Samenvatting Topografische en radiologische anatomie: radiologische beelden

Radiologie De Wever


Radiologie
= medisch specialisme waarin geneesheer radioloog bijgestaan door radiologisch verpleegkundigen,
op een niet- of weinig invasieve manier beelden maakt van het menselijk lichaam en deze beelden
gebruikt om enerzijds afwijkingen in de anatomie en functie op te sporen, te omschrijven en in de
mate van het mogelijke te diagnosticeren en anderzijds om meer invasieve diagnostische en
therapeutische ingrepen uit te voeren.
Kunnen zie van structuren/organen hangt af van:
- Grootte
- Samenstelling
- Gebruikte techniek
o Modaliteit: röntgenstralen, magnetische
resonantie, ultrageluidsgolven
o Gebruik van modaliteit: projectiebeelden,
doorsnedebeelden




H1 Radiologische technieken
1. Beeldvormingsmodaliteiten
Drie modaliteiten
- US (echografie) = ultrageluidsgolven
- MRI (magnetische resonantie) = radiofrequente golven
en magneetvelden
- RX en CT = röntgenstralen
- (Eventueel nucleaire geneeskunde)

2. Basiscomponenten röntgentoestel
- Röntgenbuis
- Röntgenstralen
- Röntgendetector (filmscherm of digitaal)
2.1 Röntgenbuis
= vacuümbuis. Roterende anode (= motorgeluid tijdens Rx).
Beschermingsomhulsel met lood. Venster. Diafragma.
In buis: elektrisch negatief geladen kathode en elektrisch geladen positieve anode.
Kathode bestaat over algemeen uit wolfraam spiraal  door gloeistroompje door
kathode te voeren  sterke verhitting spiraal  elektronen vrij  door gemaakte
spanningsverschil tussen anode en kathode (= buisspanning)  elektronen naar
anode (focus)  bij afremming van elektronenstroom (= buisstroom) 

,bewegingsenergie elektronen  röntgenstraling  binnendringen lichaam (deel geabsorbeerd, deel
terug naar buiten)  opvangen in detector en omzetten tot beelden
Buisspanning = kV; buisstroom = mA.
2.2 Röntgenstralen: eigenschappen
- Chemisch: bv zwarting van fotografisch materiaal (filmdetectoren)
- Optisch: sommige beschenen stoffen fluoresceren en geven zichtbaar licht terug
- Thermisch: absorptie röntgenstraling leidt tot opwarming van licht absorberende materiaal
- Biologisch: een te hoge dosis op huid leidt tot erytheem (rode huid, vergelijkbaar met
zonnebrand door uv-licht)
- Penetratievermogen
o Absorptie (foto-elektrisch effect): X straal houdt op te bestaan
 Dichtheid en dikte van de te doordringen stof
 Afhankelijk van atoomnummer bv metaal hoog nummer  meer afzwakken
 Hardheid van de stralen (hardere stralen = kortere golflente)  betere
penetratie voor hardere stralen
o Verstrooiing
 Comptomverstrooiing (interactie: verstrooide straling met lagere frequentie)
 Strooistraling (zelfde golflengte als primaire bundel  diafragma die ervoor
zorgt dat straling in goede richting gaan)
Hoe dichter de materie  hoe meer absorptie  hoe witter het beeld (afgenomen translucentie).
Röntgenstralen: luchthoudende longen (zwart) makkelijker passeren dan bot (wit). Weke delen
(spieren en vetweefsel)  minder afzwakken  minder wit/afgenomen translucentie = grijze zone.
Stel mammografie: meer klierweefsel? Heeft hogere dichtheid  meer absorptie en dus minder die
uit lichaam komen dus wittere beelden. Bij obees persoon heel veel weefsel: beelden bijna wit.
Normale dosis normale stralen = zowel weke delen als bot (hier zie je witte bol: zit in weke delen of
in bot?)
Hogere dosis, hardere stralen, betere penetratie  weke delen beelden: bot weg (hier niet
zichtbaar)
Lagere dosis, zachtere stralen, minder penetratie  bot beelden: weke delen weg (hier zichtbaar
dus zit thv bot!)
2.3 Röntgendetectoren (vangen stralen na passeren lichaam terug op)
- Film-schermcombinatie
- Beeldversterker
- Digitale detector (stimuleerbare fosforen en directe detectoren)
Digitale detector  directe systemen: directe transformatie naar elektrische informatie. Analoge
beeldvorming of film-gebaseerde beeldvorming naar digitale beeldvorming. Kwaliteit enorm
toegenomen hierdoor!!
Voordelen:
- Digitale beeldvorming:
o Acquisitie (maken van beelden) en verwerkingseenheden: geïntegreerd in één
systeem  betere werkflow voor beeldverwerking
o Meer beelden in kortere tijd: nieuwe technieken
- Beschikbaarheid van beelden in elektronische vorm
o Betere verwerking beelden
o Beelden via beeldschermen




2

, o Elektronisch opgeslagen
o Verspreiden van beelden


3. Beeldvormingstechnieken gebruikmakend van röntgenstralen
- Projectieradiologie
- Tomografie
o Conventionele
o Computer
3.1 Projectieradiologie
RX opname = projectieopname  alle structuren projecteren op elkaar  hoe meer weefsel  hoe
meer afzwakking van RX stralen  hoe witter opname
© Superpositie: belang van bijkomende opnamen!
- Projectie opname = projectie van 3D structuur (patiënt of deel) op/in 2D beeld
- Uitdaging: superpositie van alle structuren! Alle dele die stralen tegenkomen op elkaar =
anatomische ruis
- Doorsnede heeft geen probleem van ruis!!!
- Afzonderlijke wervels zien: getilde positie  inclinatie veranderen door houding te
veranderen
- Hals: geen halsbandje rond hond  anders wil dat zeggen dat er fractuur aanwezig is

© Vergroting: langs diafragma stralen naar buiten en gaan divergeren;
twee voorste punten kubus eigenlijk verder toe dus object wordt groter
Punten ventraal meer vergroot dan dorsaal  afhankelijk wat in beeld?
Patiënt voor- of achteruit laten staan.
© Contrast: natuurlijke contrast tussen weefsels op basis van
o Spontane densiteitsverschillen
o Aanwezigheid lucht/calcificaties
o Kan je ook creëren door contrastvloeistof

3.2 Conventionele tomografie
= op niet invasieve wijze een 2D afbeelding maken die doorsnede weergeeft van 3D object.
Röntgenbuis laten roteren: detector gaat parallel in andere richting  alles
die op as ligt: vrij scherp in beeld; alles erboven of onder: minder scherp.
Snedes maken door die structuren  alle elementen apart.
Veel superpositie: delen van bloedvaten die daarop projecteren  maken
moeilijk om scherp beeld te maken




3.3 Computertomografie (CT)
Gebruikt computergestuurde combinaties van meerdere X-ray beelden in verschillende richtingen
om doorsnede beelden te maken (virtuele sneden) van specifieke regio’s van lichaam.




3