Grondslagen van auditing en assurance
Hoofdstuk 1 Betekenis van accountantscontrole
Accountantscontrole de externe en onafhankelijke controle door een accountant, van de
jaarrekening van een organisatie.
Belangrijkste theorieën voor het verklaren en analyseren van de behoefte aan accountantscontrole;
• Informatietheorie; economische onderbouwing heeft aan accountantscontrole. Verklaart vanuit
het informatierisico, dat wil zeggen het risico dat onjuiste informatie is verschaft. Oorzaak
informatierisico kan worden gevonden in vier factoren:
o de afstand van de gebruiker tot het te beoordelen object; de gebruiker is altijd
afhankelijk van anderen voor het vergaren van informatie, met als gevolg dat
informatie niet volledig is of verminkt raakt door tussenschakels. Dit informatierisico
kan de gebruiker beperken door;
§ zelf de informatie gaan controleren
§ het risico beperken door het eisen van schadevergoedingen bij het
verstrekken van onjuiste informatie
§ controle van de informatie eisen door een onafhankelijke deskundige.
o het bestaan van tegengestelde belangen;
o de toenemende omvang van de te verwerken gegevens
o de complexiteit van de transacties
• Agency-theorie; afkomstig van de financieringsleer en richt zich op scheiding tussen
eigendom en leiding van een onderneming en op de complicaties die zich daarbij kunnen
voordoen. Hierbij is agency costs een begrip, wat inhoudt de kosten die het gevolg zijn van
scheiding vna eigendom en beheer van de delegatie van bevoegdheden, en bestaat uit:
o Kosten die het management maakt om aan te tonen dat het zijn afspraken nakomt
o De kosten die de aandeelhouders maken om het management te controleren
o Het verlies door, voor de aandeelhouders niet optimale managementbeslissingen
Toegevoegde waarde bestaat uit het op economische rationele, onafhankelijke en deskundige
wijze vaststellen van de getrouwheid van de jaarrekening. De relatie tussen de accountant en
het maatschappelijke verkeer blijft onderbelicht.
• Verzekeringstheorie; controlekosten worden gezien als een premie voor het overdragen van
het risico van onjuiste informatie. Twee vormen van aansprakelijkheid van de accountant:
o Specifieke aansprakelijkheid ten opzichte van de opdrachtgevers
o De aansprakelijkheid ten opzichte van derden, oftewel wettelijke aansprakelijkheid
• Vertrouwenstheorie; uitgangspunt is dat het bestaansrecht van de accountantscontrole
afhankelijk is van het vertrouwen dat de controlefunctie van de accountant wekt bij het
maatschappelijk verkeer.
De verwachtingskloof is het verschil tussen de waargenomen prestaties van de accountants en de
verwachtingen van het publiek.
De prestatiekloof bestaat uit twee onderdelen; tekortkomingen in de standaarden en
tekortschietende prestaties.
De redelijkheidskloof wat kan er redelijkerwijs vewracht worden van de accountantscontrole en wat
het maatschappelijke verkeer vindt dat een accountant moet leveren.
De informatiekloof is het verschil tussen de hoeveelheid en de kwaliteit van de informatie die een
gebruiker comfort geeft bij het nemen van zijn beslissingen en die feitelijke informatie die in de vorm
van een jaarrekening met controleverklaring naar buiten wordt gebracht.
Hoofdstuk 2 organisatie van het accountantsberoep
NivA; nederlandsch instituut van Accountants; stand van de accountants in NL te organiseren en
propaganda maken voor het inschakelen van accountants.
NiVRA; de Orde Nederlands Instituut van Registeraccountants; wetgeving van het beroep
NOvAA; De Nederlandse Orde van Accoutants-Administratieconsulenten
,NBA; Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants
Externe accountant; de natuurlijke persoon die werkzaamh is bij of verbonden is aan een
accountantsorganisatie en die verantwoordelijk is voor de uitvoering van een wettelijke controle.
Accountants-organisatie; een onderneming of instelling die bedrijfsmatig wettelijke controles
verricht, dan wel een organisatie waarin zulke ondernemingen of instellingen met elkaar zijn
verbonden. De WTA richt zich op de uitoefening van wettelijke controles!
De Wet toezicht accountantsorganisaties (WTA) heeft het gevolg dat een accountantsorganisatie
voor het uitvoeren van wettelijke controles een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten (AFM)
nodig heeft en dat de certificerend accountant door de vergunning houdende organisatie bij de AFM
aangemeld moet zijn als extern accountant.
De IFAC is de wereldwijde organisatie van het accountantsberoep. Deze ontwikkelt normen op het
gebied van de beroepethiek (Code of Ethics fro Professional Accountants), de accountantscontrole
(International Standards on Auditing, ISA’s) , het accountantsonderwijs (International Education
Standards) en het bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening (International Standards on
Quality Management).
Er is een Commissie Eintermen Accountantsopleiding, deze bepaald de eindtermen voor zowel de
theoretische opleiding als de praktijkopleiding. Dit laatste bestaat uit ten minste drie jaar. Na het
afronden van de opleiding en inschrijven in het register gelden voor elke accountant eisen voor
permanente educatie (PE). Om zo de basiskennis op peil te houden en de ontwikkelingen op het
gebied bij te houden.
Hoofstuk 3 regelgeving voor accountants
`voor de structuur van de regelgeving zie tabel 3.1 pagina 34 boek.
Individuele accountants kunnen zich voordat ze externe accountant zijn aangemeld zijn bij de AFM en
ingeschreven.
Afhankelijk van de wettelijke beveoegdheid is de regelgeving die de beroepsorganisatie uitvaardigd;
• Verordeningen; een overheidsbesluit van algemene strekking met verbindende werking.
• Nadere voorschriften; Nadere voorschriften Controle- en overige standaarden (NV COS)
geven uitwerking aan de ‘ vakbekwaamheid en zorgvuldigheid’ in de VGBA. Nadere
voorschriften Non Compliance with Law and Regulations (NV NOCLAR) geven uitwerking aan
‘ professionaliteit en integriteit’ in de VGBA.
• Controle- en overige standaarden
De belangrijkste regelingen voor individuele accountants zijn:
• Wet op het accountantsberoep; de rechten en verplichtingen en de bevoegdheden van de
beroepsorganisatie (NBA) geregeld.
• De Verordering gedrags- en beroepsregels accountants(VGBA)
• De Verordering op kwaliteitsbeoordelingen
In de regelgeving voor de accountantseenheid is er een onderscheid tussen regelgeving die van
toepassing is op:
• De accountantseenheid die een vergunning heeft van de AFM en dus wetelijke controles mag
uitvoeren. Deze vallen onder de WTA, specifiek aangeduid als accountantsorganisatie.
• De accountantseenheid die geen AFM vergunning heeft en dus niet valt onder de
werkingssfeer van de WTA; deze worden als accountantseenheid aangeduid.
Regels aan accountantsorganisties staan in de Wet toezicht accountantsorganisaties (WTA), het
Besluit toeizch accountantsorganisaties (BTA) en de Verordening accountantsorganisaties (VAO).
De WTA en BTA bevatten de normen waaraan accountantsorganisaties en accountant die wettelijke
controles verrichten, moteen voldoen. De regels gaan over betrouwbaarheid, deskundigheid,
vakbewkwaamheid, integriteit, objectiviteit en onafhankelijkheid.
, In de VAO zijn de bepalingen uit de WTA en BTA over het stelsel van kwaliteitsbeheersing,
onafhankelijkheid en integere bedrijfsvoering verder uitgewerkt.
Accountantseenheid die geen vergunning heeft voor wettelijke controles valt niet onder de WTA,
hiervoor is de NVKS (Nadere voorschriften Kwaliteitssystemen) deze bevat regels voor he tinrichten
van een kwaliteitssysteem in een accountantseenheid.
De Wet op het accountantsberoep (WBA) brevat de volgende hoofdstukken;
1. Definities
2. De Nederlandse beroepsorganisatie van accountants. De taken van de NBA zijn als volgt:
o Bevorderen van de goede beroepsuitoefening van accountants
o Behartigen van de gemeenschappelijke belangen van accountants
o Zorgdragen voor de eer van de stand van de accountants
o Zorgdragen voor de praktijkopleiding
3. Verorderingen en overige besluiten
4. De financiën van de beroepsorganisatie
5. Bestuurlijk toezicht op de beroepsorganisatie
6. Het accountantsberoep; de regels voor het accountantsregister omvatten de volgende:
o Algemene bepalingen
o Bepalingen over wijze van inschrijving in het accountantsregister
o Bepalingen over beroepsmogelijkheden bij weigering van inschrijving
Je kan je inschrijven in het register als je beschikt over;
o Getuigschriften
o Een gelijkwaardig buitenalands accountantasdiploma en of verklaring van
vakbekwaamheid
o Een verklaring omtrent het gedrag.
7. De opleiding tot accountant
8. Overige bepalingen
Er gelt voor beroepsgroepen een geldende civiele en strafrecht en daarnaast is er ook een aparte
beroepstuchtrecht, namelijk de Wet tuchtrechtspraak accountants (Wtra). Het doel van tuchtrecht is
een oordeel te verkrijgen over de kwaliteit van de beroepsbeoefening van accountants om de kwaliteit
op een bepaald niveau te houden. De Wta geeft elke belanghebbende het recht om de accountant ter
verantwoording te roepen als deze de beroepnormen heeft geschonken. Dit kan op twee manieren;
o Via een klacht bij de Klachtencomissie van de NBA (klachtrecht)
o Via een klacht bij de Accountantskamer (tuchtrecht)
Basisrechten voor de beklaagde;
o Recht van wraking
o Recht op een openbare zitting
o Recht om mondeling gehoord te worden
o Recht op toezendig van de gemotiveerde beslissing
o Recht van beroep
o Recht van bijstand door een raadsman
De accountantskamer in Zwole regelt de tuchrechspraak. Als de betrokkene het niet eens is met een
uitsprraak, dan is beroep mogelijk bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven.
Als is vastgesteld dat de accountant onzorgvuldig heeft gehandeld, kunnen tuchtrechtmaatregelen
opgelegd worden:
o Een geldboete
o Een schriftelijke waarschuwing
o Een schriftelijke berisping
o Een schorsing in het accountantsregister van maximaal een jaar
o Doorhaling in het register, na maximaal tien jaar mag de accountant weer een verzoek tot
inschrijving doen
Doel kwaliteitsonderzoek; de bevordering van de kwaliteit van de beroepsuitoefening.
Soorten kwaliteitsonderzoek;
Hoofdstuk 1 Betekenis van accountantscontrole
Accountantscontrole de externe en onafhankelijke controle door een accountant, van de
jaarrekening van een organisatie.
Belangrijkste theorieën voor het verklaren en analyseren van de behoefte aan accountantscontrole;
• Informatietheorie; economische onderbouwing heeft aan accountantscontrole. Verklaart vanuit
het informatierisico, dat wil zeggen het risico dat onjuiste informatie is verschaft. Oorzaak
informatierisico kan worden gevonden in vier factoren:
o de afstand van de gebruiker tot het te beoordelen object; de gebruiker is altijd
afhankelijk van anderen voor het vergaren van informatie, met als gevolg dat
informatie niet volledig is of verminkt raakt door tussenschakels. Dit informatierisico
kan de gebruiker beperken door;
§ zelf de informatie gaan controleren
§ het risico beperken door het eisen van schadevergoedingen bij het
verstrekken van onjuiste informatie
§ controle van de informatie eisen door een onafhankelijke deskundige.
o het bestaan van tegengestelde belangen;
o de toenemende omvang van de te verwerken gegevens
o de complexiteit van de transacties
• Agency-theorie; afkomstig van de financieringsleer en richt zich op scheiding tussen
eigendom en leiding van een onderneming en op de complicaties die zich daarbij kunnen
voordoen. Hierbij is agency costs een begrip, wat inhoudt de kosten die het gevolg zijn van
scheiding vna eigendom en beheer van de delegatie van bevoegdheden, en bestaat uit:
o Kosten die het management maakt om aan te tonen dat het zijn afspraken nakomt
o De kosten die de aandeelhouders maken om het management te controleren
o Het verlies door, voor de aandeelhouders niet optimale managementbeslissingen
Toegevoegde waarde bestaat uit het op economische rationele, onafhankelijke en deskundige
wijze vaststellen van de getrouwheid van de jaarrekening. De relatie tussen de accountant en
het maatschappelijke verkeer blijft onderbelicht.
• Verzekeringstheorie; controlekosten worden gezien als een premie voor het overdragen van
het risico van onjuiste informatie. Twee vormen van aansprakelijkheid van de accountant:
o Specifieke aansprakelijkheid ten opzichte van de opdrachtgevers
o De aansprakelijkheid ten opzichte van derden, oftewel wettelijke aansprakelijkheid
• Vertrouwenstheorie; uitgangspunt is dat het bestaansrecht van de accountantscontrole
afhankelijk is van het vertrouwen dat de controlefunctie van de accountant wekt bij het
maatschappelijk verkeer.
De verwachtingskloof is het verschil tussen de waargenomen prestaties van de accountants en de
verwachtingen van het publiek.
De prestatiekloof bestaat uit twee onderdelen; tekortkomingen in de standaarden en
tekortschietende prestaties.
De redelijkheidskloof wat kan er redelijkerwijs vewracht worden van de accountantscontrole en wat
het maatschappelijke verkeer vindt dat een accountant moet leveren.
De informatiekloof is het verschil tussen de hoeveelheid en de kwaliteit van de informatie die een
gebruiker comfort geeft bij het nemen van zijn beslissingen en die feitelijke informatie die in de vorm
van een jaarrekening met controleverklaring naar buiten wordt gebracht.
Hoofdstuk 2 organisatie van het accountantsberoep
NivA; nederlandsch instituut van Accountants; stand van de accountants in NL te organiseren en
propaganda maken voor het inschakelen van accountants.
NiVRA; de Orde Nederlands Instituut van Registeraccountants; wetgeving van het beroep
NOvAA; De Nederlandse Orde van Accoutants-Administratieconsulenten
,NBA; Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants
Externe accountant; de natuurlijke persoon die werkzaamh is bij of verbonden is aan een
accountantsorganisatie en die verantwoordelijk is voor de uitvoering van een wettelijke controle.
Accountants-organisatie; een onderneming of instelling die bedrijfsmatig wettelijke controles
verricht, dan wel een organisatie waarin zulke ondernemingen of instellingen met elkaar zijn
verbonden. De WTA richt zich op de uitoefening van wettelijke controles!
De Wet toezicht accountantsorganisaties (WTA) heeft het gevolg dat een accountantsorganisatie
voor het uitvoeren van wettelijke controles een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten (AFM)
nodig heeft en dat de certificerend accountant door de vergunning houdende organisatie bij de AFM
aangemeld moet zijn als extern accountant.
De IFAC is de wereldwijde organisatie van het accountantsberoep. Deze ontwikkelt normen op het
gebied van de beroepethiek (Code of Ethics fro Professional Accountants), de accountantscontrole
(International Standards on Auditing, ISA’s) , het accountantsonderwijs (International Education
Standards) en het bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening (International Standards on
Quality Management).
Er is een Commissie Eintermen Accountantsopleiding, deze bepaald de eindtermen voor zowel de
theoretische opleiding als de praktijkopleiding. Dit laatste bestaat uit ten minste drie jaar. Na het
afronden van de opleiding en inschrijven in het register gelden voor elke accountant eisen voor
permanente educatie (PE). Om zo de basiskennis op peil te houden en de ontwikkelingen op het
gebied bij te houden.
Hoofstuk 3 regelgeving voor accountants
`voor de structuur van de regelgeving zie tabel 3.1 pagina 34 boek.
Individuele accountants kunnen zich voordat ze externe accountant zijn aangemeld zijn bij de AFM en
ingeschreven.
Afhankelijk van de wettelijke beveoegdheid is de regelgeving die de beroepsorganisatie uitvaardigd;
• Verordeningen; een overheidsbesluit van algemene strekking met verbindende werking.
• Nadere voorschriften; Nadere voorschriften Controle- en overige standaarden (NV COS)
geven uitwerking aan de ‘ vakbekwaamheid en zorgvuldigheid’ in de VGBA. Nadere
voorschriften Non Compliance with Law and Regulations (NV NOCLAR) geven uitwerking aan
‘ professionaliteit en integriteit’ in de VGBA.
• Controle- en overige standaarden
De belangrijkste regelingen voor individuele accountants zijn:
• Wet op het accountantsberoep; de rechten en verplichtingen en de bevoegdheden van de
beroepsorganisatie (NBA) geregeld.
• De Verordering gedrags- en beroepsregels accountants(VGBA)
• De Verordering op kwaliteitsbeoordelingen
In de regelgeving voor de accountantseenheid is er een onderscheid tussen regelgeving die van
toepassing is op:
• De accountantseenheid die een vergunning heeft van de AFM en dus wetelijke controles mag
uitvoeren. Deze vallen onder de WTA, specifiek aangeduid als accountantsorganisatie.
• De accountantseenheid die geen AFM vergunning heeft en dus niet valt onder de
werkingssfeer van de WTA; deze worden als accountantseenheid aangeduid.
Regels aan accountantsorganisties staan in de Wet toezicht accountantsorganisaties (WTA), het
Besluit toeizch accountantsorganisaties (BTA) en de Verordening accountantsorganisaties (VAO).
De WTA en BTA bevatten de normen waaraan accountantsorganisaties en accountant die wettelijke
controles verrichten, moteen voldoen. De regels gaan over betrouwbaarheid, deskundigheid,
vakbewkwaamheid, integriteit, objectiviteit en onafhankelijkheid.
, In de VAO zijn de bepalingen uit de WTA en BTA over het stelsel van kwaliteitsbeheersing,
onafhankelijkheid en integere bedrijfsvoering verder uitgewerkt.
Accountantseenheid die geen vergunning heeft voor wettelijke controles valt niet onder de WTA,
hiervoor is de NVKS (Nadere voorschriften Kwaliteitssystemen) deze bevat regels voor he tinrichten
van een kwaliteitssysteem in een accountantseenheid.
De Wet op het accountantsberoep (WBA) brevat de volgende hoofdstukken;
1. Definities
2. De Nederlandse beroepsorganisatie van accountants. De taken van de NBA zijn als volgt:
o Bevorderen van de goede beroepsuitoefening van accountants
o Behartigen van de gemeenschappelijke belangen van accountants
o Zorgdragen voor de eer van de stand van de accountants
o Zorgdragen voor de praktijkopleiding
3. Verorderingen en overige besluiten
4. De financiën van de beroepsorganisatie
5. Bestuurlijk toezicht op de beroepsorganisatie
6. Het accountantsberoep; de regels voor het accountantsregister omvatten de volgende:
o Algemene bepalingen
o Bepalingen over wijze van inschrijving in het accountantsregister
o Bepalingen over beroepsmogelijkheden bij weigering van inschrijving
Je kan je inschrijven in het register als je beschikt over;
o Getuigschriften
o Een gelijkwaardig buitenalands accountantasdiploma en of verklaring van
vakbekwaamheid
o Een verklaring omtrent het gedrag.
7. De opleiding tot accountant
8. Overige bepalingen
Er gelt voor beroepsgroepen een geldende civiele en strafrecht en daarnaast is er ook een aparte
beroepstuchtrecht, namelijk de Wet tuchtrechtspraak accountants (Wtra). Het doel van tuchtrecht is
een oordeel te verkrijgen over de kwaliteit van de beroepsbeoefening van accountants om de kwaliteit
op een bepaald niveau te houden. De Wta geeft elke belanghebbende het recht om de accountant ter
verantwoording te roepen als deze de beroepnormen heeft geschonken. Dit kan op twee manieren;
o Via een klacht bij de Klachtencomissie van de NBA (klachtrecht)
o Via een klacht bij de Accountantskamer (tuchtrecht)
Basisrechten voor de beklaagde;
o Recht van wraking
o Recht op een openbare zitting
o Recht om mondeling gehoord te worden
o Recht op toezendig van de gemotiveerde beslissing
o Recht van beroep
o Recht van bijstand door een raadsman
De accountantskamer in Zwole regelt de tuchrechspraak. Als de betrokkene het niet eens is met een
uitsprraak, dan is beroep mogelijk bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven.
Als is vastgesteld dat de accountant onzorgvuldig heeft gehandeld, kunnen tuchtrechtmaatregelen
opgelegd worden:
o Een geldboete
o Een schriftelijke waarschuwing
o Een schriftelijke berisping
o Een schorsing in het accountantsregister van maximaal een jaar
o Doorhaling in het register, na maximaal tien jaar mag de accountant weer een verzoek tot
inschrijving doen
Doel kwaliteitsonderzoek; de bevordering van de kwaliteit van de beroepsuitoefening.
Soorten kwaliteitsonderzoek;
