Hoofdstuk 14 waarnemen
Paragraaf 14.1 zintuigcellen
Evenwichtszintuig
Evenwichtsorganen (in inwendige deel van je oren) registreren stand van hoofd ten
opzicht van richting zwaartekracht. Beide evenwichtsorganen bestaan uit 2 delen:
Centraal deel vestibulum
Drie cirkelvormige kanalen
Ze zijn allemaal gevuld met endolymfe (vloeistof).
Bij rechtlijnige bewegingen komt er informatie uit beide maculae (in vestibulum). De lange
ciliën (zintuigharen) van de zintuigcellen in een macula steken in een geleilaag met een laag
kalksteentjes (geeft de geleilaag een traagheid bij bewegen of stoppen). De zintuigharen
buigen zintuigcellen geven informatie door aan hersenen.
Informatie over draaibewegingen komt uit 3 halfcirkelvormige kanalen staan loodrecht
op elkaar.
Ja-knikken (bovenkanaal)
Nee-knikken (zijkanaal)
Nou-ja-schudden (achterkanaal)
Elk kanaal heeft een knobbel met zintuigcellen en ciliën (zintuigharen) steken in
geleiachtige massa cupula kan vrij heen en weer bewegen met endolymfe. De
zintuigcellen en haren bewegen meteen mee, maar de endolymfe niet. Die blijft samen met
de cupula even staan. Cupula beweegt als een klapdeur in de endolymfe ten opzicht van de
wand van het kanaal. Zintuigharen buigen en zintuigcellen sturen impulsen naar
evenwichtscentrum in hersenstam.
Zintuigcellen
Zintuigcellen zijn receptorcellen, die de input van informatie mogelijk maken:
Zintuigcellen in cupulae en maculae zijn mechanoreceptoren gevoelig voor
mechanische prikkeling, buigen van zintuigharen, in huid voor verschillen in druk of
rek.
Thermoreceptoren reageren op temperatuur.
Chemoreceptoren reageren op bepaalde stoffen.
Fotoreceptoren reageren op licht.
Elk type receptorcel (heeft een rustpotentiaal) is gevoelig voor zijn type prikkel, adequate
prikkel leidt tot een verandering van het membraanpotentiaal. Bij mechanoreceptoren
door vormverandering van celmembraan Na-poorten openen. Bij thermoreceptoren door
een warmtegevoelig eiwit. Ook bij membraanpotentiaal van receptorcellen is er een
prikkeldrempel bereikt, volledige depolarisatie (Ca+-poorten openen en Ca+-ionen
stromen naar binnen en de receptorcellen lozen een exciterende neurotransmitter in een
synaps met een sensorisch neuron).
Hoe sterker de prikkel, hoe meer neurotransmitter hogere impulsfrequentie
Constante prikkels
Door een langdurige constante prikkel boven de prikkeldrempel van een receptorcel, kan
, die omhoog gaan. De receptorcel reageert dan minder op de adequate prikkel gewenning
of adaptatie. Oppervlakkige zintuigcellen vertonen sneller adaptatie dan dieperliggende
zintuigcellen. Pijnzintuigjes vertonen geen gewenning.
Evenwicht bewaren
Het evenwichtscentrum in de hersenstam krijgt ook informatie uit ogen, gewrichten, pezen,
spieren en huid. Al deze informatie zorgt ervoor dat we niet duizelig worden tijdens het
bewegen of ons evenwicht verliezen. De kleine hersenen koppelen de informatie naar
diverse spieren, zodat je kan corrigeren en niet omvalt.
Paragraaf 14.2 het gehoorzintuig
Geluid filtreren
Bewust filter je geluid, door je te focussen op iets. Onbewust filter je geluid, omdat je
thalamus het achtergrondruis niet laat doordringen tot je auditieve schors. Hersenen
verzwakken in het oor bepaalde toonhoogtes, waardoor het achtergrondruis minder wordt.
Buitenoor
Oorschelp vangt geluidstrillingen op geleidt ze via gehoorgang oor in. Buitenoor =
oorschelp en gehoorgang. Aan het eind van gehoorgang komt trilling in trommelvlies sluit
gehoorgang af van middenoor.
Middenoor
Het trommelvlies trilt met trillingen mee lukt alleen als druk aan beide kanten gelijk is.
Drukverschillen los je op via buis van Eustachius loopt van middenoor naar keelholte.
Door slikken gaat klep van buis van Eustachius open en verdwijnt het drukverschil. In
middenoor zijn 3 gehoorbeentjes (versterken trillingen in trommelvlies) verbonden me het
trommelvlies:
Hamer
Aambeeld
Stijgbeugel
Als je verkouden met en de buis van Eustachius is vernauwder is, kan de luchtdruk in het
middenoor zich niet goed aanpassen geluid verplaatst zich via de schedelbeenderen i.p.v.
het trommelvlies
Binnenoor
Trillingen van stijgbeugel brengen vloeistof slakkenhuis in trilling via ovale venster
membraan in wand slakkenhuis. Het is kleiner dan trommelvlies leidt tot extra versterking
van trilling.
Het slakkenhuis heeft 2 opgerolde kanalen die eigenlijk 1 doorlopende zijn: de voorhoftrap
en trommelholtetrap. Ze lopen: membraan ovale venster slakkenhuis membraan
ronde venster. De membranen aan begin en eind zorgen dat de vloeistof beweegt. Klein
kanaal tussen beide kanalen (slakkenhuisgang) bevat endolymfe met K+-ionen. De grote
kanalen zijn gevuld met perilymfe. In middelste kanaal later trillingen basilair membraan
bewegen waarover het orgaan van Corti loopt langgerekte strook mechanoreceptoren
Paragraaf 14.1 zintuigcellen
Evenwichtszintuig
Evenwichtsorganen (in inwendige deel van je oren) registreren stand van hoofd ten
opzicht van richting zwaartekracht. Beide evenwichtsorganen bestaan uit 2 delen:
Centraal deel vestibulum
Drie cirkelvormige kanalen
Ze zijn allemaal gevuld met endolymfe (vloeistof).
Bij rechtlijnige bewegingen komt er informatie uit beide maculae (in vestibulum). De lange
ciliën (zintuigharen) van de zintuigcellen in een macula steken in een geleilaag met een laag
kalksteentjes (geeft de geleilaag een traagheid bij bewegen of stoppen). De zintuigharen
buigen zintuigcellen geven informatie door aan hersenen.
Informatie over draaibewegingen komt uit 3 halfcirkelvormige kanalen staan loodrecht
op elkaar.
Ja-knikken (bovenkanaal)
Nee-knikken (zijkanaal)
Nou-ja-schudden (achterkanaal)
Elk kanaal heeft een knobbel met zintuigcellen en ciliën (zintuigharen) steken in
geleiachtige massa cupula kan vrij heen en weer bewegen met endolymfe. De
zintuigcellen en haren bewegen meteen mee, maar de endolymfe niet. Die blijft samen met
de cupula even staan. Cupula beweegt als een klapdeur in de endolymfe ten opzicht van de
wand van het kanaal. Zintuigharen buigen en zintuigcellen sturen impulsen naar
evenwichtscentrum in hersenstam.
Zintuigcellen
Zintuigcellen zijn receptorcellen, die de input van informatie mogelijk maken:
Zintuigcellen in cupulae en maculae zijn mechanoreceptoren gevoelig voor
mechanische prikkeling, buigen van zintuigharen, in huid voor verschillen in druk of
rek.
Thermoreceptoren reageren op temperatuur.
Chemoreceptoren reageren op bepaalde stoffen.
Fotoreceptoren reageren op licht.
Elk type receptorcel (heeft een rustpotentiaal) is gevoelig voor zijn type prikkel, adequate
prikkel leidt tot een verandering van het membraanpotentiaal. Bij mechanoreceptoren
door vormverandering van celmembraan Na-poorten openen. Bij thermoreceptoren door
een warmtegevoelig eiwit. Ook bij membraanpotentiaal van receptorcellen is er een
prikkeldrempel bereikt, volledige depolarisatie (Ca+-poorten openen en Ca+-ionen
stromen naar binnen en de receptorcellen lozen een exciterende neurotransmitter in een
synaps met een sensorisch neuron).
Hoe sterker de prikkel, hoe meer neurotransmitter hogere impulsfrequentie
Constante prikkels
Door een langdurige constante prikkel boven de prikkeldrempel van een receptorcel, kan
, die omhoog gaan. De receptorcel reageert dan minder op de adequate prikkel gewenning
of adaptatie. Oppervlakkige zintuigcellen vertonen sneller adaptatie dan dieperliggende
zintuigcellen. Pijnzintuigjes vertonen geen gewenning.
Evenwicht bewaren
Het evenwichtscentrum in de hersenstam krijgt ook informatie uit ogen, gewrichten, pezen,
spieren en huid. Al deze informatie zorgt ervoor dat we niet duizelig worden tijdens het
bewegen of ons evenwicht verliezen. De kleine hersenen koppelen de informatie naar
diverse spieren, zodat je kan corrigeren en niet omvalt.
Paragraaf 14.2 het gehoorzintuig
Geluid filtreren
Bewust filter je geluid, door je te focussen op iets. Onbewust filter je geluid, omdat je
thalamus het achtergrondruis niet laat doordringen tot je auditieve schors. Hersenen
verzwakken in het oor bepaalde toonhoogtes, waardoor het achtergrondruis minder wordt.
Buitenoor
Oorschelp vangt geluidstrillingen op geleidt ze via gehoorgang oor in. Buitenoor =
oorschelp en gehoorgang. Aan het eind van gehoorgang komt trilling in trommelvlies sluit
gehoorgang af van middenoor.
Middenoor
Het trommelvlies trilt met trillingen mee lukt alleen als druk aan beide kanten gelijk is.
Drukverschillen los je op via buis van Eustachius loopt van middenoor naar keelholte.
Door slikken gaat klep van buis van Eustachius open en verdwijnt het drukverschil. In
middenoor zijn 3 gehoorbeentjes (versterken trillingen in trommelvlies) verbonden me het
trommelvlies:
Hamer
Aambeeld
Stijgbeugel
Als je verkouden met en de buis van Eustachius is vernauwder is, kan de luchtdruk in het
middenoor zich niet goed aanpassen geluid verplaatst zich via de schedelbeenderen i.p.v.
het trommelvlies
Binnenoor
Trillingen van stijgbeugel brengen vloeistof slakkenhuis in trilling via ovale venster
membraan in wand slakkenhuis. Het is kleiner dan trommelvlies leidt tot extra versterking
van trilling.
Het slakkenhuis heeft 2 opgerolde kanalen die eigenlijk 1 doorlopende zijn: de voorhoftrap
en trommelholtetrap. Ze lopen: membraan ovale venster slakkenhuis membraan
ronde venster. De membranen aan begin en eind zorgen dat de vloeistof beweegt. Klein
kanaal tussen beide kanalen (slakkenhuisgang) bevat endolymfe met K+-ionen. De grote
kanalen zijn gevuld met perilymfe. In middelste kanaal later trillingen basilair membraan
bewegen waarover het orgaan van Corti loopt langgerekte strook mechanoreceptoren
