Paragraaf 1,
Totalitaire staat= staat die doordringt tot in het persoonlijke leven en bepaalt wat mensen mogen
lezen en zien, waar ze mogen wonen en werken en waarheen ze mogen reizen. Vaak is een totalitaire
staat ook een politiestaat.
Politiestaat= de burgers leven permanent in angst dat de geheime dienst hen bespioneert en
afluistert of dat landgenoten hen verklikken of verraden omdat ze niet het gedrag vertonen dat de
staat wenst.
Bij een burgeroorlog functioneert de staat eigenlijk niet meer, maar geldt het recht van de sterkste.
Rechtsstaten= relatief veel vrijheid en de staat dient de burgers een bestaansminimum te
garanderen.
1.1 wat is een rechtstaat?
Nederland geeft burgers een dubbele zekerheid:
- ze mogen meedoen aan vrije verkiezingen
- de rechtstaat geeft bescherming tegen de machthebbers
Rechtsstaat= een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik
en willekeur van de overheid.
Nederland is ook een Sociale rechtsstaat= er zijn wetten en voorzieningen om het welzijn van de
burgers te bevorderen.
in een rechtsstaat is er relatief eel sociale vrede en sociale cohesie. Mensen vertrouwen elkaar. Ze
zeggen dat vertrouwen en wederkerigheid (voorbeeld je betaalt premie en verwacht door
vertrouwen dat mensen dit ook zullen doen als jij ziek bent) samen gaan in de rechtsstaat.
Rechtszekerheid= dat de burgers en de staat de wetten naleven.
1.2 hoe is de rechtsstaat onstaan?
18e eeuw tijd van verlichting en verlangen naar maatschappelijk geluk.
Europa had maar weinig gelukkige perioden, tot de tweede helft van de achttiende eeuw toen kwam
er meer verzet tegen de onrechtvaardige samenleving. (veel burgeroorlog, godsdiensttwisten en
onbegrensde macht) de burgers hadden eigen economische belangen gekregen.
Door de drukpers uit de 15e eeuw kon nieuwe kennis gemakkelijk worden verspreid. Zo veranderde
het wereldbeeld en mensbeeld.
De rede= alleen door methodisch gebruik van het gezonde verstand konden mensen uit de duisternis
van hun bijgeloof en irrationele angsten treden. En zo konden ze alles bereiken.
Vrijheid= de eerste voorwaarde voor de rede, vrijheid is het wezen van geluk, en om dit te bereiken
moest de macht getemd worden.
Sociaal contract= een contract waarin afspraken staan om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te
kunnen leven.
de eerste taak van de Staat moest zijn het garanderen van veiligheid en beschermen van burgers
eigendommen. Dit leidde tot een vraag. Waarom zouden partijen de staat vertrouwen en weten dat
, ze geen gebruik maken van hun geweldsmonopolie? En hier was ook antwoord op de macht van de
staat zou aan de ketting van het recht worden gelegd.
Dus vanuit de verlichting is geformuleerd: de macht mag niet meer worden uitgeoefend door een
heerszuchtige vorst die beweert aangesteld te zijn door god. In het idee van de rechtsstaat bepalen
de burgers zelf(onderaf) de macht die de staat(bovenaf) over hen mag uitoefenen. De staat wordt
meester en knecht. Voor echte zekerheid wordt de trias politica ingevoerd. Hierbij is de macht
opgedeeld in drie de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht.
De grondbeginselen van de rechtstaat:
- beginsel van grondrechten: alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en moeten zo
kunnen samenleven.
- Het soevereiniteits- en democratiebeginsel: de mensen sluiten gezamenlijk een
vredesakkoord, het sociaal contract.
- Het legaliteitsbeginsel: er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen,
maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf hebben opgesteld.
- Beginsel van trias politica: de macht van de staat wordt voor de zekerheid verder begrensd
door interne scheiding van de staatsmacht.
Paragraaf 2 Grondwet en grondrechten
De grondwet:
- begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van de burgers
- legt de fundamentele rechten van burgers vast
- geeft aan hoe de belangrijkste organen van de staat ( koning, ministers, parlement,
rechterlijke macht) in grote lijnen zijn georganiseerd
- deukt de eenheid van de natie uit. Binnen het staatverband vormen alle burgers, ondanks
alle verschillen toch een eenheid.
Paragraaf 2.1 ontstaan van de grondwet
Staatregeling van de Bataafse republiek= voorloper van de grondwet. Hierin werd bepaald dat
iedere burger gelijk is en onschendbare grondrechten heeft, zoals vrijheid van meningsuiting, vrijheid
van drukpers en godsdienstvrijheid.
Nederland werd een Constitutionele monarchie= een koninkrijk met een grondwet.
Koning willem 1 kon niet als absolute vorst zijn gang gaan. Hij had wel soevereine macht.
Grondrechte geen sprake alleen vrijheid van godsdienst.
Censuskiesrecht= het kiesrecht was voorbehouden aan mannelijke burgers die een bepaald bedrag
aan belasting betaalden
Nachtwakersstaat= een staat die zich voornamelijk inzet voor bewaking van de veiligheid van de
burgers en de noodzakelijke voorwaarden realiseert voor economische groei.
Klassenstrijd= conflict tussen de verschillende klassen in de maatschappij
Veiligheid= bescherming
Paragraaf 2.2 wat staat er in de grondwet?
Totalitaire staat= staat die doordringt tot in het persoonlijke leven en bepaalt wat mensen mogen
lezen en zien, waar ze mogen wonen en werken en waarheen ze mogen reizen. Vaak is een totalitaire
staat ook een politiestaat.
Politiestaat= de burgers leven permanent in angst dat de geheime dienst hen bespioneert en
afluistert of dat landgenoten hen verklikken of verraden omdat ze niet het gedrag vertonen dat de
staat wenst.
Bij een burgeroorlog functioneert de staat eigenlijk niet meer, maar geldt het recht van de sterkste.
Rechtsstaten= relatief veel vrijheid en de staat dient de burgers een bestaansminimum te
garanderen.
1.1 wat is een rechtstaat?
Nederland geeft burgers een dubbele zekerheid:
- ze mogen meedoen aan vrije verkiezingen
- de rechtstaat geeft bescherming tegen de machthebbers
Rechtsstaat= een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik
en willekeur van de overheid.
Nederland is ook een Sociale rechtsstaat= er zijn wetten en voorzieningen om het welzijn van de
burgers te bevorderen.
in een rechtsstaat is er relatief eel sociale vrede en sociale cohesie. Mensen vertrouwen elkaar. Ze
zeggen dat vertrouwen en wederkerigheid (voorbeeld je betaalt premie en verwacht door
vertrouwen dat mensen dit ook zullen doen als jij ziek bent) samen gaan in de rechtsstaat.
Rechtszekerheid= dat de burgers en de staat de wetten naleven.
1.2 hoe is de rechtsstaat onstaan?
18e eeuw tijd van verlichting en verlangen naar maatschappelijk geluk.
Europa had maar weinig gelukkige perioden, tot de tweede helft van de achttiende eeuw toen kwam
er meer verzet tegen de onrechtvaardige samenleving. (veel burgeroorlog, godsdiensttwisten en
onbegrensde macht) de burgers hadden eigen economische belangen gekregen.
Door de drukpers uit de 15e eeuw kon nieuwe kennis gemakkelijk worden verspreid. Zo veranderde
het wereldbeeld en mensbeeld.
De rede= alleen door methodisch gebruik van het gezonde verstand konden mensen uit de duisternis
van hun bijgeloof en irrationele angsten treden. En zo konden ze alles bereiken.
Vrijheid= de eerste voorwaarde voor de rede, vrijheid is het wezen van geluk, en om dit te bereiken
moest de macht getemd worden.
Sociaal contract= een contract waarin afspraken staan om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te
kunnen leven.
de eerste taak van de Staat moest zijn het garanderen van veiligheid en beschermen van burgers
eigendommen. Dit leidde tot een vraag. Waarom zouden partijen de staat vertrouwen en weten dat
, ze geen gebruik maken van hun geweldsmonopolie? En hier was ook antwoord op de macht van de
staat zou aan de ketting van het recht worden gelegd.
Dus vanuit de verlichting is geformuleerd: de macht mag niet meer worden uitgeoefend door een
heerszuchtige vorst die beweert aangesteld te zijn door god. In het idee van de rechtsstaat bepalen
de burgers zelf(onderaf) de macht die de staat(bovenaf) over hen mag uitoefenen. De staat wordt
meester en knecht. Voor echte zekerheid wordt de trias politica ingevoerd. Hierbij is de macht
opgedeeld in drie de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht.
De grondbeginselen van de rechtstaat:
- beginsel van grondrechten: alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en moeten zo
kunnen samenleven.
- Het soevereiniteits- en democratiebeginsel: de mensen sluiten gezamenlijk een
vredesakkoord, het sociaal contract.
- Het legaliteitsbeginsel: er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen,
maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf hebben opgesteld.
- Beginsel van trias politica: de macht van de staat wordt voor de zekerheid verder begrensd
door interne scheiding van de staatsmacht.
Paragraaf 2 Grondwet en grondrechten
De grondwet:
- begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van de burgers
- legt de fundamentele rechten van burgers vast
- geeft aan hoe de belangrijkste organen van de staat ( koning, ministers, parlement,
rechterlijke macht) in grote lijnen zijn georganiseerd
- deukt de eenheid van de natie uit. Binnen het staatverband vormen alle burgers, ondanks
alle verschillen toch een eenheid.
Paragraaf 2.1 ontstaan van de grondwet
Staatregeling van de Bataafse republiek= voorloper van de grondwet. Hierin werd bepaald dat
iedere burger gelijk is en onschendbare grondrechten heeft, zoals vrijheid van meningsuiting, vrijheid
van drukpers en godsdienstvrijheid.
Nederland werd een Constitutionele monarchie= een koninkrijk met een grondwet.
Koning willem 1 kon niet als absolute vorst zijn gang gaan. Hij had wel soevereine macht.
Grondrechte geen sprake alleen vrijheid van godsdienst.
Censuskiesrecht= het kiesrecht was voorbehouden aan mannelijke burgers die een bepaald bedrag
aan belasting betaalden
Nachtwakersstaat= een staat die zich voornamelijk inzet voor bewaking van de veiligheid van de
burgers en de noodzakelijke voorwaarden realiseert voor economische groei.
Klassenstrijd= conflict tussen de verschillende klassen in de maatschappij
Veiligheid= bescherming
Paragraaf 2.2 wat staat er in de grondwet?
