Personenrecht: rechtspositie van natuurlijke personen (begin + einde natuurlijke persoonlijkheid, naam
woonplaats en burgerlijke stand, meerder en minderjarigheid, handelingsbekwaamheid, vertegenwoordiging,
curatele, mentorschap, beschermingsbewind.
Familierecht: huwelijk/GP, vermogensrechtelijke gevolgen hiervan, afstamming; adoptie; relatie tussen ouders
en samenwonende.
Nationale bronnen > Boek 1 BW, Boek 4 BW (erfrecht), Boek 10 BW (IPR), Familieprocesrecht (Rv). Ook:
bijzondere wetten; jeugdwet, embryowet, wet donorgegevens kunstmatige bevruchting.
Internationale bronnen > (1) Verdragen (EVRM Raad van Europ, IVRK, Adoptieverdrag 2008, Haags
kinderontvoeringsverdrag 1980 (2) Wetgeving EU (3) Rechtspraak, bijv EHRM en HvJ
EVRM: art 8 (beschermt gezins/familieleven); ook geeft het aan of inmenging overheid mag plaatsvinden bij
bijv. opvoeding tenzij mishandeling, art 12 (family life: recht op trouwen/gezin stichten), art 14 (verbod van
discriminatie).
Gezins/familieleven bestaat tussen: (1) echtgenoten/GP (2) moeder en kind (3) gehuwde ouders en hun
kinderen (4) met behulp van KI verwerkt kind + instemmende lesbische partner moeder (5) vader +
buitenhuwelijks geboren kind (mits: vaste relatie vader en moeder; of contacten tussen vader en kind; intentie
van vader om familieleven te vestigen) (6) ongehuwde samenwoners ongeacht geslacht (7) andere familieleden
mits er sprake is van feitelijk contact
Onbekende donor/alleen bio vader > valt niet onder family life, wordt dus niet beschermd door art. 8 EVRM
Marckx-arrest: in België wanneer moeder ongehuwd was, moest ze eerst erkennen voordat ze juridisch
moeder werd. EHRM oordeelde dat relatie tussen moeder en kind automatisch tot stand moet komen o.g.v 8
EVRM. Landen hebben positieve verplichting dat rechten worden gewaarborgd (actieve bescherming), boek 1
BW zorgde hiervoor, en dynamische interpretatie EVRM.
Johnston-arrest: Ierland: verboden te scheiden. Man had kind met andere vriendin en wilde scheiden, hij zegt
dat family life is geschonden. Bevolking Ierland stemde tegen. Uit arrest blijkt dat er sprake is van een marge
van appreciatie (staten hebben vrijheid te beoordelen) en terughoudende opstelling van Hof m.b.t scheiding
Mennesson VS Frankrijk-arrest: Echtpaar kan geboorteakte niet inschrijven in Frankrijk, het is verboden. Kind
is via een draagmoeder uit de VS. Franse wensvader is biologische vader. Uit dit arrest blijkt dat er
grensoverschrijdend draagmoederschap is, en het recht van kind op privéleven tussen bio vader en
wensmoeder moet worden erkend in een land waarin draagmoederschap niet is toegestaan.
Huwelijk en GP (wet: geen definitie voor huwelijk): HR: huwelijk is een door de wet geregeld duurzame
levensgemeenschap tussen twee natuurlijke personen (Asser/de Boer). Nederland 1 e land gelijke geslacht.
Inwendige eisen (geen huwelijks/GP-beletselen):
(1) Absolute vereisten: persoon kan met geen enkel persoon huwelijk sluiten (1:31 t/m 1:39, 1:42).
A: Minderjarigen (1:31), B: Geen stoornis van geestvermogens die huwelijk niet begrijpt (1:32) C: Monogamie:
geen gelijktijdig ander huwelijk/GP (1:33, 1:42)
(2) Relatieve vereisten: persoon kan met bepaalde personen geen huwelijk sluiten (1:41)
A: Geen huwelijk tussen bloedverwanten rechte lijn, broeders en zusters (1:41 lid 1), bij adoptie wel: lid 2
B: Bloedverwanten in 3e (ooms/tantes) en 4e (neven/nichten) graad mogen niet trouwen, tenzij aanstaande
echtgenoten bij ambtenaar van B.S een beëdigde verklaring hebben afgelegd, dat ze vrije toestemming (1:41a)
Personen onder curatele: (1) vanwege drugs/drankmisbruik: curator krijgt vervangende toestemming van
kantonrechter (1:37) (2) vanwege lichamelijke/geestelijke toestand: toestemming kantonrechter (1:38) of
beroep bij rechtbank (1:39). Kantonrechter moet dus altijd toestemming geven voor trouwen bij curatele.
Achternaam bij curatele: door moeder gekozen, 1:5 lid 9. Achternaam bij geen juridisch vader: 1:5 lid 1, die
van de moeder
Uitwendige eisen (vormvoorschriften): afd. titel 5 Boek 1.
Kenbaar maken dat je in huwelijk wilt treden: bij ambtenaar van B.S in woonplaats van 1 van hen (1:44 lid 1)
Dit kan: in persoon, schriftelijk, via elektronische weg.
, 1 is In buitenland geboren? > gegevens moet worden verstrekt (1:44), in sommige gevallen verklaring (geen id)
1:44: naam, woonplaats, geboortegegevens, gegevens vorige huwelijk, verklaring dat ze niet verwant zijn,
verklaring in vrije wil huwelijk, namen en adressen getuigen, evt. verklaring geen gelukszoeker, keuze van
gemeente waar het huwelijk plaats vind.
Volstrekking huwelijk: (1) geschiedt door partijen ten overstaan van ambtenaar B.S (2) partijen verklaren elkaar
tot echtgenoot aan te nemen ‘jawoord’ en echtelijke plichten (3) ambtenaar verklaart en maakt hier akte van
Formaliteiten: 2 weken wachttijd (papieren/documenten aanleveren), 2-4 getuigen, in gemeentehuis/bijzonder
huis (aangewezen locatie door gemeente), persoonlijke aanwezigheid (tenzij militair: dan volmacht). Veel
uitzonderingen hierbij!
Religieus huwelijk: wet beschouwt huwelijk alleen in burgerlijke betrekkingen (1:30 lid 2): puur religieus
huwelijk heeft geen rechtsgevolgen en niet door NL wet erkend. Godsdienstige plechtigheden vóór sluiten van
het huwelijk zijn strafbaar (1:68, 449 Sr)
Geregistreerd partnerschap (sinds 1 jan. 1998).
Verschillen met huwelijk: volstrekking is niet door ‘jawoord’, maar een akte van registratie (1:180 lid 3)
De burgerlijke stand is niet gehuwd maar GP. Ontbinding kan zowel gerechtelijk en buitengerechtelijk.
GP > huwelijk: door middel van akte van ambtenaar B.S op verzoek van de echtgenoten. Gevolg: ontbinding GP
Huwelijk > GP: dit is niet meer mogelijk sinds 1 maart 2009.
Beëindigen huwelijk/GP: 1:149. Dit kan door: (1) overlijden (2) ontbinding rechter, echtscheiding (3) nieuw
huwelijk of GP na vermissing (4) ontbinding na scheiding van tafel en bed (proefscheiding).
1:151: echtscheidingsgrond = het moet duurzaam zijn ontwricht. Dit is een objectief constateerbare toestand.
(1) voortzetting van samenleving is ondragelijk (2) geen uitzicht op herstel > behoorlijke echtelijke verhouding
Gezamenlijk verzoek (1:154). Hier is het bewijs volledig gesubjectiveerd, er is een onweerlegbaar vermoeden
van ontwrichting (verzoek is gegrond in oordeel van beide echtgenoten dat huwelijk duurzaam is ontwricht), en
de rechter mag niet ambtshalve een onderzoek instellen, zal dus echtscheiding moeten uitspreken.
Eenzijdig verzoek (1:151). Verzoekende partij moet ontwrichting stellen, en indien betwist bewijzen.
Bewijskracht van bepaalde feiten; en is een zeer ernstige aanwijzing dat toestand van duurzame ontwrichting
bestaat. Rechter gaat situatie beoordelen en belangen afwegen.
Gevolgen scheiding/beëindiging
Echtscheiding zonder gezag over kinderen > via een gemeenschappelijk en eenzijdig verzoek. Partijen mogen
convenant sluiten of een nevenvoorziening vragen, maar dat is niet verplicht.
Echtscheiding met gezag over kinderen > er is een verplicht ouderschapsplan vereist bij echtscheiding op
eenzijdig/gemeenschappelijk verzoek indien (1) echtgenoten/GP’S over gezamenlijke kinderen al dan niet
gezamenlijk gezag uitoefenen (wettelijke/juridische ouders) (2) ingevolge 1:253a of 1:253t gezamenlijk gezag
over kinderen uitoefenen, 815 lid 2 Rv
Procedure: verzoekschriftprocedure moet ontvankelijk worden verklaard + verplichte bijstand advocaat.
Huwelijk: Het is ontbonden op moment van inschrijving van de beschikking in registers van de B.S (1:163) De
inschrijving geschiedt op verzoek van 1 of beide partijen (1:163 lid 2) Er is dan ook nog een vervaltermijn van 6
maanden (1:163 lid 3).
GP: Ontbinden bij administratieve beëindiging met wederzijds goedvinden (1:80c lid 1 sub c) mits de partners
(a) geen gezag uitoefenen over hun gezamenlijke (minderjarige) kinderen (b) ingevolge 1:253a of 1:253t geen
gezamenlijk gezag over kinderen uitoefenen (1:80c lid 3).
Als je een ouderschapsplan moet maken > is het niet mogelijk om via B.S partnerschap te beëindigen.
Tijdens G.P kind geboren, daarvoor kind erkend door donor > geen ouderschapsplan als G.P beëindigt
Gerechtelijke ontbinding op eenzijdig/gemeenschappelijk verzoek (1:80c lid 1 sub d): duurzame ontwrichting.
Afstamming
Familierechtelijke betrekkingen: kind, ouders, bloedverwanten (1:197 en 1:3 lid 1): dit = levenslang.
Gezag: minderjarigen staan onder gezag van ouder/voogd (1:245) tot het kind meerderjarig wordt.
woonplaats en burgerlijke stand, meerder en minderjarigheid, handelingsbekwaamheid, vertegenwoordiging,
curatele, mentorschap, beschermingsbewind.
Familierecht: huwelijk/GP, vermogensrechtelijke gevolgen hiervan, afstamming; adoptie; relatie tussen ouders
en samenwonende.
Nationale bronnen > Boek 1 BW, Boek 4 BW (erfrecht), Boek 10 BW (IPR), Familieprocesrecht (Rv). Ook:
bijzondere wetten; jeugdwet, embryowet, wet donorgegevens kunstmatige bevruchting.
Internationale bronnen > (1) Verdragen (EVRM Raad van Europ, IVRK, Adoptieverdrag 2008, Haags
kinderontvoeringsverdrag 1980 (2) Wetgeving EU (3) Rechtspraak, bijv EHRM en HvJ
EVRM: art 8 (beschermt gezins/familieleven); ook geeft het aan of inmenging overheid mag plaatsvinden bij
bijv. opvoeding tenzij mishandeling, art 12 (family life: recht op trouwen/gezin stichten), art 14 (verbod van
discriminatie).
Gezins/familieleven bestaat tussen: (1) echtgenoten/GP (2) moeder en kind (3) gehuwde ouders en hun
kinderen (4) met behulp van KI verwerkt kind + instemmende lesbische partner moeder (5) vader +
buitenhuwelijks geboren kind (mits: vaste relatie vader en moeder; of contacten tussen vader en kind; intentie
van vader om familieleven te vestigen) (6) ongehuwde samenwoners ongeacht geslacht (7) andere familieleden
mits er sprake is van feitelijk contact
Onbekende donor/alleen bio vader > valt niet onder family life, wordt dus niet beschermd door art. 8 EVRM
Marckx-arrest: in België wanneer moeder ongehuwd was, moest ze eerst erkennen voordat ze juridisch
moeder werd. EHRM oordeelde dat relatie tussen moeder en kind automatisch tot stand moet komen o.g.v 8
EVRM. Landen hebben positieve verplichting dat rechten worden gewaarborgd (actieve bescherming), boek 1
BW zorgde hiervoor, en dynamische interpretatie EVRM.
Johnston-arrest: Ierland: verboden te scheiden. Man had kind met andere vriendin en wilde scheiden, hij zegt
dat family life is geschonden. Bevolking Ierland stemde tegen. Uit arrest blijkt dat er sprake is van een marge
van appreciatie (staten hebben vrijheid te beoordelen) en terughoudende opstelling van Hof m.b.t scheiding
Mennesson VS Frankrijk-arrest: Echtpaar kan geboorteakte niet inschrijven in Frankrijk, het is verboden. Kind
is via een draagmoeder uit de VS. Franse wensvader is biologische vader. Uit dit arrest blijkt dat er
grensoverschrijdend draagmoederschap is, en het recht van kind op privéleven tussen bio vader en
wensmoeder moet worden erkend in een land waarin draagmoederschap niet is toegestaan.
Huwelijk en GP (wet: geen definitie voor huwelijk): HR: huwelijk is een door de wet geregeld duurzame
levensgemeenschap tussen twee natuurlijke personen (Asser/de Boer). Nederland 1 e land gelijke geslacht.
Inwendige eisen (geen huwelijks/GP-beletselen):
(1) Absolute vereisten: persoon kan met geen enkel persoon huwelijk sluiten (1:31 t/m 1:39, 1:42).
A: Minderjarigen (1:31), B: Geen stoornis van geestvermogens die huwelijk niet begrijpt (1:32) C: Monogamie:
geen gelijktijdig ander huwelijk/GP (1:33, 1:42)
(2) Relatieve vereisten: persoon kan met bepaalde personen geen huwelijk sluiten (1:41)
A: Geen huwelijk tussen bloedverwanten rechte lijn, broeders en zusters (1:41 lid 1), bij adoptie wel: lid 2
B: Bloedverwanten in 3e (ooms/tantes) en 4e (neven/nichten) graad mogen niet trouwen, tenzij aanstaande
echtgenoten bij ambtenaar van B.S een beëdigde verklaring hebben afgelegd, dat ze vrije toestemming (1:41a)
Personen onder curatele: (1) vanwege drugs/drankmisbruik: curator krijgt vervangende toestemming van
kantonrechter (1:37) (2) vanwege lichamelijke/geestelijke toestand: toestemming kantonrechter (1:38) of
beroep bij rechtbank (1:39). Kantonrechter moet dus altijd toestemming geven voor trouwen bij curatele.
Achternaam bij curatele: door moeder gekozen, 1:5 lid 9. Achternaam bij geen juridisch vader: 1:5 lid 1, die
van de moeder
Uitwendige eisen (vormvoorschriften): afd. titel 5 Boek 1.
Kenbaar maken dat je in huwelijk wilt treden: bij ambtenaar van B.S in woonplaats van 1 van hen (1:44 lid 1)
Dit kan: in persoon, schriftelijk, via elektronische weg.
, 1 is In buitenland geboren? > gegevens moet worden verstrekt (1:44), in sommige gevallen verklaring (geen id)
1:44: naam, woonplaats, geboortegegevens, gegevens vorige huwelijk, verklaring dat ze niet verwant zijn,
verklaring in vrije wil huwelijk, namen en adressen getuigen, evt. verklaring geen gelukszoeker, keuze van
gemeente waar het huwelijk plaats vind.
Volstrekking huwelijk: (1) geschiedt door partijen ten overstaan van ambtenaar B.S (2) partijen verklaren elkaar
tot echtgenoot aan te nemen ‘jawoord’ en echtelijke plichten (3) ambtenaar verklaart en maakt hier akte van
Formaliteiten: 2 weken wachttijd (papieren/documenten aanleveren), 2-4 getuigen, in gemeentehuis/bijzonder
huis (aangewezen locatie door gemeente), persoonlijke aanwezigheid (tenzij militair: dan volmacht). Veel
uitzonderingen hierbij!
Religieus huwelijk: wet beschouwt huwelijk alleen in burgerlijke betrekkingen (1:30 lid 2): puur religieus
huwelijk heeft geen rechtsgevolgen en niet door NL wet erkend. Godsdienstige plechtigheden vóór sluiten van
het huwelijk zijn strafbaar (1:68, 449 Sr)
Geregistreerd partnerschap (sinds 1 jan. 1998).
Verschillen met huwelijk: volstrekking is niet door ‘jawoord’, maar een akte van registratie (1:180 lid 3)
De burgerlijke stand is niet gehuwd maar GP. Ontbinding kan zowel gerechtelijk en buitengerechtelijk.
GP > huwelijk: door middel van akte van ambtenaar B.S op verzoek van de echtgenoten. Gevolg: ontbinding GP
Huwelijk > GP: dit is niet meer mogelijk sinds 1 maart 2009.
Beëindigen huwelijk/GP: 1:149. Dit kan door: (1) overlijden (2) ontbinding rechter, echtscheiding (3) nieuw
huwelijk of GP na vermissing (4) ontbinding na scheiding van tafel en bed (proefscheiding).
1:151: echtscheidingsgrond = het moet duurzaam zijn ontwricht. Dit is een objectief constateerbare toestand.
(1) voortzetting van samenleving is ondragelijk (2) geen uitzicht op herstel > behoorlijke echtelijke verhouding
Gezamenlijk verzoek (1:154). Hier is het bewijs volledig gesubjectiveerd, er is een onweerlegbaar vermoeden
van ontwrichting (verzoek is gegrond in oordeel van beide echtgenoten dat huwelijk duurzaam is ontwricht), en
de rechter mag niet ambtshalve een onderzoek instellen, zal dus echtscheiding moeten uitspreken.
Eenzijdig verzoek (1:151). Verzoekende partij moet ontwrichting stellen, en indien betwist bewijzen.
Bewijskracht van bepaalde feiten; en is een zeer ernstige aanwijzing dat toestand van duurzame ontwrichting
bestaat. Rechter gaat situatie beoordelen en belangen afwegen.
Gevolgen scheiding/beëindiging
Echtscheiding zonder gezag over kinderen > via een gemeenschappelijk en eenzijdig verzoek. Partijen mogen
convenant sluiten of een nevenvoorziening vragen, maar dat is niet verplicht.
Echtscheiding met gezag over kinderen > er is een verplicht ouderschapsplan vereist bij echtscheiding op
eenzijdig/gemeenschappelijk verzoek indien (1) echtgenoten/GP’S over gezamenlijke kinderen al dan niet
gezamenlijk gezag uitoefenen (wettelijke/juridische ouders) (2) ingevolge 1:253a of 1:253t gezamenlijk gezag
over kinderen uitoefenen, 815 lid 2 Rv
Procedure: verzoekschriftprocedure moet ontvankelijk worden verklaard + verplichte bijstand advocaat.
Huwelijk: Het is ontbonden op moment van inschrijving van de beschikking in registers van de B.S (1:163) De
inschrijving geschiedt op verzoek van 1 of beide partijen (1:163 lid 2) Er is dan ook nog een vervaltermijn van 6
maanden (1:163 lid 3).
GP: Ontbinden bij administratieve beëindiging met wederzijds goedvinden (1:80c lid 1 sub c) mits de partners
(a) geen gezag uitoefenen over hun gezamenlijke (minderjarige) kinderen (b) ingevolge 1:253a of 1:253t geen
gezamenlijk gezag over kinderen uitoefenen (1:80c lid 3).
Als je een ouderschapsplan moet maken > is het niet mogelijk om via B.S partnerschap te beëindigen.
Tijdens G.P kind geboren, daarvoor kind erkend door donor > geen ouderschapsplan als G.P beëindigt
Gerechtelijke ontbinding op eenzijdig/gemeenschappelijk verzoek (1:80c lid 1 sub d): duurzame ontwrichting.
Afstamming
Familierechtelijke betrekkingen: kind, ouders, bloedverwanten (1:197 en 1:3 lid 1): dit = levenslang.
Gezag: minderjarigen staan onder gezag van ouder/voogd (1:245) tot het kind meerderjarig wordt.
