Samenvatting Biologie voor jou, HAVO 5, Thema 1, Stofwisseling

HAVO 5, biologie



Thema 1: Stofwisseling
Basisstof 2: Wat is stofwisseling?

Energie is nodig voor de levensprocessen in cellen
o Nemen voedingsstoffen, water en zuurstof op uit de milieu
o Geven afvalstoffen af
Stofwisseling  het totaal van alle chemische processen in de cellen van een
organisme
 Chemische energie  energie in moleculen
 Organische stoffen  bevat alleen koolstof (C), waterstof (H) en/of zuurstof (O)
o Relatief grote moleculen
 Anorganische stoffen  bevat onder andere stikstof (N), zwavel (S) en fosfor (P)
 Enzymen  stoffen die chemische reacties in cellen mogelijk maken
 Assimilatie  de opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen
o Kleiner organisch molecuul + energie  groter organisch molecuul
o Er worden organische stoffen gevormd waaruit een individu bestaat
o Bijv. fotosynthese  lichtenergie wordt omgezet in chemische energie in
glucosemoleculen
 6 CO2 + 6 H2O  C6H12O6 + 6 O2
o Voortgezette assimilatie  bijv. glucose wordt door de cel verder verwerkt
tot grotere moleculen met verschillende functies (zetmeel, vetten en eiwitten)
 Dissimilatie  de omzetting van energierijke grote organische moleculen tot
kleinere moleculen
o Groter organisch molecuul + energie  kleiner organisch molecuul
o Energie komt vrij
o Chemische energie wordt omgezet in
andere energievormen
 Bewegingsenergie, warmte,
elektrische energie en lichtenergie
o Chemische energie uit glucose wordt
gebruikt voor de vorming van ATP
 Bevat drie fosfaatgroepen, 2e en 3e
zijn energierijk
o ADP  ontstaat uit ATP zodra de 3e fosfaatgroep wordt afgesplitst
 Chemische energie komt beschikbaar  kan worden benut bij
levensprocessen
 ADP-molecuul en fosfaatgroep zijn weer beschikbaar om de energie uit
dissimilatie tijdelijk vast te leggen

, HAVO 5, biologie




Verschil assimilatie en dissimilatie Dissimilatie, vorming van ATP en ADP



Assimilatie Dissimilatie
Wat is het effect? Organische stoffen vormen Energie beschikbaar maken
waaruit een organisme
bestaat
Welke reactie vindt Moleculen van organische Moleculen van organische
plaats? stoffen worden opgebouwd stoffen worden afgebroken
Wat gebeurt er met de Energie wordt opgeslagen Energie komt beschikbaar
energie?
Ontstaat er ATP of ADP? Er ontstaat ADP Er ontstaat ATP


Basisstof 3: Dissimilatie

 Verbranding is een voor van dissimilatie
o Glucose wordt afgebroken en water en koolstofdioxide ontstaat
 In elke cel vindt voortdurend dissimilatie plaats
 Aeroob  dissimilatie van glucose met zuurstof
o Vindt plaats in mitochondriën
o C6H12O6 + 6 O2  6 CO2 + 6 H2O + energie
 Chemische energie die tijdens de fotosynthese opgeslagen is (in
glucosemoleculen) komt nu weer beschikbaar
 Wordt tijdelijk omgezet in chemische energie van ATP-moleculen
 Daarna wordt de energie gebruikt voor levensprocessen
 Anaeroob  dissimilatie van glucose zonder zuurstof
o Gisting  hierdoor kan melkzuur ontstaan of alcohol
o Alcoholgisting (ethanol)
 C6H12O6  2 C2H6O (ethanol) + 2 CO2 + energie
o Melkzuurgisting  in een zuurstofarme omgeving breken melkzuurbacteriën
glucose af tot melkzuur
 C6H12O6  2 C3H6O3 (melkzuur) + energie
 Aerobe dissimilatie van vetten en eiwitten
o Vetten  komt meer energie vrij dan bij koolhydraten of eiwitten
o Eiwitten  worden eerst gesplitst in aminozuren
 Door dissimilatie ontstaat dan ammoniak (bevat stikstof)
 Wordt door de mens omgezet in ureum
 Wordt door sommige dieren omgezet in urinezuur

Aerobe dissimilatie van Anaerobe dissimilatie van
glucose glucose
Dit proces heet ook wel: Verbranding Gisting
Dit proces vindt plaats: Met zuurstof Zonder zuurstof
Dit proces levert: Veel energie Weinig energie
De eindproducten bevatten: Weinig energie Veel energie