Begrippen arbeidssociologie
Koude solidariteit Iedereen kan doen waarin hij is gespecialiseerd
Sanctioneren In sociologie is sanctie zowel belonen als straffen
Solidariteit welvaartsstaat Ons inkomen dragen we af aan degene die geen inkomen
hebben. Bijvoorbeeld kinderen
Officiële definitie ‘werk’ Overlapt min of meer met de notie van betaalde arbeid
Arbeid = De voornaamste waarde van de economie
Arbeid Het is een vorm van werk, maar werk is niet altijd een
vorm van arbeid
(intrinsieke) waarde Maatschappelijk nut van activiteit
(economische) ruiwaarde = marktwaarde
Kostwinnersmodel Traditionele gezinsmodel waarbij de man gaat werken en
de vrouw instaat voor het reproductief werk
Combinatiemodel Evenredige verdeling van productieve en reproductieve
taken (beiden partners verdelen de productieve en
reproductieve rollen min of meer evenredig)
Dienstenmodel Reproductieve taken uitbesteed als betaalde arbeid
Gebruikswaarde = Economische + psychologische + sociale waarde (adem
smith)
3 soorten waarde 1. Materiële (economische) opbrengst
(opbrengsten) voor individu 2. Psychische opbrengst
3. Sociale opbrengst
Guy standing Tegen zelfsrealisatiediscours: mensen ontwikkelen
identiteit door werk, vindt die zelfrealisatie “bullshit”
Latente functies Werk speelt voor de meeste mensen i/d hedendaagse
samenleving een centrale rol bij het bepalen van hun
algemene sociale positie, status en sociaal functioneren
Duale agenda’s Thuiswerken, werk mee naar huis, privéaangelegenheid
op het werk oplossen…
Working poor Aanhoudend zoeken naar nieuwe
tewerkstellingsmogelijkheden, pendelen, invullen van
formulieren, opleiding, … is tijdsintensieve en onbetaalde
bezigheid
Arbeidsverhoudingen Strijd om verdeling meerwaarde/ruilwaarde (loon) in het
arbeidsproces
Coöperatief arbeid Arbeiders zijn mee-eigenaar van de productiemiddelen,
ze beslissen mee
Informele arbeid Grijs of zwart werk
Affectief werk Beroepen waar produceren en manipuleren van emoties
centraal staat
Commodificatie → Verruilwaarding of vermarkting van werk
demmodificatie
Annelore Broux begrippenlijst 2020-2021
, Bv. uber, peer to peer (op
basis van moderne
technologie)
HOOFDSTUK 3
Arbeidsorganisatie Onder meer de structuur van de organisatie (horizontaal
– verticaal), de wijze waarop de taken worden verdeeld,
de werkprocedures, de beheersinstrumenten, de
managementstijl, het algemeen beleid dat in de
onderneming wordt gevoerd.
4 a’s 1. Arbeidsinhoud
2. Arbeidsomstandigheden
3. Arbeidsvoorwaarden
4. Arbeidsverhoudingen
Embodiment Wanneer men het heeft over dergelijke absorptie van
meso en macro kenmerken
HOOFDSTUK 4
Modernisering Samenhangend complex van maatschappelijke
veranderingsprocessen van structurele, culturele,
psychisch en fysieke aard.
4 onafhankelijke maar 1. Staatshervorming
verbonden processen 2. Dynamiek van het kapitalisme
3. Wetenschap en technologie
4. Verlichting en rationalisering
Regulatiemodel De wijze van arbeid te organiseren hangt af van
wetgeving, consumptiepatronen, sociale stratificatie,
arbeidsdeling, structuur van huishoudens en beleid van
overheden
Referentiemodel Van arbeidssociologie is het model van het fordisme →
vorm van industrieel kapitalisme werd gekenmerkt door
massaproductie en massaconsumptie
4 productiewijzen 1. Jagers-verzamelaars
2. Horticulturele samenleving
3. Feodale agrarische samenleving
4. Industriële samenleving
Sedentair Zich settelen op een vaste plaats
Structurele differentiatie = Verzameling van rollen dat we niet kunnen zien. Bv. gezin
transformatie interactiekader
Arbeidsdeling Sociale verdeling van arbeid
Arbeidsverdeling Technische verdeling van arbeid
Mechanisering Productietechnologie
Soldiering Soort gedrag: arbeider die het moedwillig wat kalmer
aan doen.
HOOFDSTUK 5
Evolutie via 4 1. Handelskapitalisme (=proto-industrialisatie)
samenwerkingsvormen 2. (industriële revolutie)
(fasen van het kapitalisme) 3. Industrieel kapitalisme
4. Fordistisch productiemodel
Annelore Broux begrippenlijst 2020-2021
, 5. Geavanceerd kapitalisme
Samenwerkingsvormen 1. Uitzetsysteem (1ste pre-industriële
samenwerkingsvorm)
2. Eenvoudige samenwerking: productcoöperatie
3. De manufactuur
4. De fabriek
Gebureaucratiseerd Grote mate van taaksplitsing automatisering en
productiemiddel hiërarchische organisatie t.b.v. efficiënte en goedkoop
productieproces om meer productiviteitswinst +
meerwaarde te creëren.
Werknemer een ‘living wage’ Uurlonen werden opgedreven zodat ze naast
betalen levensonderhoud ook konden zorgen dat gezin mee kon
profiteren van loon, zodat vrouw thuis kon blijven en
gezinnen konden uitgroeien tot consumptie-actoren.
Arbeider kon nu ook eigen productie kopen.
Crisis van het fordisme 1. Latente crisis (4factoren)
3 fasen 2. Manifeste economische crisis (oliecrisis)
3. Tweede oliecrisis
Productiemodel
- Aanbodzijde
- Vraagzijde
+ tertiarisering van de Dienstensector groeit
samenleving
+ sociale en ideologische
veranderingen
Meritocratie samenleving Sociaal-economische positie wordt bepaald door ieders
verdiensten, maw de meest intelligente mensen
betreden de hoogste posities op de hiërarchische ladder.
Postindustriële samenleving A. Kenniseconomie/netwerkeconomie
Geglobaliseerde samenleving Trend waarbij economische, politieke en culturele
Globalisering= activiteiten van actoren (mensen, organisaties,…) uit
verschillende landen elkaar in groeiende mate
beïnvloeden en met elkaar verweven worden.
Idee van convergentie Concept: einde van de geschiedenis → convergentie naar
Westers model
Kernlanden VS, Japan en noord-europa
Semi-perifere landen BRIC (brazilie, rusland, india en china + turkije
Perifere landen Vietnam, Bolivia en congo
Post-fordistische Flexibel en competitief industrieel kapitalisme op
competitiemodel wereldschaal
Washington consensus Beleidsaanbevelingen internationaal monetair fonds en
wereldbank
Technologie in de Fasen van technologische ontwikkeling
geavanceerde kapitalistische - Onderscheid tussen mechanisering en
samenleving automatisering
- Slimme technologie
Annelore Broux begrippenlijst 2020-2021
, Mechanisering Overname uitvoerend taken WN + krachtinspanning
verminderen
Automatisering Overname regelende en sturende taken van WN’ers,
informatie verwerken → ICT
Slimme technologie
Creatieve Destructie Geloofde dat nieuwe technologie zorgde voor
welvaartsgroei, oude technologie is overbodig volgens
hem
Debat ‘ technologische Oudheid en feodale periode
innovatie’ Industriële revolutie (marx, ricardo…)
Keynesianisme na WOII
Geavanceerd kapitalisme na Jaren 1970
Recent: 4de revolutie (robotica, digitaliseren, AI)
3 tendensen 1. Positief verhaal
2. Pessimistische dystopie
3. Het loopt zo een vaart niet
Polarisering Welke jobs zijn bedreigd?
Autonome ontwikkeling Technologie staat niet los van de maatschappij
Technologie is plaats en tijdgebonden
Sociale determinatie Technologie hangt vast aan de ontwikkeling van de
samenleving en is dus verbonden
Politieke democratie en Samenspel maatschappelijke velden bepalen
geavanceerd kapitalisme krachtverhoudingen democratie:
1. Politiek veld
2. Bevolking
3. Economie
➔ 3 actoren houden elkaar in balans en staan in
continue wisselwerking. Maatschappelijk
middenveld speelt belangrijke rol!
4. Middenveld (schakel micro – macro)
Macht Productie van beslissingen die bindend zijn voor een
natie, regio of gemeente
- Verticale emigratie van macht
- Horizontale migratie van macht
Wolfgang streeck Volgens hem was er een crisis van de democratisch
gecorrigeerde markteconomie.
Democratisch kapitalisme Gecorrigeerde markteconomie tot stand gekomen na
WOII
Consensus Akkoord/afspraak
België: ‘sociaal pact’ - Sociale vrede, geïnstitutionaliseerde
machtsverhouding WN-WG
- Productiviteit stijgt, groeiopbrengst eerlijk
verdeeld…
kapitalisme Het is een politiek-economisch stelsel waarbij de
productiemiddelen (arbeid, gebouwen, grondstoffen en
machines) en verbruiksgoederen volledig in particulier
Annelore Broux begrippenlijst 2020-2021
Koude solidariteit Iedereen kan doen waarin hij is gespecialiseerd
Sanctioneren In sociologie is sanctie zowel belonen als straffen
Solidariteit welvaartsstaat Ons inkomen dragen we af aan degene die geen inkomen
hebben. Bijvoorbeeld kinderen
Officiële definitie ‘werk’ Overlapt min of meer met de notie van betaalde arbeid
Arbeid = De voornaamste waarde van de economie
Arbeid Het is een vorm van werk, maar werk is niet altijd een
vorm van arbeid
(intrinsieke) waarde Maatschappelijk nut van activiteit
(economische) ruiwaarde = marktwaarde
Kostwinnersmodel Traditionele gezinsmodel waarbij de man gaat werken en
de vrouw instaat voor het reproductief werk
Combinatiemodel Evenredige verdeling van productieve en reproductieve
taken (beiden partners verdelen de productieve en
reproductieve rollen min of meer evenredig)
Dienstenmodel Reproductieve taken uitbesteed als betaalde arbeid
Gebruikswaarde = Economische + psychologische + sociale waarde (adem
smith)
3 soorten waarde 1. Materiële (economische) opbrengst
(opbrengsten) voor individu 2. Psychische opbrengst
3. Sociale opbrengst
Guy standing Tegen zelfsrealisatiediscours: mensen ontwikkelen
identiteit door werk, vindt die zelfrealisatie “bullshit”
Latente functies Werk speelt voor de meeste mensen i/d hedendaagse
samenleving een centrale rol bij het bepalen van hun
algemene sociale positie, status en sociaal functioneren
Duale agenda’s Thuiswerken, werk mee naar huis, privéaangelegenheid
op het werk oplossen…
Working poor Aanhoudend zoeken naar nieuwe
tewerkstellingsmogelijkheden, pendelen, invullen van
formulieren, opleiding, … is tijdsintensieve en onbetaalde
bezigheid
Arbeidsverhoudingen Strijd om verdeling meerwaarde/ruilwaarde (loon) in het
arbeidsproces
Coöperatief arbeid Arbeiders zijn mee-eigenaar van de productiemiddelen,
ze beslissen mee
Informele arbeid Grijs of zwart werk
Affectief werk Beroepen waar produceren en manipuleren van emoties
centraal staat
Commodificatie → Verruilwaarding of vermarkting van werk
demmodificatie
Annelore Broux begrippenlijst 2020-2021
, Bv. uber, peer to peer (op
basis van moderne
technologie)
HOOFDSTUK 3
Arbeidsorganisatie Onder meer de structuur van de organisatie (horizontaal
– verticaal), de wijze waarop de taken worden verdeeld,
de werkprocedures, de beheersinstrumenten, de
managementstijl, het algemeen beleid dat in de
onderneming wordt gevoerd.
4 a’s 1. Arbeidsinhoud
2. Arbeidsomstandigheden
3. Arbeidsvoorwaarden
4. Arbeidsverhoudingen
Embodiment Wanneer men het heeft over dergelijke absorptie van
meso en macro kenmerken
HOOFDSTUK 4
Modernisering Samenhangend complex van maatschappelijke
veranderingsprocessen van structurele, culturele,
psychisch en fysieke aard.
4 onafhankelijke maar 1. Staatshervorming
verbonden processen 2. Dynamiek van het kapitalisme
3. Wetenschap en technologie
4. Verlichting en rationalisering
Regulatiemodel De wijze van arbeid te organiseren hangt af van
wetgeving, consumptiepatronen, sociale stratificatie,
arbeidsdeling, structuur van huishoudens en beleid van
overheden
Referentiemodel Van arbeidssociologie is het model van het fordisme →
vorm van industrieel kapitalisme werd gekenmerkt door
massaproductie en massaconsumptie
4 productiewijzen 1. Jagers-verzamelaars
2. Horticulturele samenleving
3. Feodale agrarische samenleving
4. Industriële samenleving
Sedentair Zich settelen op een vaste plaats
Structurele differentiatie = Verzameling van rollen dat we niet kunnen zien. Bv. gezin
transformatie interactiekader
Arbeidsdeling Sociale verdeling van arbeid
Arbeidsverdeling Technische verdeling van arbeid
Mechanisering Productietechnologie
Soldiering Soort gedrag: arbeider die het moedwillig wat kalmer
aan doen.
HOOFDSTUK 5
Evolutie via 4 1. Handelskapitalisme (=proto-industrialisatie)
samenwerkingsvormen 2. (industriële revolutie)
(fasen van het kapitalisme) 3. Industrieel kapitalisme
4. Fordistisch productiemodel
Annelore Broux begrippenlijst 2020-2021
, 5. Geavanceerd kapitalisme
Samenwerkingsvormen 1. Uitzetsysteem (1ste pre-industriële
samenwerkingsvorm)
2. Eenvoudige samenwerking: productcoöperatie
3. De manufactuur
4. De fabriek
Gebureaucratiseerd Grote mate van taaksplitsing automatisering en
productiemiddel hiërarchische organisatie t.b.v. efficiënte en goedkoop
productieproces om meer productiviteitswinst +
meerwaarde te creëren.
Werknemer een ‘living wage’ Uurlonen werden opgedreven zodat ze naast
betalen levensonderhoud ook konden zorgen dat gezin mee kon
profiteren van loon, zodat vrouw thuis kon blijven en
gezinnen konden uitgroeien tot consumptie-actoren.
Arbeider kon nu ook eigen productie kopen.
Crisis van het fordisme 1. Latente crisis (4factoren)
3 fasen 2. Manifeste economische crisis (oliecrisis)
3. Tweede oliecrisis
Productiemodel
- Aanbodzijde
- Vraagzijde
+ tertiarisering van de Dienstensector groeit
samenleving
+ sociale en ideologische
veranderingen
Meritocratie samenleving Sociaal-economische positie wordt bepaald door ieders
verdiensten, maw de meest intelligente mensen
betreden de hoogste posities op de hiërarchische ladder.
Postindustriële samenleving A. Kenniseconomie/netwerkeconomie
Geglobaliseerde samenleving Trend waarbij economische, politieke en culturele
Globalisering= activiteiten van actoren (mensen, organisaties,…) uit
verschillende landen elkaar in groeiende mate
beïnvloeden en met elkaar verweven worden.
Idee van convergentie Concept: einde van de geschiedenis → convergentie naar
Westers model
Kernlanden VS, Japan en noord-europa
Semi-perifere landen BRIC (brazilie, rusland, india en china + turkije
Perifere landen Vietnam, Bolivia en congo
Post-fordistische Flexibel en competitief industrieel kapitalisme op
competitiemodel wereldschaal
Washington consensus Beleidsaanbevelingen internationaal monetair fonds en
wereldbank
Technologie in de Fasen van technologische ontwikkeling
geavanceerde kapitalistische - Onderscheid tussen mechanisering en
samenleving automatisering
- Slimme technologie
Annelore Broux begrippenlijst 2020-2021
, Mechanisering Overname uitvoerend taken WN + krachtinspanning
verminderen
Automatisering Overname regelende en sturende taken van WN’ers,
informatie verwerken → ICT
Slimme technologie
Creatieve Destructie Geloofde dat nieuwe technologie zorgde voor
welvaartsgroei, oude technologie is overbodig volgens
hem
Debat ‘ technologische Oudheid en feodale periode
innovatie’ Industriële revolutie (marx, ricardo…)
Keynesianisme na WOII
Geavanceerd kapitalisme na Jaren 1970
Recent: 4de revolutie (robotica, digitaliseren, AI)
3 tendensen 1. Positief verhaal
2. Pessimistische dystopie
3. Het loopt zo een vaart niet
Polarisering Welke jobs zijn bedreigd?
Autonome ontwikkeling Technologie staat niet los van de maatschappij
Technologie is plaats en tijdgebonden
Sociale determinatie Technologie hangt vast aan de ontwikkeling van de
samenleving en is dus verbonden
Politieke democratie en Samenspel maatschappelijke velden bepalen
geavanceerd kapitalisme krachtverhoudingen democratie:
1. Politiek veld
2. Bevolking
3. Economie
➔ 3 actoren houden elkaar in balans en staan in
continue wisselwerking. Maatschappelijk
middenveld speelt belangrijke rol!
4. Middenveld (schakel micro – macro)
Macht Productie van beslissingen die bindend zijn voor een
natie, regio of gemeente
- Verticale emigratie van macht
- Horizontale migratie van macht
Wolfgang streeck Volgens hem was er een crisis van de democratisch
gecorrigeerde markteconomie.
Democratisch kapitalisme Gecorrigeerde markteconomie tot stand gekomen na
WOII
Consensus Akkoord/afspraak
België: ‘sociaal pact’ - Sociale vrede, geïnstitutionaliseerde
machtsverhouding WN-WG
- Productiviteit stijgt, groeiopbrengst eerlijk
verdeeld…
kapitalisme Het is een politiek-economisch stelsel waarbij de
productiemiddelen (arbeid, gebouwen, grondstoffen en
machines) en verbruiksgoederen volledig in particulier
Annelore Broux begrippenlijst 2020-2021
