Hoofdstuk 2 rechtstaat
Paragraaf 1 wat is een rechtsstaat?
Nut van regels
- Laten het maatschappelijk leven geordend verlopen.
- Sluiten aan bij waarden en normen die we met elkaar delen.
Het recht = Het totaal van alle wettelijk vastgelegde regels.
Rechtsgebieden
1. Publiekrecht
Tussen de overheid en de burger (en organisaties en bedrijven)
o Zowel kleine overtredingen (door rood rijden) als zware misdrijven (moord).
2. Privaatrecht
Tussen burgers (en organisaties/bedrijven)
o Wetsregels met betrekking tot familiaire (of relationele) verhoudingen tussen
mensen.
Voorbeelden:
Huwelijk
Scheiding
Erfenis
Rechtstaat = Rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur (van de overheid).
Kerntaken van de overheid in een rechtstaat
1. Rechtshandhaving
o De overheid zorgt ervoor dat we ons aan de wetten houden. (geweldsmonopolie)
2. Rechtsbescherming
o Wetten die ons beschermen tegen machtsmisbruik door overheid
Paragraaf 2 voorwaarden voor een rechtsstaat
Voorwaarden van een rechtsstaat
1. Grindrechten vastgelegd in grondwet
2. Verdeling van de macht (trias politica)
3. Legaliteitsbeginsel (de overheid mag alleen de vrijheid van burgers beperken als die
beperkingen in wetten zijn vastgelegd)
Grondrechten = basisrechten voor een menswaardig leven
1. Klassieke grondrechten = grondrechten die de overheid moet garanderen.
o Gelijkheidsbeginsel
o Kiesrecht
o Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging
, o Vrijheid van meningsuiting
2. Sociale grondrechten = grondrechten waarbij de overheid een zorgplicht heeft
o Recht op werkgelegenheid
o Recht op sociale zekerheid
o Recht op onderwijs
Verdeling van de macht (trias politica)
1. Wetgevende macht
o Taak: maakt wetten
o Wie: regering of parlement
o Parlement stemt om wet aan te nemen
2. Uitvoerende macht
o Taak: voert wetten uit
o Wie: regering
o Leidinggeven aan ambtenaren
3. Rechterlijke macht
o Taak: rechtspraak
o Wie: onafhankelijke rechters
Checks and balances = Verschillende machten controleren elkaar en ‘houden elkaar scherp’.
Waarom is onafhankelijke rechtspraak belangrijk?
1. Zorgt voor een eerlijk proces
2. Beschermt tegen de overheid
3. Voorkomt dat mensen voor eigen rechter spelen
Paragraaf 3 criminaliteit en opspring
Overtredingen
- Minder ernstige strafbare feiten
- Maximale straf: 1 jaar celstraf
- Voorbeelden: door rood rijden, zwartrijden, wildplassen.
Misdrijven
- Ernstige strafbare feiten
- Maximale straf: levenslang
- Voorbeelden: rijden onder invloed, mishandeling, drugshandel, diefstal
Wat kan een officier van justitie besluiten
1. Seponeren
o Afzien van verdere vervolging
2. Transactie of strafbeschikking
o Geldboete of taakstraf
3. Vervolgen
o De zaak wordt doorgestuurd naar een rechter
Paragraaf 1 wat is een rechtsstaat?
Nut van regels
- Laten het maatschappelijk leven geordend verlopen.
- Sluiten aan bij waarden en normen die we met elkaar delen.
Het recht = Het totaal van alle wettelijk vastgelegde regels.
Rechtsgebieden
1. Publiekrecht
Tussen de overheid en de burger (en organisaties en bedrijven)
o Zowel kleine overtredingen (door rood rijden) als zware misdrijven (moord).
2. Privaatrecht
Tussen burgers (en organisaties/bedrijven)
o Wetsregels met betrekking tot familiaire (of relationele) verhoudingen tussen
mensen.
Voorbeelden:
Huwelijk
Scheiding
Erfenis
Rechtstaat = Rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur (van de overheid).
Kerntaken van de overheid in een rechtstaat
1. Rechtshandhaving
o De overheid zorgt ervoor dat we ons aan de wetten houden. (geweldsmonopolie)
2. Rechtsbescherming
o Wetten die ons beschermen tegen machtsmisbruik door overheid
Paragraaf 2 voorwaarden voor een rechtsstaat
Voorwaarden van een rechtsstaat
1. Grindrechten vastgelegd in grondwet
2. Verdeling van de macht (trias politica)
3. Legaliteitsbeginsel (de overheid mag alleen de vrijheid van burgers beperken als die
beperkingen in wetten zijn vastgelegd)
Grondrechten = basisrechten voor een menswaardig leven
1. Klassieke grondrechten = grondrechten die de overheid moet garanderen.
o Gelijkheidsbeginsel
o Kiesrecht
o Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging
, o Vrijheid van meningsuiting
2. Sociale grondrechten = grondrechten waarbij de overheid een zorgplicht heeft
o Recht op werkgelegenheid
o Recht op sociale zekerheid
o Recht op onderwijs
Verdeling van de macht (trias politica)
1. Wetgevende macht
o Taak: maakt wetten
o Wie: regering of parlement
o Parlement stemt om wet aan te nemen
2. Uitvoerende macht
o Taak: voert wetten uit
o Wie: regering
o Leidinggeven aan ambtenaren
3. Rechterlijke macht
o Taak: rechtspraak
o Wie: onafhankelijke rechters
Checks and balances = Verschillende machten controleren elkaar en ‘houden elkaar scherp’.
Waarom is onafhankelijke rechtspraak belangrijk?
1. Zorgt voor een eerlijk proces
2. Beschermt tegen de overheid
3. Voorkomt dat mensen voor eigen rechter spelen
Paragraaf 3 criminaliteit en opspring
Overtredingen
- Minder ernstige strafbare feiten
- Maximale straf: 1 jaar celstraf
- Voorbeelden: door rood rijden, zwartrijden, wildplassen.
Misdrijven
- Ernstige strafbare feiten
- Maximale straf: levenslang
- Voorbeelden: rijden onder invloed, mishandeling, drugshandel, diefstal
Wat kan een officier van justitie besluiten
1. Seponeren
o Afzien van verdere vervolging
2. Transactie of strafbeschikking
o Geldboete of taakstraf
3. Vervolgen
o De zaak wordt doorgestuurd naar een rechter
