Samenvatting Nectar 4e ed vwo 5 leerboek - Hoofdstuk 9: Bloedsomloop

Hoofdstuk 9 bloedsomloop
Paragraaf 9.1 Hart en bloedsomloop
Spieren trainen
Trainen van de hartspier (cardiotraining) kan door het hart regelmatig sneller en harder te
laten werken  hartspier neemt toe in dikte en kracht.

Een hartslag
Een menselijk hart bestaat uit een linker en rechter harthelft  bestaat uit een boezem en
een kamer.
Eerst sluiten de kleppen tussen de boezems en de kamers  hartkleppen. Daarna sluiten de
kleppen tussen de kamers en slagaders  slagaderkleppen. Hierna volgt er een pauze. Een
hartslag bestaat uit 3 fasen en vormen samen de hartcyclus:
- vullen van de kamers
- leegpersen van de kamers
- korte pauze
In het begin zijn de kamers en boezems ontspannen (diastole), daarna stroomt het bloed de
kamers binnen en trekken de boezems samen  boezemsystole, hierdoor zijn de kamers
helemaal gevuld met bloed. Daarna is de kamersystole  druk op het bloed sluit de kleppen
tussen kamers en boezems en opent slagaderkleppen. Als de kamers ontspannen daalt de
druk en sluiten de slagaderkleppen.

Bloedsomloop
De rechterharthelft pompt O2-arm bloed door de longslagaders naar de longen, het O2-rijke
bloed komt via de longaders terug in de linkerharthelft  kleine bloedsomloop.
De linkerharthelft pompt O2-rijk bloed via de aorta en slagaders naar de organen  O2 gaat
uit het bloed naar de cellen. O2-arm bloed gaat via aders en holle aders naar de
rechterboezem  grote bloedsomloop. De kleine en grote bloedsomloop vormen samen
een dubbele bloedsomloop.
De 1e slagader uit de aorta brengt bloed naar de hartspier en heet kransslagader. Aders die
bloed afvoeren uit het hartspierweefsel heen kransaders. De grote aders naar de rechter
boezem, de holle aders en de aders tussen darmen en lever heet poortader. In weefsels
stroomt het bloed door haarvaten. Er is een gesloten bloedsomloop. Een dubbele gesloten
bloedsomloop zorgt voor snel vervoer van O2-rijk bloed.

Embryonale bloedsomloop
Een embryo krijgt O2 en voedingsstoffen van zijn moeder via de navelstreng uit de placenta
 mengt zich met O2-arm bloed uit de holle ader in de lever en holle ader. In de rechter
kamer komt daardoor half O2-rijk bloed. Er stroomt weinig bloed naar de longen omdat die
geen rol spelen bij de gaswisseling. Het bloed stroomt via het ovale venster (verbinding
tussen linker en rechter boezem) van de rechter naar de linker harthelft. Er stroomt ook
bloed van de kleine naar de grote bloedsomloop door de ductus Botalli. Na de geboorte
vinden 5 veranderingen plaats:

,  Een baby huilt: komt lucht in de longen  er stroomt meer bloed naar de longen.
 Druk in linker harthelft wordt hoger dan in de rechter  het ovale venster sluit en
vergroeit met het tussenschot  linker en rechter harthelft raken volledig
gescheiden.
 Verbinding tussen aorta en longslagader, ductus Botalli, sluit een paar dagen later.
 Bloedvat tussen navelstrengader, de lever en holle ader sluit na het afbinden van
navelstreng.
 Bloedvaten van navelstreng verschrompelen binnen enkele dagen na geboorte.
Bij 20% van de baby’s sluit het foramen ovale niet helemaal. Hier merk je meestal pas later
iets aan.

Paragraaf 9.2 bloeddruk
Extra zwaartekracht
Zwaartekracht (g-kracht) trekt bloed naar beneden. Tijdens loopings is er extra g-kracht 
extra bloed naar benen en buik, hierdoor gaat er minder bloed naar het hart en de hersenen
 bloeddruk daalt  slagaders in benen vernauwen  meer bloed naar de rest van het
lichaam en hartslagfrequentie gaat omhoog. Bij hoge g-krachten krijg je last van slechter
zicht.

Bloedgolven
Bloeddruk: samentrekken van de hartkamers  persen bij elke kamersystole bloed in de
slagaders. De pompdruk van het hart verhoogt tijdelijk de bloeddruk in slagaders 
systolische druk of bovendruk. Na het sluiten van de slagaderkleppen leidt het terugveren
van de elastische slagaderwand tot een korte drukverhoging. Als de kamers ontspannen
tijdens diastole neemt de bloeddruk af tot basiswaarde  diastolische druk of onderdruk. In
bloedvatwanden ontstaan kleine littekentjes waar vetachtige stoffen aan kunnen blijven
kleven  atherosclerose, vernauwing of verstijving van bloedvaten.
Cholesterol  nodig voor stabiliseren van celmembraan en als grondstof voor maken van
geslachtshormonen. Te hoge concentratie cholesterol kan leiden tot atherosclerose.

Bloeddrukmeting
Bloeddruk meten:
1. Arts blaad manchet rond de bovenarm
2. Arts pompt lucht in manchet tot 26 kPa (200mm Hg), armslagader is dan
dichtgedrukt  geen bloedstroming en polsslag en arts hoort niets met stethoscoop
3. Arts draait ventiel van manchet beetje open (druk neemt af)  vanzelf is druk in
manchet net iets lager dan druk van de systole van de linker kamer  arts hoort
bloed door de ader gaan  leest bovendruk af op bloeddrukmeter.
4. Arts laat druk in manchet verder afnemen  arts hoort geen geluid  leest
onderdruk af
Normaal is de bovendruk ongeveer 16 kPa (120 mm Hg) en de onderdruk ongeveer 10 kPa
(70 mm Hg). Hoe verder de ader van het hart is, hoe lager de bloeddruk.