TAAL & MEERTALIGHEID
KRACHTLIJN ‘TALENDIDACTIEK’
DIDACTIEK TAAL & VREEMDE TALEN
1. INLEIDING
1.1 LEERDOELEN EN GEDRAGSINDICATOREN
Gedragsindicatoren die worden nagestreefd zie p. 4
1.2 CONCRETE DOELEN BIJ DEZE SESSIE
Na het doornemen v alle leermaterialen kan je: zie p. 4
2. ONTWIKKELINGSFASEN BIJ NATUURLIJKE TAALVERWERVING
2.1 INLEIDING TAALONTWIKKELING
Onderzoek naar taalontwikkeling bevindt zich op raakvlak v ≠ wetenschap. disciplines
taalkunde, logopedie, ontwikkelingspsychologie,…
Wetenschappers kijken vanuit twee !! invalshoeken:
Enerzijds proberen ze te beschrijven welke evolutie kids doormaken bij
verwerven v taal
o Taalontwikkeling is een continu proces, toch 2 periodes onderscheiden
Anderzijds eerder op zoek gegaan naar hoe dat achterliggende
verwervingsproces in elkaar zit
Als lkr is het interessant om op hoogte te zijn vd ≠ ontwikkelingsfasen en bovendien
ook zicht te hebben op hoe achterliggende proces v taalverwerving werkt beter
inschatten en taalontwikkeling v kids verder stimuleren
2.2 PRELINGUALE OF VOORTALIGE PERIODE (GEBOORTE TOT +- 1 JAAR)
Wnnr kind pasgeboren is, gebruikt het nog geen woorden om te communiceren!
Baby’s gebruiken wel klanken om zich uit te drukken (expressieve functie)
en om aandacht te trekken (appellerende of communicatieve functie)
Start vd ontwikkeling vh spraakvermogen kind leert zijn stem en articulatoren
gebruiken
In deze fase enorme vooruitgang in communicatieve ontwikkeling
Sociaal – interactioneel kader = moeder en kind leren steeds beter met elkaar
communiceren
2.3 LINGUALE OF TALIGE PERIODE (VANAF +- 1 JAAR)
1
,2.3.1 VROEGLINGUALE FASE (VANAF +- 1 JAAR TOT +- 2,5 JAAR)
VAN BRABBELEN NAAR DE EERSTE WOORDEN
Wnnr kids bestaande woorden gebruiken en er de juiste betekenis aan toe kennen
(symboolbewustzijn) linguale fase
Beginnen ook betekenis te koppelen aan gebaren bv zwaaien
CLASSIFICEREN
Kind leert klassen v dingen opnoemen bv het woord ‘too’ (auto) eerst toekennen
aan één specifieke rode speelgoedauto, pas later de stap naar het gebruiken vh
woord voor alle auto’s
DE EENWOORDZIN (VANAF +- 1 JAAR TOT +- 1,5 JAAR)
Eerste woorden die kids gebruiken, benoemen personen, voorwerpen, dieren en
acties uit hun dagelijkse leven eerst geïsoleerd gebruiken (holofrase: 1 woord = 1
zin)
Tegen einde v deze periode gebruikt kind ook woorden om eigenschap van iets
weer te geven of woorden die verwijzen naar iemand die of iets dat afwezig
is
Op leeftijd v 1,5 jaar heeft een kind gemiddeld een woordenschat van 50 woorden
DE TWEEWOORDENZIN (VANAF +- 1,5 JAAR TOT +- 2 JAAR)
Kinds leert nu twee woorden combineren twee woorden staan in onderlinge relatie
Eerste toepassing v grammaticale regels
Explosieve uitbreiding vd woordenschat: 500 woorden
DE MEERWOORDENZIN (VANAF +- 2 JAAR TOT +- 2,5 JAAR)
Kids maken zinnen van drie of vier woorden!
In deze fase vinden kids het normaal om een dialoog aan te gaan met vertrouwde
volwassenen
2.3.2 DIFFERENTIATIEFASE (VANAF +- 2,5 JAAR TOT +- 5 JAAR)
In deze fase verfijnen kids de taalbeheersing en breiden ze die nog uit!
Grote vooruitgang op het vlak v woordvorming:
Adjectieven verbuigen
Werkwoorden vervoegen
Juiste lidwoord gebruiken
In deze periode doen kids opvallend veel aan eigen creatieve woordvorming
(hebben uitgebreide fantasiewereld)
2
,2.3.3 VOLTOOIINGSFASE (VANAF +- 5 JAAR TOT +- 9 JAAR)
Kids krijgen nu ook onderwijs in taal op school!
Leren geen echt nieuwe aspecten meer aan maar taalvaardigheid moeten nog
verder worden ontplooid
o Op vlak v uitspraak maken kids nog vorderingen wat bepaalde
klankcombinaties betreft
o Woordenschat neemt toe en er duiken meer abstracte begrippen op
o Kids beheersen steeds beter de uitzonderingen op een bepaalde regel
(grammatica)
o Kids ontwikkelen vaardigheid om samenhangende verhalen te vertellen
(met inlevingsvermogen)
Kids zijn op deze leeftijd in staat om na te denken over hun taalgebruik en de daarbij
horende taalstructuren ontwikkelen een taalbeschouwelijk vermogen
2.4 KRITIEKE PERIODE
Leren v taal en in bijzonder de moedertaal is sterk gebonden aan de eerste zeven
levensjaren!
Gevallen bekend die in kritieke periode niet of nauwelijks in contact kwamen
met taal (bv wolfskinderen)
o Komen niet meer tot volledige taalverwerving maar behalen niveau van
tweejarige
3. HOE VERLOOPT TAALVERWERVING?
3.1 KLASSIEKE TAALVERWERVINGSTHEORIEËN
Doorheen de jaren zijn er ≠ theorieën geopperd:
Imitatietheorie = kids zouden talen leren door mensen te imiteren
Creatieve – constructietheorie = door creatief te experimenteren met taal
en met zelf ontdekte regelmatigheden
Interactietheorie = kids kunnen taal alleen verwerven in goede interactie met
volwassen taalgebruikers
Werkelijkheid is wrss dat kids taal verwerven door een complex samenspel vd 3
theorieën
3.2 HOE VERLOOPT TAALVERWERVING? EEN HEDENDAAGSE KIJK OP TAALVERWERVING
Tekst Van den Branden:
Aandacht op verbale taal & op taalverwerving door jonge kids!
Processen gelden voor verwerving van: eerste taal, tweede taal en vreemde taal
WAT IS DAT: EEN TAAL VERWERVEN?
3
, Een taal verwerven betekent dat een mens de vaardigheid opbouwt om taalvormen
(klanken, schrifttekens) te verbinden aan sociale betekenis
Taalverwervers leren om de taalvormen die ze aangeboden krijgen betekenis te
geven (taal begrijpen)
Om zelf met taalvormen sociale betekenissen uit te drukken (taal produceren)
Taal verwerven is een complexe opdracht!
Taalvormen kunnen op allerlei manieren worden gekneed en gecombineerd: met
andere intonatie, andere woordkeuze, ander volume,…
Ook kunnen taalvormen in een andere situatie een heel andere boodschap
overbrengen
Bij verwerven v taal komen zowel kennis, vaardigheden en attitudes kijken hebben
betrekking op ≠ deelaspecten vh verwerven ve taal:
Fonetische/fonologische aspecten = klanken ve taal en hun betekenis
Semantische aspecten = betekenissen v woorden en uitdrukkingen
Morfologische en grammaticale aspecten = manier waarop woorden en
woorddelen gecombineerd worden
Sociale/ pragmatische aspecten = manieren waarop we taal gebruiken om
in bepaalde contexten en in samenspel met andere taalgebruikers allerlei
doelen te bereiken
In ons brein werken ≠ zones samen: pas wnnr je een samenspel kunt
bijeenbrengen, functioneer je
Niet alleen brein aan het werk, ons hele ‘mens-zijn’ wordt betrokken
betrekking op identiteit vd taalleerder
TAALVERWERVING: EEN ACTIEF, GELEIDELIJK, GRILLIG PROCES
Taalverwerving: stevige uitdaging & veel tijd aan besteden!
Baby’s zijn wel geboren met een talent om taal te leren
o Jonge kind is sterk gericht op sociale betekenis v taal
Hoeveelheid helpt: kids die veel taalaanbod krijgen, vorderen vaak
sneller
Taalleren is een geleidelijk proces!
Kids kunnen nog niet alles: ontwikkelingskenmerken (= goed voor het
taalleerproces)
DE KRACHT VAN INTERACTIE
Om snel te vorderen, heeft de taalleerder de ondersteuning vd omgeving nodig!
Wie veel taalaanbod krijgt en veel kansen tot spreken, vordert meestal sneller
dan wie dat niet krijgt
4
KRACHTLIJN ‘TALENDIDACTIEK’
DIDACTIEK TAAL & VREEMDE TALEN
1. INLEIDING
1.1 LEERDOELEN EN GEDRAGSINDICATOREN
Gedragsindicatoren die worden nagestreefd zie p. 4
1.2 CONCRETE DOELEN BIJ DEZE SESSIE
Na het doornemen v alle leermaterialen kan je: zie p. 4
2. ONTWIKKELINGSFASEN BIJ NATUURLIJKE TAALVERWERVING
2.1 INLEIDING TAALONTWIKKELING
Onderzoek naar taalontwikkeling bevindt zich op raakvlak v ≠ wetenschap. disciplines
taalkunde, logopedie, ontwikkelingspsychologie,…
Wetenschappers kijken vanuit twee !! invalshoeken:
Enerzijds proberen ze te beschrijven welke evolutie kids doormaken bij
verwerven v taal
o Taalontwikkeling is een continu proces, toch 2 periodes onderscheiden
Anderzijds eerder op zoek gegaan naar hoe dat achterliggende
verwervingsproces in elkaar zit
Als lkr is het interessant om op hoogte te zijn vd ≠ ontwikkelingsfasen en bovendien
ook zicht te hebben op hoe achterliggende proces v taalverwerving werkt beter
inschatten en taalontwikkeling v kids verder stimuleren
2.2 PRELINGUALE OF VOORTALIGE PERIODE (GEBOORTE TOT +- 1 JAAR)
Wnnr kind pasgeboren is, gebruikt het nog geen woorden om te communiceren!
Baby’s gebruiken wel klanken om zich uit te drukken (expressieve functie)
en om aandacht te trekken (appellerende of communicatieve functie)
Start vd ontwikkeling vh spraakvermogen kind leert zijn stem en articulatoren
gebruiken
In deze fase enorme vooruitgang in communicatieve ontwikkeling
Sociaal – interactioneel kader = moeder en kind leren steeds beter met elkaar
communiceren
2.3 LINGUALE OF TALIGE PERIODE (VANAF +- 1 JAAR)
1
,2.3.1 VROEGLINGUALE FASE (VANAF +- 1 JAAR TOT +- 2,5 JAAR)
VAN BRABBELEN NAAR DE EERSTE WOORDEN
Wnnr kids bestaande woorden gebruiken en er de juiste betekenis aan toe kennen
(symboolbewustzijn) linguale fase
Beginnen ook betekenis te koppelen aan gebaren bv zwaaien
CLASSIFICEREN
Kind leert klassen v dingen opnoemen bv het woord ‘too’ (auto) eerst toekennen
aan één specifieke rode speelgoedauto, pas later de stap naar het gebruiken vh
woord voor alle auto’s
DE EENWOORDZIN (VANAF +- 1 JAAR TOT +- 1,5 JAAR)
Eerste woorden die kids gebruiken, benoemen personen, voorwerpen, dieren en
acties uit hun dagelijkse leven eerst geïsoleerd gebruiken (holofrase: 1 woord = 1
zin)
Tegen einde v deze periode gebruikt kind ook woorden om eigenschap van iets
weer te geven of woorden die verwijzen naar iemand die of iets dat afwezig
is
Op leeftijd v 1,5 jaar heeft een kind gemiddeld een woordenschat van 50 woorden
DE TWEEWOORDENZIN (VANAF +- 1,5 JAAR TOT +- 2 JAAR)
Kinds leert nu twee woorden combineren twee woorden staan in onderlinge relatie
Eerste toepassing v grammaticale regels
Explosieve uitbreiding vd woordenschat: 500 woorden
DE MEERWOORDENZIN (VANAF +- 2 JAAR TOT +- 2,5 JAAR)
Kids maken zinnen van drie of vier woorden!
In deze fase vinden kids het normaal om een dialoog aan te gaan met vertrouwde
volwassenen
2.3.2 DIFFERENTIATIEFASE (VANAF +- 2,5 JAAR TOT +- 5 JAAR)
In deze fase verfijnen kids de taalbeheersing en breiden ze die nog uit!
Grote vooruitgang op het vlak v woordvorming:
Adjectieven verbuigen
Werkwoorden vervoegen
Juiste lidwoord gebruiken
In deze periode doen kids opvallend veel aan eigen creatieve woordvorming
(hebben uitgebreide fantasiewereld)
2
,2.3.3 VOLTOOIINGSFASE (VANAF +- 5 JAAR TOT +- 9 JAAR)
Kids krijgen nu ook onderwijs in taal op school!
Leren geen echt nieuwe aspecten meer aan maar taalvaardigheid moeten nog
verder worden ontplooid
o Op vlak v uitspraak maken kids nog vorderingen wat bepaalde
klankcombinaties betreft
o Woordenschat neemt toe en er duiken meer abstracte begrippen op
o Kids beheersen steeds beter de uitzonderingen op een bepaalde regel
(grammatica)
o Kids ontwikkelen vaardigheid om samenhangende verhalen te vertellen
(met inlevingsvermogen)
Kids zijn op deze leeftijd in staat om na te denken over hun taalgebruik en de daarbij
horende taalstructuren ontwikkelen een taalbeschouwelijk vermogen
2.4 KRITIEKE PERIODE
Leren v taal en in bijzonder de moedertaal is sterk gebonden aan de eerste zeven
levensjaren!
Gevallen bekend die in kritieke periode niet of nauwelijks in contact kwamen
met taal (bv wolfskinderen)
o Komen niet meer tot volledige taalverwerving maar behalen niveau van
tweejarige
3. HOE VERLOOPT TAALVERWERVING?
3.1 KLASSIEKE TAALVERWERVINGSTHEORIEËN
Doorheen de jaren zijn er ≠ theorieën geopperd:
Imitatietheorie = kids zouden talen leren door mensen te imiteren
Creatieve – constructietheorie = door creatief te experimenteren met taal
en met zelf ontdekte regelmatigheden
Interactietheorie = kids kunnen taal alleen verwerven in goede interactie met
volwassen taalgebruikers
Werkelijkheid is wrss dat kids taal verwerven door een complex samenspel vd 3
theorieën
3.2 HOE VERLOOPT TAALVERWERVING? EEN HEDENDAAGSE KIJK OP TAALVERWERVING
Tekst Van den Branden:
Aandacht op verbale taal & op taalverwerving door jonge kids!
Processen gelden voor verwerving van: eerste taal, tweede taal en vreemde taal
WAT IS DAT: EEN TAAL VERWERVEN?
3
, Een taal verwerven betekent dat een mens de vaardigheid opbouwt om taalvormen
(klanken, schrifttekens) te verbinden aan sociale betekenis
Taalverwervers leren om de taalvormen die ze aangeboden krijgen betekenis te
geven (taal begrijpen)
Om zelf met taalvormen sociale betekenissen uit te drukken (taal produceren)
Taal verwerven is een complexe opdracht!
Taalvormen kunnen op allerlei manieren worden gekneed en gecombineerd: met
andere intonatie, andere woordkeuze, ander volume,…
Ook kunnen taalvormen in een andere situatie een heel andere boodschap
overbrengen
Bij verwerven v taal komen zowel kennis, vaardigheden en attitudes kijken hebben
betrekking op ≠ deelaspecten vh verwerven ve taal:
Fonetische/fonologische aspecten = klanken ve taal en hun betekenis
Semantische aspecten = betekenissen v woorden en uitdrukkingen
Morfologische en grammaticale aspecten = manier waarop woorden en
woorddelen gecombineerd worden
Sociale/ pragmatische aspecten = manieren waarop we taal gebruiken om
in bepaalde contexten en in samenspel met andere taalgebruikers allerlei
doelen te bereiken
In ons brein werken ≠ zones samen: pas wnnr je een samenspel kunt
bijeenbrengen, functioneer je
Niet alleen brein aan het werk, ons hele ‘mens-zijn’ wordt betrokken
betrekking op identiteit vd taalleerder
TAALVERWERVING: EEN ACTIEF, GELEIDELIJK, GRILLIG PROCES
Taalverwerving: stevige uitdaging & veel tijd aan besteden!
Baby’s zijn wel geboren met een talent om taal te leren
o Jonge kind is sterk gericht op sociale betekenis v taal
Hoeveelheid helpt: kids die veel taalaanbod krijgen, vorderen vaak
sneller
Taalleren is een geleidelijk proces!
Kids kunnen nog niet alles: ontwikkelingskenmerken (= goed voor het
taalleerproces)
DE KRACHT VAN INTERACTIE
Om snel te vorderen, heeft de taalleerder de ondersteuning vd omgeving nodig!
Wie veel taalaanbod krijgt en veel kansen tot spreken, vordert meestal sneller
dan wie dat niet krijgt
4
