vraag van oefenapparaat styg van Q na
Q1 en die prys sal styg van P na P1
Die vraag na gemorskos sal daal van Q na
Q1 en die prys sal daal van P na P1
Veranderings in die faktormark
• Veranderings in die faktormark sal weer die goederemark beïnvloed
• As die lone van ambagsmanne by Volkswagen styg, sal die koste om motors daar te vervaardig ook styg
2 GW Ekonomie 2021 Graad 11 Opsommings
, MARKSTRUKTURE – VOLMAAKTE EN ONVOLMAAKTE MARKTE
Inkomste
• Totale inkomste (TI) word bereken
deur die getal eenhede met die P
van elke eenheid te maal
• Gemiddelde inkomste (GI) = TI ÷
aantal eenhede
• Marginale inkomste (MI) =
byvoegings tot TI, bv. van R500 tot
R950 is die MI R450
Koste
• Die totale koste (TC), gemiddelde
koste (AC) en die marginale koste
(MC) word op dieselfde wyse
bereken as die TI, GI en MI
3 GW Ekonomie 2021 Graad 11 Opsommings
RELATIEWE PRYSE (REËLE PRYSE)
Alternatiewe
• Wanneer verbruikers ‘n goed/diens koop, sal hulle die P daarvan met dié van ‘n ander goed/diens vergelyk
• Bv. as ‘n koeldrank R15 kos en ‘n draairoomys R5, is die relatiewe P van die koeldrank drie keer dié van ‘n
draairoomys
Indekse
• VPI (Verbruikersprysindeks) is die gemeenskaplike maatstaf waaraan ons pryse meet
• Bv. die VPI van 100 in 2018 het tot 122,8 in 2021 gestyg (22,8 % gestyg)
Die P van paraffien het in dieselfde tydperk met 35% gestyg – dus het dit relatief duurder geword (> as VPI)
Die P van ‘n notaboek het in dieselfde tydperk met 17% gestyg – dus het dit relatief goedkoop geword (< as VPI)
Persentasies
• Persentasies waarmee die pryse verander
• Bv. as die P van ‘n koeldrank met 5% en dié van ‘n roomys met 3% styg, het die relatiewe P van die koeldrank met
(5%-3%) 2 persentasiepunte gestyg
VRAAG-EN-AANBOD-VERHOUDINGE
Vraagverhoudings
SUBSTITUTE
• As die P van ‘n goed styg, impliseer dit dat meer van ‘n ander goed prysgegee moet word om dieselfde vlak van
verbruik te handhaaf
• Aangesien die nut per rand afneem wanneer pryse styg, volg dit dat die vraag na die substituutgoed eerder sal
styg
Indien die prys van koffie styg van P na P1
sal die vraag daal van Q na Q1
Die vraag na tee sal dan dus toeneem van Q
na Q1 en dus sal die prys styg vanaf P na P1
KOMPLEMENTE
• Goedere wat goed saam gebruik word, bv. tee en melk
• ‘n ∆ in die P van goed sal ‘n ∆ in die vraag na die komplement veroorsaak
Indien die prys van tee daal van P na P1 sal
die vraag na melk styg van Q na Q1 en dus
sal die prys van melk ook styg van P na P1
1 GW Ekonomie 2021 Graad 11 Opsommings
,Aanbodverhoudinge
SUBSTITUTE
• Baie goedere ding mee om dieselfde hulprbonne
• Om meer van die een te vervaardig, beteken dat die produksie van die substituutgoed verminder moet word
Indien Volkswagen meer Polos wil vervaardig,
omdat dit meer winsgewend en populêr is,
moet hul minder Passats vervaardig
Die vraag na Polo’s neem toe van Q na Q1
en dus neem die prys toe van P na P1
Die aanbod van Passats neem dan af van Q
na Q1, prys styg van P na P1
KOMPLEMENTE
• Wanneer sommige goedere geproduseer word, gebeur dit dat meer van ‘n ander goed ook geproduseer word, bv.
ganse vir die vleismark lei tot die produsering van vere terselfdertyd
• Waar goedere gesamentlik aangebied word, sal ‘n toename in die vraag na een goed tot ‘n toename in die
aanbod van die ander lei, met gevolglik ‘n daling in P van die laasgenoemde
Die vraag na gansvleis neem toe van Q na
Q1 en die prys styg van P na P1
Dus neem die aanbod van vere toe van Q na
Q1 en die prys daal van P na P1
VERHOUDINGE TUSSEN PRODUK- EN FAKTORMARKTE
Veranderings in die goederemark
• ∆ in die vraag/aanbod na ‘n goed sal die mark van daai goed beïnvloed
• Dit sal ook veranderinge aanbring in die mark vir die produksiefaktor wat daarby betrokke is
• Dus – veranderings in die faktormark beïnvloed die faktormark
Wanneer mense besluit om ‘n gesonder
lewenstyl te handhaaf, sal:
Die vraag van oefenapparaat styg van Q na
Q1 en die prys sal styg van P na P1
Die vraag na gemorskos sal daal van Q na
Q1 en die prys sal daal van P na P1
Veranderings in die faktormark
• Veranderings in die faktormark sal weer die goederemark beïnvloed
• As die lone van ambagsmanne by Volkswagen styg, sal die koste om motors daar te vervaardig ook styg
2 GW Ekonomie 2021 Graad 11 Opsommings
, MARKSTRUKTURE – VOLMAAKTE EN ONVOLMAAKTE MARKTE
Inkomste
• Totale inkomste (TI) word bereken
deur die getal eenhede met die P
van elke eenheid te maal
• Gemiddelde inkomste (GI) = TI ÷
aantal eenhede
• Marginale inkomste (MI) =
byvoegings tot TI, bv. van R500 tot
R950 is die MI R450
Koste
• Die totale koste (TC), gemiddelde
koste (AC) en die marginale koste
(MC) word op dieselfde wyse
bereken as die TI, GI en MI
3 GW Ekonomie 2021 Graad 11 Opsommings
