Medische Kennis 1.2a
Toets: 11 april 13:00 - 13:50 (40%)
Het hormonale stelsel/ endocriene stelsel:
- Handhaaft de homeostase: hiervoor is communicatie tussen cellen en weefsels
belangrijk.
Endocriene stelsel: is trager maar langdurig: komt trager op gang, maar effecten blijven
langer aanwezig.
Zenuwstelsel: is snel maar kort: komt snel op gang, maar effecten blijven kort aanwezig.
Signaalstoffen zijn stoffen die informatie doorgeven. Het endocriene stelsel gebruikt
hormonen als signaalstoffen. Het zenuwstelsel gebruikt neurotransmitters als
signaalstoffen.
Endocriene cellen geven hormonen af waardoor het hormoon het bloedstroom binnenkomt.
Hierdoor wordt het hormoon door het hele lichaam vervoerd en komt het bij verschillende
weefsels en organen terecht. Het weefsel herkent het hormoon doordat het de juiste
receptor heeft, zo kan ook het hormoon er aan binden en ontstaat er een effect.
De hypothalamus en hypofyse zorgen voor aansturing van het hormoonstelsel en alle
endocriene organen door zelfregulerende hormonen af te geven.
De hypofyse kan 9 hormonen aanmaken en bestaat uit twee delen:
- De voorkwab: adenohypofyse
- De achterkwab: neurohypofyse
1
,De voorkwab maakt 7 hormonen:
Hormoon: Functie:
ACTH Geeft instructies aan de bijnieren/bijnierschors om hormonen af te
geven
TSH Geeft instructies aan de schildklier om hormonen af te geven
Groeihormoon (GH) Beïnvloed skeletspieren en kraakbeencellen
Prolactine (PRL) Beïnvloed de melkklieren (melkproductie bij zwangere vrouwen)
FSH Beinvloed de geslachtshormonen ovaria/testes
(eicellen/zaadcellen) (stimuleert de eisprong)
LH Beinvloed de geslachtshormonen ovaria/testes
(eicellen/zaadcellen)
De achterkwab maakt 2 hormonen:
Hormoon: Functie:
ADH Reguleert de hoeveelheid urine en de concentratie daarvan
Oxytocine Zorgt voor samentrekking spieren, specifiek in de baarmoeder en
melkklieren voor borstvoeding.
ADH:
ADH wordt afgegeven door de voorkwab wanneer de osmotische waarde van het bloed
boven de norm stijgt. ADH zorgt er voor dat water beter doorlaatbaar wordt. Hierdoor ga je
meer drinken, minder plassen en houd je meer vocht vast.
Alcohol en XTC beïnvloeden de ADH afgifte op een tegenovergestelde manier. XTC
stimuleert juist de ADH afgifte, terwijl alcohol juist de ADH afgifte remt. Hierdoor moet je
vaak plassen bij het drinken van alcohol.
Diabetes insipidus:
- Je geeft te weinig ADH af
- ADH werkt onvoldoende, dat kan doordat je nieren niet goed erop reageren of omdat
de hersenen te weinig ADH afgeven. Hierdoor ga je veel plassen (de medische term
hiervoor is polyurie).
Diabetes siadh:
- Je geeft te veel ADH af
- Je houdt veel vocht vast en gaat weinig plassen. Dit kan de zoutverhouding in je
bloed verstoren.
2
,De pancreas
De pancreas is een endocrien orgaan tussen de maag en de
twaalfvingerige darm. De pancreas geeft het hormoon glucagon
af, dit hormoon beïnvloed de glucosespiegel in het bloed.
Exocriene (niet hormonale) functie pancreas:
- Produceert spijsverteringsenzymen (verteringsenzymen)
Endocriene (hormonale) functie pancreas:
- De eilandjes van Langerhans in de pancreas maken
insuline en glucagon, deze 2 hormonen zorgen ervoor dat de bloedsuikerspiegel
of te wel de glucosespiegel binnen nauwe grenzen blijft en niet te hoog of te laag
wordt onafhankelijk van wat je eet.
Bètacellen zijn de cellen van de eilandjes van
Langerhans die insuline afgeven als er een
verhoogde glucoseconcentratie in het bloed is.
Insuline is nodig om:
- Glucose de cel in te krijgen
- Om glucose te kunnen gebruiken als
brandstof, dus om energie te maken.
- Om overgebleven glucose in je bloed op te slaan in de vorm van glycogeen in je
lever of skeletspieren.
- om vetten en eiwitten aan te maken en op te slaan.
Glucose = De energiebron voor cellen
Bij een lage glucoseconcentratie geven alfacellen glucagon af. Glucagon zorgt er voor dat
er glucose vrijkomt uit de glucose opslag in het lichaam.
Naam: Functie:
Skeletspieren en Breken glycogeen af
levercellen tot glucose
Vetweefsel Geeft vetzuren af
Eiwitten Afbraak tot aminozuren
Vetzuren en aminozuren kunnen als energiebron gebruikt worden.
Nadeel afbraak vetten en eiwitten: Je lichaam vormt hierdoor ketonen,
dat is een zure stof die de PH van je bloed negatief kan beïnvloeden.
3
, De bijnieren:
- De bijniermerg geeft de hormoon (nor)adrenaline af.
- De bijnierschors geeft de hormoon aldosteron af, hierdoor stijgt de bloeddruk.
De bijnierschors maakt het hormoon corticosteroïden aan, er zijn 3 verschillende soorten
corticosteroïden:
- De buitenste laag maakt mineralocorticoïden, dit
beïnvloed de zouthuishouding zoals natrium en
calcium concentratie in het bloed. Een bekend
mineralocorticoid is aldosteron. Aldosteron zorgt
er voor dat je natrium vanuit de urine terug gaat
opnemen in het bloed. Als je natrium gaat
vasthouden dan ga je ook water vasthouden. Als
je meer water vasthoudt dan stijgt je bloeddruk.
Dus aldosteron beïnvloed je zouthuishouding en
daarmee ook indirect je bloeddruk.
- De middelste laag maakt glucocorticoïden, dat
zijn hormonen die je glucosespiegel kunnen
beïnvloeden. Een bekend glucocorticoid is
cortisol, cortisol wordt afgegeven zodat de
glucosespiegel stijgt.
- De binnenste laag maakt androgenen, dat zijn
geslachtshormonen.
Er zijn 3 soorten glucocorticoïden:
- Cortisol
- Cortison
- Corticosteron
Cushing:
Als de bijnierschors te snel werkt wordt je cortisolspiegel
te hoog, dit leidt tot het syndroom van cushing. Een
andere oorzaak voor cushing kan zijn het gebruik van
medicijnen met cortisol erin. Op lange termijn kunnen er
veel bijwerkingen ontstaan. Hiernaast is een afbeelding
weergegeven met alle symptomen van het syndroom van
cushing.
4
Toets: 11 april 13:00 - 13:50 (40%)
Het hormonale stelsel/ endocriene stelsel:
- Handhaaft de homeostase: hiervoor is communicatie tussen cellen en weefsels
belangrijk.
Endocriene stelsel: is trager maar langdurig: komt trager op gang, maar effecten blijven
langer aanwezig.
Zenuwstelsel: is snel maar kort: komt snel op gang, maar effecten blijven kort aanwezig.
Signaalstoffen zijn stoffen die informatie doorgeven. Het endocriene stelsel gebruikt
hormonen als signaalstoffen. Het zenuwstelsel gebruikt neurotransmitters als
signaalstoffen.
Endocriene cellen geven hormonen af waardoor het hormoon het bloedstroom binnenkomt.
Hierdoor wordt het hormoon door het hele lichaam vervoerd en komt het bij verschillende
weefsels en organen terecht. Het weefsel herkent het hormoon doordat het de juiste
receptor heeft, zo kan ook het hormoon er aan binden en ontstaat er een effect.
De hypothalamus en hypofyse zorgen voor aansturing van het hormoonstelsel en alle
endocriene organen door zelfregulerende hormonen af te geven.
De hypofyse kan 9 hormonen aanmaken en bestaat uit twee delen:
- De voorkwab: adenohypofyse
- De achterkwab: neurohypofyse
1
,De voorkwab maakt 7 hormonen:
Hormoon: Functie:
ACTH Geeft instructies aan de bijnieren/bijnierschors om hormonen af te
geven
TSH Geeft instructies aan de schildklier om hormonen af te geven
Groeihormoon (GH) Beïnvloed skeletspieren en kraakbeencellen
Prolactine (PRL) Beïnvloed de melkklieren (melkproductie bij zwangere vrouwen)
FSH Beinvloed de geslachtshormonen ovaria/testes
(eicellen/zaadcellen) (stimuleert de eisprong)
LH Beinvloed de geslachtshormonen ovaria/testes
(eicellen/zaadcellen)
De achterkwab maakt 2 hormonen:
Hormoon: Functie:
ADH Reguleert de hoeveelheid urine en de concentratie daarvan
Oxytocine Zorgt voor samentrekking spieren, specifiek in de baarmoeder en
melkklieren voor borstvoeding.
ADH:
ADH wordt afgegeven door de voorkwab wanneer de osmotische waarde van het bloed
boven de norm stijgt. ADH zorgt er voor dat water beter doorlaatbaar wordt. Hierdoor ga je
meer drinken, minder plassen en houd je meer vocht vast.
Alcohol en XTC beïnvloeden de ADH afgifte op een tegenovergestelde manier. XTC
stimuleert juist de ADH afgifte, terwijl alcohol juist de ADH afgifte remt. Hierdoor moet je
vaak plassen bij het drinken van alcohol.
Diabetes insipidus:
- Je geeft te weinig ADH af
- ADH werkt onvoldoende, dat kan doordat je nieren niet goed erop reageren of omdat
de hersenen te weinig ADH afgeven. Hierdoor ga je veel plassen (de medische term
hiervoor is polyurie).
Diabetes siadh:
- Je geeft te veel ADH af
- Je houdt veel vocht vast en gaat weinig plassen. Dit kan de zoutverhouding in je
bloed verstoren.
2
,De pancreas
De pancreas is een endocrien orgaan tussen de maag en de
twaalfvingerige darm. De pancreas geeft het hormoon glucagon
af, dit hormoon beïnvloed de glucosespiegel in het bloed.
Exocriene (niet hormonale) functie pancreas:
- Produceert spijsverteringsenzymen (verteringsenzymen)
Endocriene (hormonale) functie pancreas:
- De eilandjes van Langerhans in de pancreas maken
insuline en glucagon, deze 2 hormonen zorgen ervoor dat de bloedsuikerspiegel
of te wel de glucosespiegel binnen nauwe grenzen blijft en niet te hoog of te laag
wordt onafhankelijk van wat je eet.
Bètacellen zijn de cellen van de eilandjes van
Langerhans die insuline afgeven als er een
verhoogde glucoseconcentratie in het bloed is.
Insuline is nodig om:
- Glucose de cel in te krijgen
- Om glucose te kunnen gebruiken als
brandstof, dus om energie te maken.
- Om overgebleven glucose in je bloed op te slaan in de vorm van glycogeen in je
lever of skeletspieren.
- om vetten en eiwitten aan te maken en op te slaan.
Glucose = De energiebron voor cellen
Bij een lage glucoseconcentratie geven alfacellen glucagon af. Glucagon zorgt er voor dat
er glucose vrijkomt uit de glucose opslag in het lichaam.
Naam: Functie:
Skeletspieren en Breken glycogeen af
levercellen tot glucose
Vetweefsel Geeft vetzuren af
Eiwitten Afbraak tot aminozuren
Vetzuren en aminozuren kunnen als energiebron gebruikt worden.
Nadeel afbraak vetten en eiwitten: Je lichaam vormt hierdoor ketonen,
dat is een zure stof die de PH van je bloed negatief kan beïnvloeden.
3
, De bijnieren:
- De bijniermerg geeft de hormoon (nor)adrenaline af.
- De bijnierschors geeft de hormoon aldosteron af, hierdoor stijgt de bloeddruk.
De bijnierschors maakt het hormoon corticosteroïden aan, er zijn 3 verschillende soorten
corticosteroïden:
- De buitenste laag maakt mineralocorticoïden, dit
beïnvloed de zouthuishouding zoals natrium en
calcium concentratie in het bloed. Een bekend
mineralocorticoid is aldosteron. Aldosteron zorgt
er voor dat je natrium vanuit de urine terug gaat
opnemen in het bloed. Als je natrium gaat
vasthouden dan ga je ook water vasthouden. Als
je meer water vasthoudt dan stijgt je bloeddruk.
Dus aldosteron beïnvloed je zouthuishouding en
daarmee ook indirect je bloeddruk.
- De middelste laag maakt glucocorticoïden, dat
zijn hormonen die je glucosespiegel kunnen
beïnvloeden. Een bekend glucocorticoid is
cortisol, cortisol wordt afgegeven zodat de
glucosespiegel stijgt.
- De binnenste laag maakt androgenen, dat zijn
geslachtshormonen.
Er zijn 3 soorten glucocorticoïden:
- Cortisol
- Cortison
- Corticosteron
Cushing:
Als de bijnierschors te snel werkt wordt je cortisolspiegel
te hoog, dit leidt tot het syndroom van cushing. Een
andere oorzaak voor cushing kan zijn het gebruik van
medicijnen met cortisol erin. Op lange termijn kunnen er
veel bijwerkingen ontstaan. Hiernaast is een afbeelding
weergegeven met alle symptomen van het syndroom van
cushing.
4
