Samenvatting psychopathologie
Inleiding
Belang van geestelijke gezondheidszorg
Psychische problemen zijn zeer frequent
• Volgens data van World Health Organisation (Kessler, 2007) voldoet 1/3 van de mensen op
een bepaald punt in zijn/haar leven aan de criteria van een psychiatrische stoornis
Ook in de somatische geneeskunde komen psychische klachten frequent voor.
Cijfergegevens:
• Elke dag 7 zelfdodingen in België
• Elke dag 45 pogingen tot zelfdoding in Vlaanderen
• Zelfdoding is de nr. 1 doodsoorzaak bij mannen tussen 30-50 jaar en vrouwen tussen 20-40
jaar
• 80% van mensen die suïcide pleegt heeft een psychiatrische/ psychische stoornis
→ Hoe vroeger de behandeling start, hoe beter de prognose
Wat is psychiatrie?
Wat is psychiatrie? Psychiatrie is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met patiëntenzorg,
wetenschappelijk onderzoek en onderwijs op het gebied van psychiatrische/ psychische stoornissen.
Mensen schamen zich nog waardoor ze niet veel naar hulp gaan zoeken en zo het erger kan worden.
Psychische stoornissen zijn nog als abnormaal bekeken in Vlaanderen/België.
Psychische stoornis in dossier → onbewust minder goede zorg krijgen
Wat is een psychiater? Een medisch specialist (opgeleid als arts-specialist) die patiënten met
psychiatrische stoornissen onderzoekt/ diagnosticeert en behandelt o.a. d.m.v. medicatie.
Wat is een klinisch psycholoog? Een klinisch psycholoog volgde een universitaire opleiding in de
klinische psychologie en behandelt mensen met een psychische aandoening, stoornis of andere
mentale problemen. Hij of zij kan een diagnose stellen en behandelt de persoon vervolgens d.m.v.
gespreks- en psychotherapie.
Wat is een psychiatrische/ psychische stoornis?
• Klinisch relevant syndroom van psychologische en/of gedragssymptomen
• Leidend tot ongemak, handicap, en/of toegenomen risico op dood, pijn, handicap, of
belangrijke mate van verlies van vrijheid. Wat is een psychiatrische/psychische stoornis niet?
• Geen “normale”, cultureel aanvaarde reactie op gebeurtenis(sen)
o Vb. rouw
• Geen afwijkend gedrag (politiek, religieus of seksueel) of conflicten tussen het individu en de
maatschappij, tenzij deze voortkomen uit een psychische of gedragsstoornis bij het individu
o Vb. andere godsdienst (In sommige godsdiensten worden bepaalde dingen wel in
een psychische stoornis gezet om ze zo te doen “genezen”)
o Vb. andere politieke overtuiging
o Vb. homoseksualiteit
1
, Samenvatting psychopathologie
Etiologie en pathofysiologie van
psychiatrische stoornissen
Het stress-kwetsbaarheidsmodel
Het stress-kwetsbaarheidsmodel
• Gaat ervanuit dat er een zekere kwetsbaarheid is voor psychische ziekte (genetisch, sociaal…)
o De kwetsbaarheid bepaald hoe groot de drempel is en de stress bepaald hoe erg het
is
o In meer of mindere maten aanwezig bij personen
o Etigenetica: wanner mensen geboren worden en er stress volle gebeurtenissen zijn
gaat dit het een grote invloed hebben op de kwetsbaarheid
o Bij iedereen is er een zekere kwetsbaarheid voor een psychische ziekte
▪ Door de omgeving
▪ In de genen
• Wanneer er voldoende stressfactoren zijn, kan dit leiden tot het ontstaan van een
psychiatrische stoornis.
•Genetische aanleg
Kwetsbaarheid •Trauma’s in kindertijd
•Etc.
•Verlies
Stress •Conflict
Psychiatrische • word soms in stand
gehouden door
stoornis onderhoudende factoren
2
, Samenvatting psychopathologie
Info afbeelding:
• Als kind extra kwetsbaar is, dan moet ouder een extra inspanning doen om die
kwetsbaarheid op te vangen
• Snel een problematiek ontwikkelen → minder reserve voor de drempel en deze sneller
bereiken
• Genetische aanleg en periantale stressfactoren zorgen voor neurobiologische veranderingen
waardoor psychosociale stress factoren het gevolg zijn. Daarna kan het samen met
biologische stressfactoren zorgen voor een stoornis
• Goeie samenvatting van het stress-kwetsbaarheid model
Uitleg kader stress-kwetsbaarheidsmodel
• Grootte vakjes: meer of minder kwetsbaarheid in genetica
• Pijltjes: stress die er bovenop komt
• Lijn erboven: drempel
• Chris heeft niet veel nodig in zijn leven om over de drempel te gaan omdat zijn genetica
groter is dan Pieter of andere van de groep
• Combinatie van genetica en verschillende factoren → is uniek bij ieder persoon
• Epigenetica → invloed bestudeert van de omkeerbare erfelijke veranderingen in de
genexpressie die optreden zonder wijzigingen in de sequentie van het DNA in de celkern
• Epigenetische veranderingen → verandert de functie van een gen zonder dat de code
verandert
Kwetsbaarheden
Mensen willen causale relaties zien → dit zorgt ervoor dat ik moet dit ontwijken om dat mee te
maken
• Genetisch
• Perinatale factoren
• Trauma (epigenetica)
• Persoonlijkheidsfactoren, temperament.
Is er dan een schizofreniegen of een depressiegen?
• Neen, de overerving gebeurt waarschijnlijk via een complex samenspel van vele genen die de
kwetsbaarheid licht verhogen.
3
, Samenvatting psychopathologie
1. Heritabiliteit van psychiatrische stoornissen
= de onverdraaglijkheid genetisch van ouders op kinderen
• Autisme wordt sterk doorgegeven van ouders op kinderen → meestal één van de ouders
die dit doorgeeft
• De ene stoornis brengt meer doorgeefbaarheid mee dan de andere
2. Gen-Omgevingsinteracties
Informatief maar wel eens goed lezen
Uit een studie van Caspi et al., 2003, blijkt dat mensen met een korte versie van het serotonine-
transportergen én een kindertrauma een verhoogde kans op depressie hebben. Het gen of het
kindertrauma alleen hebben geen invloed op het voorkomen van depressie.
Mensen die de korte versie hebben en een kindertrauma oplopen die hebben meer de kans op
depressie. Eén van de twee alleen is niet voldoende om depressie te ontwikkelen. Beide factoren
moeten dus aanwezig zijn om de kans te vergroter.
3. Stresssensitisatie (belangrijk) 100
• Wanneer je eenmaal een episode van vb. 80
depressie of psychose hebt doorgemaakt, 60
word je gevoeliger om dit opnieuw te 40
ontwikkelen. 20
• Je wordt als het ware gevoeliger voor de 0
stress, waarbij minder ernstige stressoren
voldoende zijn om het toestandsbeeld uit te
lokken.
• Er zijn minder pijltjes nodig om terug de
drempel te bereiken
4. Onderhoudende factoren
• Na het ontstaan van een psychiatrisch toestandsbeeld,
zijn er vaak onderhoudende factoren, die ervoor
zorgen dat het psychiatrisch toestandsbeeld aanhoudt.
• Bijvoorbeeld: verlies van sociale contacten, financiële
problemen wegens werkonbekwaamheid,…
• Als men een psychisch probleem mee maakt, is het
moeilijker om een relatie te starten omdat dit veel
mensen afschrikt om een relatie te starten. Tegenover
als men een somatisch probleem heeft dan zal men
niet snel afhaken t.o.v. ggz problemen
4
Inleiding
Belang van geestelijke gezondheidszorg
Psychische problemen zijn zeer frequent
• Volgens data van World Health Organisation (Kessler, 2007) voldoet 1/3 van de mensen op
een bepaald punt in zijn/haar leven aan de criteria van een psychiatrische stoornis
Ook in de somatische geneeskunde komen psychische klachten frequent voor.
Cijfergegevens:
• Elke dag 7 zelfdodingen in België
• Elke dag 45 pogingen tot zelfdoding in Vlaanderen
• Zelfdoding is de nr. 1 doodsoorzaak bij mannen tussen 30-50 jaar en vrouwen tussen 20-40
jaar
• 80% van mensen die suïcide pleegt heeft een psychiatrische/ psychische stoornis
→ Hoe vroeger de behandeling start, hoe beter de prognose
Wat is psychiatrie?
Wat is psychiatrie? Psychiatrie is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met patiëntenzorg,
wetenschappelijk onderzoek en onderwijs op het gebied van psychiatrische/ psychische stoornissen.
Mensen schamen zich nog waardoor ze niet veel naar hulp gaan zoeken en zo het erger kan worden.
Psychische stoornissen zijn nog als abnormaal bekeken in Vlaanderen/België.
Psychische stoornis in dossier → onbewust minder goede zorg krijgen
Wat is een psychiater? Een medisch specialist (opgeleid als arts-specialist) die patiënten met
psychiatrische stoornissen onderzoekt/ diagnosticeert en behandelt o.a. d.m.v. medicatie.
Wat is een klinisch psycholoog? Een klinisch psycholoog volgde een universitaire opleiding in de
klinische psychologie en behandelt mensen met een psychische aandoening, stoornis of andere
mentale problemen. Hij of zij kan een diagnose stellen en behandelt de persoon vervolgens d.m.v.
gespreks- en psychotherapie.
Wat is een psychiatrische/ psychische stoornis?
• Klinisch relevant syndroom van psychologische en/of gedragssymptomen
• Leidend tot ongemak, handicap, en/of toegenomen risico op dood, pijn, handicap, of
belangrijke mate van verlies van vrijheid. Wat is een psychiatrische/psychische stoornis niet?
• Geen “normale”, cultureel aanvaarde reactie op gebeurtenis(sen)
o Vb. rouw
• Geen afwijkend gedrag (politiek, religieus of seksueel) of conflicten tussen het individu en de
maatschappij, tenzij deze voortkomen uit een psychische of gedragsstoornis bij het individu
o Vb. andere godsdienst (In sommige godsdiensten worden bepaalde dingen wel in
een psychische stoornis gezet om ze zo te doen “genezen”)
o Vb. andere politieke overtuiging
o Vb. homoseksualiteit
1
, Samenvatting psychopathologie
Etiologie en pathofysiologie van
psychiatrische stoornissen
Het stress-kwetsbaarheidsmodel
Het stress-kwetsbaarheidsmodel
• Gaat ervanuit dat er een zekere kwetsbaarheid is voor psychische ziekte (genetisch, sociaal…)
o De kwetsbaarheid bepaald hoe groot de drempel is en de stress bepaald hoe erg het
is
o In meer of mindere maten aanwezig bij personen
o Etigenetica: wanner mensen geboren worden en er stress volle gebeurtenissen zijn
gaat dit het een grote invloed hebben op de kwetsbaarheid
o Bij iedereen is er een zekere kwetsbaarheid voor een psychische ziekte
▪ Door de omgeving
▪ In de genen
• Wanneer er voldoende stressfactoren zijn, kan dit leiden tot het ontstaan van een
psychiatrische stoornis.
•Genetische aanleg
Kwetsbaarheid •Trauma’s in kindertijd
•Etc.
•Verlies
Stress •Conflict
Psychiatrische • word soms in stand
gehouden door
stoornis onderhoudende factoren
2
, Samenvatting psychopathologie
Info afbeelding:
• Als kind extra kwetsbaar is, dan moet ouder een extra inspanning doen om die
kwetsbaarheid op te vangen
• Snel een problematiek ontwikkelen → minder reserve voor de drempel en deze sneller
bereiken
• Genetische aanleg en periantale stressfactoren zorgen voor neurobiologische veranderingen
waardoor psychosociale stress factoren het gevolg zijn. Daarna kan het samen met
biologische stressfactoren zorgen voor een stoornis
• Goeie samenvatting van het stress-kwetsbaarheid model
Uitleg kader stress-kwetsbaarheidsmodel
• Grootte vakjes: meer of minder kwetsbaarheid in genetica
• Pijltjes: stress die er bovenop komt
• Lijn erboven: drempel
• Chris heeft niet veel nodig in zijn leven om over de drempel te gaan omdat zijn genetica
groter is dan Pieter of andere van de groep
• Combinatie van genetica en verschillende factoren → is uniek bij ieder persoon
• Epigenetica → invloed bestudeert van de omkeerbare erfelijke veranderingen in de
genexpressie die optreden zonder wijzigingen in de sequentie van het DNA in de celkern
• Epigenetische veranderingen → verandert de functie van een gen zonder dat de code
verandert
Kwetsbaarheden
Mensen willen causale relaties zien → dit zorgt ervoor dat ik moet dit ontwijken om dat mee te
maken
• Genetisch
• Perinatale factoren
• Trauma (epigenetica)
• Persoonlijkheidsfactoren, temperament.
Is er dan een schizofreniegen of een depressiegen?
• Neen, de overerving gebeurt waarschijnlijk via een complex samenspel van vele genen die de
kwetsbaarheid licht verhogen.
3
, Samenvatting psychopathologie
1. Heritabiliteit van psychiatrische stoornissen
= de onverdraaglijkheid genetisch van ouders op kinderen
• Autisme wordt sterk doorgegeven van ouders op kinderen → meestal één van de ouders
die dit doorgeeft
• De ene stoornis brengt meer doorgeefbaarheid mee dan de andere
2. Gen-Omgevingsinteracties
Informatief maar wel eens goed lezen
Uit een studie van Caspi et al., 2003, blijkt dat mensen met een korte versie van het serotonine-
transportergen én een kindertrauma een verhoogde kans op depressie hebben. Het gen of het
kindertrauma alleen hebben geen invloed op het voorkomen van depressie.
Mensen die de korte versie hebben en een kindertrauma oplopen die hebben meer de kans op
depressie. Eén van de twee alleen is niet voldoende om depressie te ontwikkelen. Beide factoren
moeten dus aanwezig zijn om de kans te vergroter.
3. Stresssensitisatie (belangrijk) 100
• Wanneer je eenmaal een episode van vb. 80
depressie of psychose hebt doorgemaakt, 60
word je gevoeliger om dit opnieuw te 40
ontwikkelen. 20
• Je wordt als het ware gevoeliger voor de 0
stress, waarbij minder ernstige stressoren
voldoende zijn om het toestandsbeeld uit te
lokken.
• Er zijn minder pijltjes nodig om terug de
drempel te bereiken
4. Onderhoudende factoren
• Na het ontstaan van een psychiatrisch toestandsbeeld,
zijn er vaak onderhoudende factoren, die ervoor
zorgen dat het psychiatrisch toestandsbeeld aanhoudt.
• Bijvoorbeeld: verlies van sociale contacten, financiële
problemen wegens werkonbekwaamheid,…
• Als men een psychisch probleem mee maakt, is het
moeilijker om een relatie te starten omdat dit veel
mensen afschrikt om een relatie te starten. Tegenover
als men een somatisch probleem heeft dan zal men
niet snel afhaken t.o.v. ggz problemen
4
