Gezondheidsleer
Thema 1: inleiding
Handhygiene
Veel infectieziektes worden veroorzaakt doordat de kinesist of arts de handen niet goed
ontsmet.
De impact en gevolgen van zorginfecties
Zorginfecties veroorzaken:
• Verlenging van het verblijf in een gezondheidsvoorziening
• Langdurige invaliditeit
• Verhoogde mortaliteit (meer doden in Belgie dan door verkeersongevallen)
• Verhoogde, supplementaire kosten
• Hoge persoonlijke kosten
Thema 2: lichaamshygiene en levenswijze
Huidverzorging
• structuur van de huid à bestaat uit 3 lagen
1. opperhuid (keratinocyten, melanocyten). De keratinocyten
produceren een ondoorlaatbare laag van keratine: hoornlaag of
stratum corneum, met een lipoïdische laag (huidsmeer of talg). De
hoornlaag is de bovenste laag van de opperhuid
2. lederhuid (zweetklieren, talgklieren, zenuweind-organen,
bloedvaten,…)
3. subcutaan weefsel
principes van huidverzorging
• micro-organismen van de huid zullen zich in de huidsmeer
vermenigvuldigen, voornamelijk bij zweten
• nood aan een goede persoonlijke hygiene, bad of douche.
Opgelet: bad in te warm water of met gebruik van
agressieve zeep à verwijderen van huidsmeer à droge
huid.
Vermijd dus te lang baden, gebruik een neutrale, bij
voorkeur niet geparfumeerde zeep. Gebruik producten op
oliebasis, en gebruik nadien een bodylotion. Zwemmers ervaren veel huidproblemen
doordat de opperhuid afbreekt door veel in het water bezig te zijn à grotere kans
op infectieziekte, en via het water kunnen bepaald zak overgebracht worden.
• Bescherming tegen zon à zonnencreme, pet, kledij. Bescherming tegen kou à
aangepaste kledij, groot deel van warmte gaat verloren via het hoofd.
,Sportuitrusting:
sportkledij
• Moet afkoeling vermijden (onderkant van de rug, uitstekende lichaamsdelen zoals de
knieen), maar ook een overschot aan warmte moet afgevoerd worden
• Goed gepast om wrijving te vermijden (schaaf- en schuurwondes)
• Regenkledij mag verdamping van zweet niet belemmeren
Beschermingsmateriaal
• Biedt bescherming tegen trauma
• Bescherming tegen tekenbeten bij activiteiten in bosomgeving
• Sportschoenen, kousen à voethygiene
Voethygiene
• Specifiek probleem van de voeten: vochtigheid à schimmelinfecties (atleetvoet of
zwemmerseczeem genoemd)
Preventie (= voorkomen):
• Zuurtegraad van de huid bewaren
• Aangepaste schoenen met verluchting
• Zweetabsorberende kuisen (katoen)
• Goede hygiene: goed drogen na het wassen, ook tussen de tenen
Tandhygiene
• In de mond komen er veel (onschadelijke) bacterien voor à mondflora.
• Deze bacterien hopen zich op op het tandglazuur (voeden zich met suiker en
etensreste,), op de rand van het tandvlees en tussen tanden à vorming van
tandplak
• Indien dit niet op tijd verwijderd word door te poetsen à vorming van tandsteen
• Slechte mondhygiene kan de oorzaak zijn van infectieziektes elders in het lichaam
(endocarditis)
Gevolgen:
• Gelige tanden
Slechte adem
• Aantasting van tandvlees met mogelijkheid tot ontsteking
• Cariesvorming (gaatjes)
Preventie:
• Tanden poetsen; bij voorkeur elektrisch
• Flossen
• Niet te veel suiker eten
Nachtrust
• Emoties, prikkels en informatie verwerken
• Hormonen in balans houden (eetlustgevoel)
, • Nachtrust heeft een invloed op de huid
• Prestaties en recuperaties gaan achteruit bij gebrek aan slaap
• Slaap bevordert het immuunsysteem
• Gebrek aan slaap kan leiden tot inflammatie en celbeschadiging (blessures)
• Variabele nood naargelang de leeftijd:
1. Pasgeborene: meer dan 20 uren/dag
2. Kind: 10-12 uren
3. Volwassene: 6-8 uren
• Ook grote individuele variaties: genetische factoren, conditionering tijdens
kinderleeftijd, psychische en psychologische toestand
Evenwichtige voeding
• Voedingsstoffen: 6 groepen
1. Eiwitten of proteinen
2. Vetten of lipiden
3. Koolhydraten
4. Mineralen
5. Water
6. Vitaminen
De 3 functies van de voedingsstoffen
1. Het leveren van energie
• Koolhydraten voor onmiddelijke energiebehoeften (kleine reserve van ongeveer
500g, vooral glycogeen)
• Vetten = reservebrandstof
• Eiwitten worden enkel verbrand in toestanden van ondervoeding of bij vermageren
• Sporters hebben andere behoeftes: duur- VS krachtsporters
2. Opbouw van de weefsels
• Vooral eiwitten à belangrijk in recuperatiefase, voor geen spierafbraak te hebben
• Water en mineralen
3. Regeling van de lichaamsfuncties
• Hormonen en enzymen, met behulp van mineralen en vitaminen
Toxische producten
Alcohol
• Het is geen essentiele voedingsstof, maar wel heel calorierijk
• Ethanol: klein molecule met snelle absorptie, voornamelijk in de maag (snel effecten)
• Alcohol wordt als een drug gemetaboliseerd, voornamelijk in de lever à
acetaldehyde en waterstof à gestoord levermetabolisme
• Inflammatie maag, pancreas en darm à malabsorbtie à malnutritie met tekort aan
vitamine B1/ B12/ B11/ C.
• Toxiciteit op centraal zenuwstelsel
, • Hyperlipidemie, hoge bloedmelkzuur, lage bloedglucose, vaatverwijdering à
gewicht gaat toenemen door verhoogd hongergevoel
• Diuretisch effect: meer plassen
• Negatief effect op herstel
Alcohol en sport
• Afhankelijk van hoeveelheid alcohol, welk type inspanning, geslacht, BMI,
nutritiestatus
• Depressie van centraal zenuwstelsel: verminderde motoriek en coordinatie,
vertraagde reacties en verminderd evenwicht
• kleine hoeveelheden hebben zelfs al een invloed op duursport
• invloed op de aerobe prestaties doordat de citroenzuurcyclus vertraagt à lactaat
(melkzuur) stijgt
• lichaam geeft prioriteit aan het afbreken van alcohol, waardoor het metabolisme van
koolhydraten; vetten en eiwitten verstoord wordt. Deze zijn wel essentieel voor
energie tijdens het sporten, maar ook voor bv reserves nadien aan te vullen. Alcohol
zorgt voor gewigtstoename omdat alle energie gaat naar het afbreken van alcohol.
• Dranken die meer dan 4% alcohol bevatten, kunnen de urineproductie verhogen à
deshydratatie
• Slaapkwaliteit gaat omlaag
• Productie van pro-inflammatoire molecules en reductie van anti-inflammatoire
parameters
• Vasodilatator: meer bloedsomloop naar bv geblesseerde regio’s
• Verschillende hormonen worden beinvloed door alcohol
• Cortisol stimuleert proteine afbraak, Testosteron verhooft proteinesynthese. Alcohol
verhoogt de cotisol-waarden en vermindert de testosteron/cortisol ratio
Belangrijk!
Thema 1: inleiding
Handhygiene
Veel infectieziektes worden veroorzaakt doordat de kinesist of arts de handen niet goed
ontsmet.
De impact en gevolgen van zorginfecties
Zorginfecties veroorzaken:
• Verlenging van het verblijf in een gezondheidsvoorziening
• Langdurige invaliditeit
• Verhoogde mortaliteit (meer doden in Belgie dan door verkeersongevallen)
• Verhoogde, supplementaire kosten
• Hoge persoonlijke kosten
Thema 2: lichaamshygiene en levenswijze
Huidverzorging
• structuur van de huid à bestaat uit 3 lagen
1. opperhuid (keratinocyten, melanocyten). De keratinocyten
produceren een ondoorlaatbare laag van keratine: hoornlaag of
stratum corneum, met een lipoïdische laag (huidsmeer of talg). De
hoornlaag is de bovenste laag van de opperhuid
2. lederhuid (zweetklieren, talgklieren, zenuweind-organen,
bloedvaten,…)
3. subcutaan weefsel
principes van huidverzorging
• micro-organismen van de huid zullen zich in de huidsmeer
vermenigvuldigen, voornamelijk bij zweten
• nood aan een goede persoonlijke hygiene, bad of douche.
Opgelet: bad in te warm water of met gebruik van
agressieve zeep à verwijderen van huidsmeer à droge
huid.
Vermijd dus te lang baden, gebruik een neutrale, bij
voorkeur niet geparfumeerde zeep. Gebruik producten op
oliebasis, en gebruik nadien een bodylotion. Zwemmers ervaren veel huidproblemen
doordat de opperhuid afbreekt door veel in het water bezig te zijn à grotere kans
op infectieziekte, en via het water kunnen bepaald zak overgebracht worden.
• Bescherming tegen zon à zonnencreme, pet, kledij. Bescherming tegen kou à
aangepaste kledij, groot deel van warmte gaat verloren via het hoofd.
,Sportuitrusting:
sportkledij
• Moet afkoeling vermijden (onderkant van de rug, uitstekende lichaamsdelen zoals de
knieen), maar ook een overschot aan warmte moet afgevoerd worden
• Goed gepast om wrijving te vermijden (schaaf- en schuurwondes)
• Regenkledij mag verdamping van zweet niet belemmeren
Beschermingsmateriaal
• Biedt bescherming tegen trauma
• Bescherming tegen tekenbeten bij activiteiten in bosomgeving
• Sportschoenen, kousen à voethygiene
Voethygiene
• Specifiek probleem van de voeten: vochtigheid à schimmelinfecties (atleetvoet of
zwemmerseczeem genoemd)
Preventie (= voorkomen):
• Zuurtegraad van de huid bewaren
• Aangepaste schoenen met verluchting
• Zweetabsorberende kuisen (katoen)
• Goede hygiene: goed drogen na het wassen, ook tussen de tenen
Tandhygiene
• In de mond komen er veel (onschadelijke) bacterien voor à mondflora.
• Deze bacterien hopen zich op op het tandglazuur (voeden zich met suiker en
etensreste,), op de rand van het tandvlees en tussen tanden à vorming van
tandplak
• Indien dit niet op tijd verwijderd word door te poetsen à vorming van tandsteen
• Slechte mondhygiene kan de oorzaak zijn van infectieziektes elders in het lichaam
(endocarditis)
Gevolgen:
• Gelige tanden
Slechte adem
• Aantasting van tandvlees met mogelijkheid tot ontsteking
• Cariesvorming (gaatjes)
Preventie:
• Tanden poetsen; bij voorkeur elektrisch
• Flossen
• Niet te veel suiker eten
Nachtrust
• Emoties, prikkels en informatie verwerken
• Hormonen in balans houden (eetlustgevoel)
, • Nachtrust heeft een invloed op de huid
• Prestaties en recuperaties gaan achteruit bij gebrek aan slaap
• Slaap bevordert het immuunsysteem
• Gebrek aan slaap kan leiden tot inflammatie en celbeschadiging (blessures)
• Variabele nood naargelang de leeftijd:
1. Pasgeborene: meer dan 20 uren/dag
2. Kind: 10-12 uren
3. Volwassene: 6-8 uren
• Ook grote individuele variaties: genetische factoren, conditionering tijdens
kinderleeftijd, psychische en psychologische toestand
Evenwichtige voeding
• Voedingsstoffen: 6 groepen
1. Eiwitten of proteinen
2. Vetten of lipiden
3. Koolhydraten
4. Mineralen
5. Water
6. Vitaminen
De 3 functies van de voedingsstoffen
1. Het leveren van energie
• Koolhydraten voor onmiddelijke energiebehoeften (kleine reserve van ongeveer
500g, vooral glycogeen)
• Vetten = reservebrandstof
• Eiwitten worden enkel verbrand in toestanden van ondervoeding of bij vermageren
• Sporters hebben andere behoeftes: duur- VS krachtsporters
2. Opbouw van de weefsels
• Vooral eiwitten à belangrijk in recuperatiefase, voor geen spierafbraak te hebben
• Water en mineralen
3. Regeling van de lichaamsfuncties
• Hormonen en enzymen, met behulp van mineralen en vitaminen
Toxische producten
Alcohol
• Het is geen essentiele voedingsstof, maar wel heel calorierijk
• Ethanol: klein molecule met snelle absorptie, voornamelijk in de maag (snel effecten)
• Alcohol wordt als een drug gemetaboliseerd, voornamelijk in de lever à
acetaldehyde en waterstof à gestoord levermetabolisme
• Inflammatie maag, pancreas en darm à malabsorbtie à malnutritie met tekort aan
vitamine B1/ B12/ B11/ C.
• Toxiciteit op centraal zenuwstelsel
, • Hyperlipidemie, hoge bloedmelkzuur, lage bloedglucose, vaatverwijdering à
gewicht gaat toenemen door verhoogd hongergevoel
• Diuretisch effect: meer plassen
• Negatief effect op herstel
Alcohol en sport
• Afhankelijk van hoeveelheid alcohol, welk type inspanning, geslacht, BMI,
nutritiestatus
• Depressie van centraal zenuwstelsel: verminderde motoriek en coordinatie,
vertraagde reacties en verminderd evenwicht
• kleine hoeveelheden hebben zelfs al een invloed op duursport
• invloed op de aerobe prestaties doordat de citroenzuurcyclus vertraagt à lactaat
(melkzuur) stijgt
• lichaam geeft prioriteit aan het afbreken van alcohol, waardoor het metabolisme van
koolhydraten; vetten en eiwitten verstoord wordt. Deze zijn wel essentieel voor
energie tijdens het sporten, maar ook voor bv reserves nadien aan te vullen. Alcohol
zorgt voor gewigtstoename omdat alle energie gaat naar het afbreken van alcohol.
• Dranken die meer dan 4% alcohol bevatten, kunnen de urineproductie verhogen à
deshydratatie
• Slaapkwaliteit gaat omlaag
• Productie van pro-inflammatoire molecules en reductie van anti-inflammatoire
parameters
• Vasodilatator: meer bloedsomloop naar bv geblesseerde regio’s
• Verschillende hormonen worden beinvloed door alcohol
• Cortisol stimuleert proteine afbraak, Testosteron verhooft proteinesynthese. Alcohol
verhoogt de cotisol-waarden en vermindert de testosteron/cortisol ratio
Belangrijk!
